Strategiyalíq menedjment 5230200-Menedjment (tarmaqlar hám tarawlar boyınsha) bakalavr talim bagdarı studentleri ushın oqíw qollanba

III.BAP. TARMAQDAǴI ULIWMA JAǴDAY HÁM ONDAǴI 
BÁSEKINIŃ ANALIZI 
JOBA 
3.1. Tarmaqlar hám olardıń ekonomikalıq sıpatlamaları
3.2 Tarmaqdaǵı ulıwmalıq jaǵday hám ondaǵı báseki analiziniń mazmunı 
hám usılları 
3.3.Tarmaqtı táriyiplewshi ulıwma ekonomikalıq kórsetkishler
3.4. Tarmadaǵı báseki kúshleri hám olardiń tásir dárejesi(bes kúsh) 
3.5.Báseki kúshleri quramına ózgeris jasawshı faktorlar 
3.6. Kompaniyanıń báseki statusınıń kúshli hám ázzi tárepleri 
3.7. Báseki gúresinde tabıs hám áwmecizliklerge tasir etiwshi tiykarǵı 
faktorları 
3.1. Tarmaqlar hám olardıń ekonomikalıq sıpatlamaları 
Ekonomikada qánigelesiw túrleriniń ishinde tarmaq boyınsha qánigelesiw 
áhmiyetli orın tutadı. Yaǵnıy, hár túrli xojalıq júritiwshi sub`ektler óz iskerliklerin 
belgili tarmaq ózgesheliklerine muwapıq shólkemlestiredi hám ámelge asıradı. 
Tarmaq – islep shıǵarılıp atırǵan ónim, texnologiya hám qanaatlandırılıp atırǵan 
mútájliklerdiń ulıwmalıq xarakterine iye bolǵan kárxana hám islep shıǵarıwshılar 
kompleksi.Hár qanday mámlekettiń milliy ekonomikası belgili tarmaqlar 
kompleksinen quraladı. “Ekonomika tarmaǵı – bir túrdegi texnologiyalar boyınsha 
bir túrdegi (jaqın qásiyetleri menen) yamasa ózine tán (arnawlı) ónimdi óndiriwshi, 
islep shıǵarıwshı yamasa jetkerip beriwshi kárxanalar kompleksi sanaladı.Tarmaqlar 
bir birinen tómendegidey ózgesheliklerge iye:
– bir túrdegi ónim islep shıǵarıwshı sap tarmaqlar (mısalı, kómir sanaatı);
– tarmaq ónimin islep shıǵarıw menen tarmaq shólkemleriniń tiykarǵı bólegi 
bánt bolǵan xojalıq tarmaqları;
– shólkemleri bir ministrlikke hám mekemelerge tiyisli bolǵan hákimshilik 
tarmaqlar. 

---

29 
Materiallıq óndirislik tarmaqlarına sanaat, awıl hám toǵay xojalıǵı, qurılıs, 
transport hám baylanıs, sawda hám ulıwma awqatlanıw, materiallıq texnikalıq 
támiyinat(logistika) kiredi. 
Sociallıq-mádeniy baǵdardaǵı tarmaqlar, xızmet tarawına tómendegiler kiredi: 
mádeniyat, tálim, den sawlıqtı saqlaw, sociallıq támiynat, ilim-pán, basqarıw, úy-
jay, kommunal xojalıq, xalıqqa turmıslıq xızmet kórsetiw.
Ekonomika tarmaǵı sıpatında bank sektorı, informacion texnologiyaları menen 
baylanıslı iskerliklerdi de ajıratıp kórsetiw durıs boladı.