Stomatologiya propedevtikasi

O g‘iz bo‘shlig‘ining himoya mexanizmlari
O g‘iz b o ‘shlig‘ining himoya mexanizmlari ikkita guruhga 
bo‘linadi: nospesifik va spesifik himoya omillari.
Nospesifik himoya omillari. Nospesifik himoya omillariga 
mexanik, kimyoviy va fiziologik mexanizmJar kiradi. Mexanik 
h im o y a -b u b a re r b o i g a n , b u z ilm a g a n s h illiq q av atd an
mikroorganizmlami, ovqat qoldiqlarining s o ia k bilan yuvilishi. 
S o ia k mikroorganizmlaming yuvibgina qolmay, o‘zining biologik 
faol moddalari yordamida ularga bakteritsid ta’sir koisatadi.
Lizotsim (atsetilmuramidaza femienti) - ishqoriy oqsil b o iib , 
mukolitik fermentning xususiyatlariga ega. Hamma sekretor bezlar 
ishlab chiqargan suyuqliklarda, ayniqsa, ko'zyosh suyuqligida, 
soiakda, balg‘amda uchraydi. Lizotsimning tabiiy vazifasi ayrim 
gramm-musbat mikroorganizmlaming niqobiga ta’sir etib, biologik 
to‘qimalarining regeneratsiyasida (qayta tiklanishida) qatnashadi. 
Lizotsimning ingibitori geparin hisoblanadi. Lizotsimning kislota, 
asos va ultrabinafsha nurlarga ta’sirchanligi baland.
S o ia k ferm entlarining him oya roli tishning yoki shilliq 
qavatning yuzalariga mikroorganizmni yopishtirmaslik.
Insonning aralash so iag id a 50 dan ortiq fermentlar b o iib , 
ularning vazifalari turlicha. Eng faol lari proteaza va glikolitik 
ferm entlar b o iib , ularning vazifasi oqsil, nuklein kislota va 
uglevodlarga ta’sir etib, ulami parchalaydi.
(P)-lizinlar-bakteritsid omillar, asosan anaerob va spora hosil 
qiluvchi aerobli mikroorganizmlarga ta’sir etadi.
K o m p lem en t-za rd o b li o q silla rn i p o lim o le k u la r tizim i. 
Komplementning biologik vazifasi-fagotsitozni kuchaytirish va 
yalligianishda qatnashadi.

---

Fagotsitoz-organizm ning nospesifik him oya jarayonining 
filogenetik eng qadimgi shakli. Fagotsitozda faol ishtirok etuvchi 
omillar neytrofil, granulatsid va makkrofaglar hisoblanadi. Ular 
mikroorganizmlar, hujayralami ushlab, lizosom fermentlari-proteaza, 
peptidaza, nukleaza, fosfataza, lipaza, korbaksilaza yordamida hazm 
qiladi. Undan tashqari fagotsitlar kollagenaza, elastaza, katepsin D 
va E kabi protealitik fermentlar yordamida shilliq qavatning chandiqli 
o ‘zgarishlariga va kapillarlaming bazal membranalariga immun 
komplekslar fiksatsiya qilishiga ta’sir qiladi.