Stilistik figuralar

Sohibqiron bobokalonimiz deganda koʻz oldimizga Amir Temur keladi yoki yana bir misol tibbiyot fanining asoschisi Ibn Sino.
Bu misollarda sohibqiron bobokalonimiz , tibbiyot olamining asoschisi perifrazlardir. Bunday perifrazlar nutqimizda ko’plab ishlatiladi: gʻazal mulkining sultoni Alisher Navoiy , shodlik va baxt kuychisi Hamid Olimjon, yer va diyor kuychisi Zahriddin Muhammad Bobur qadimgi Sugdiyonaning markazi Samarqand kabilar. Koʻrinadiki misollardagi nomlarni izohlovchi jumlalar bilan nomlar ortasida mavzu mazmuni jihatdan qandaydir yaqinlik va bog’liqlik sezilib turibdi. Shundan kelib chiqqan holda biror nomni har qanday so’z yoki birikma bilan izohlash to’g’ri bo’lavermaydi deb aytish kerak.

Sarkazm yunoncha soʻz boʻlib, qiynash, ozor berish degan maʼnoni bildiradi. Bunday tasvirlanayotgan narsa yoki murojaat qilinayotgan kishidan ustunlik xususiyatiga asoslanib, achchiq, zaharxanda, istehzoli, ta'na, piching bilan gapiriladi.
Sarkazm sheʼriy asarlarda qo'llanilib, shaxsning, voqea-hodisaning salbiy tomonlari fosh qilinadi. Uyg'un va Izzat Sultonning “Alisher Navoiy” dramasida Navoiy shunday deydi: Rahnamo iblis boʻlgach , yangilishish tabiiydir. Tushgan yoʻlingiz g’oyat mudhish yoʻl . Bu yoʻldan boruvchining qonlarini kechib, kallalarni depsib o’tmay iloji yo'q. Eshak minganning oyogʻi tinmaydi, qo’shxotinning qulog’i tinmaydi .Ko’chada yotgan suyakni qaysi it g’ajimaydi .
( maqollar.)

Hozirgi Xudoyorxonlar shlyapa ham kiyar ekan , papka ko’tarib ham yurar ekan ; qonunlarga chap berish, jamoatni chalg’itish uchun minbarga chiqib mast tuyadek og’zidan ko’piklar ham sochar ekan.
( Abdulla Qahhor)
Jonlantirish
Jonsiz narsalarning inson kabi harakat qiladigan , fikrlaydigan , so’zlaydigan qilib tasvirlanishi jonlantirish deyiladi. Masalan:
Sel kuyadi , shamol tut qoqib
Duv to’karu bulaydi loyga
Xushbo’y soching yuvadur rayhon