Sotsial psixologiya Darslik

 
Bob yuzasidan tayanch iboralar 
Milliy did, an’ana, go’zallik, xunuklik, madaniy meros, estetik did
 
Nazorat va muhokama qilish uchun savollar 
1. 
Etnopsixologiyada milliy did tushunchasi talqini deganda nima tushunasiz? 
2. 
Amerikalik etnopsixologlar D.Makgrenp va A.Uyeynlar nemislar va 
amerikaliklarning 
etnopsixologik 
xususiyatlari 
nimalar 
asosida 
tekshirishgan? 
3. 
Milliy didning vujudga kelishi nimalarga bog’liq?
4. 
Milliy didning nimalar ta’sirida shaklanadi? 
5. 
Milliy estetik didning o’ziga xosligi nimada? 
6. 
Milliy didga tarixiy tarraqiyot ta’sir ko’rsatadimi?
Bibliografiya 
1. 
Karimova V.M. Ijtimoiy psixologiya: Darslik. Oliy o‘quv yurtlari 
bakalavriat va magistratura talabalari uchun. – T.: “Fan va texnologiya”, 
2012. – 172 b. 
2. 
Вильгельм Вундт. Проблемы психологии народов - СПб., 2007 - 542 с. 
3. 
Стефаненко Т. Этнопсихология. – Москва: Акад. проект, 1999 – С. 237 
4. 
Аронсон Э. Психологические законы поведения человека в обществе.- 
СПб: Прайм-Еврознак, 2008 

---

198 
 
17.1. Etnik taraqqiyotda milliy 
ongning shakllanishi 
Falsafa, etnologiya, ijtimoiy psixologiyaga oid 
aksariyat ada-biyotlarda milliy ong va milliy 
o’zini o’zi anglash tushunchalari deyarli 
farqlanmasdan, sinonim so’zlar sifatida ishlatib 
kelinadi. 
To’g’ri, ular o’rtasida mazmunan uzviy bog’liklik va yaqinlik bor. Ular bir 
jarayonning turli bosqich va darajalaridir. Shunday bo’lsa ham ularni alohida - 
alohida tushunchalar sifatida o’rganish darkor.
Milliy ong etnik taraqqiyotning ilk bosqichlarida vujudga kelgan etnik 
ongning davomi bo’lib, o’zining ma’lum millatga (etnik birlikka) mansubligini 
anglash hisoblanadi. Millatning o’zini o’zi anglashi - etnik psixologiyaning ancha 
keyin vujudga kelgan murakkab fenomeni hisoblanib, u milliy ong asosida vujudga 
keladi va uning tuzilmasiga kiradi. Milliy o’zini o’zi anglash millatning o’z 
manfaat, maqsad va motivlarini anglab yetish darajasini bildiradi. Shuningdek u, 
millat tomonidan o’zining o’tmish tarixi, etnik kelib chiqishi, milliy g’oyalari, 
kelajagi, jahon hamjamiyatida tutgan o’rnini bilishi bo’lib, vatanparvarlik milliy 
g’urur, sha’n, burch ko’rinishlarida namoyon bo’ladi. 
Agar insonning milliy ongi uning milliy mansublikni anglash orqali, millat 
hayotidagi voqyealarga bildirayotgan munosabati bo’lsa, milliy o’zini o’zi anglash 
esa, milliy manfaatlarni bilish, anglash darajasini bildiradi. Bu daraja nechog’lik 
yuqori bo’lsa, milliy o’zini o’zi anglash ham shunga mos darajada bo’ladi. 
Milliy ongning eng dastlabki ko’rinishi bo’lmish etnik ong yillar davomida 
emas, asrlar davomida yagona til, hudud, axloq va urf-odatlar birligi asosida 
vujudga keladi. Bunda ayniqsa, etnos a’zolari kelib chiqishidagi umumiylikni 
anglash muhim omil hisoblanadi. Etnik birlikning dastlabki ko’rinishlari 
hisoblaigan urug’chilik va qabilachilik davrlarida bu xil tushunchalar bir to