Strategiyalíq menedjment 5230200-Menedjment (tarmaqlar hám tarawlar boyınsha) bakalavr talim bagdarı studentleri ushın oqíw qollanba

Strategiyalıq toparlar kartasın-dúziw tártibi tómendegishe: 
• tarmaqdaǵı kárxanalardıń bir birinen parıqlandırıwshı belgileri anıqlanadı. 
• kartanıń baǵdarlawshı oqları boylap túrli xarakteristikalarınıń juplıǵı . 
• kartaǵa kárxanalar 2 ózgeriwsheń kórsetkishlerge tiykarlanıp jaylastırıladı. 
• bir strategiyalıq zonaǵa kirgen kárxanalar strategiyalıq toparǵa birlestiriledi. 
• hár bir strategiyalıq topar átirapına sheńber sızıladı. Sheńberdiń diametri hár 
bir strategiyalıq topardıń bazardaǵı ornına proporcional boladı. Áne usı 
kórsetkishlerden paydalanıp strategiyalıq toparlardıń 2 ólshemli kartasın dúziw 
múmkin. 
Bir tarmaqta háreket etip atırǵan kárxanalardıń salıstırmalı báseki poziciyaların 
úyreniw ushın strategiyalıq toparlaw proceslerinen paydalanıladı. 
Bir strategiyalıq topardaǵı kompaniyalar ónimler diapazonınıń keńligi, tovar 
háreketi kanallarınan paydalanıw usılları; uqsas texnologiyalıq qatnaslar, vertikal 
integraciyalanıw dárejesi, servistiń hám texnologiyalıq xızmet kórsetiw xarakteri 
sıyaqlı túrli belgileri boyınsha birlesiwleri múmkin. Tarmaqta bazarǵa salıstırmalı 
strategiyalıq qatnasları bir xil bolǵan bitta strategiyalıq topar payda bolıwı múmkin. 
Strategiyalıq toparlar kartasın dúziw hám kárxanalardı qandayda bir topar 
quramına kiritiw tómendegishe ámelge asırıladı: 
1. Tarmaqdaǵı kárxanalardı bir-birinen ayrımashılıqqa iye ekenligin 
parıqlawshı básekili xarakteristikaları anıqlanadı (baha, sapa, iskerlik geografiyası, 
integraciya dárejesi, ónim nomenklaturası hám t.b.). 
2. Kárxanalardıń jaǵdayı eki sızıqlı sızılmaǵa jaylastırıladı(tańlap alınǵan 
ózgeshelikli boyınsha). 
3. Bir strategiyalıq tarawǵa tuwra keletuǵın kárxanalar anıqlanadı. 
4. Hár bir topardıń tarmaqdaǵı ulıwmalıq sawda kólemindegi úlesi anıqlanadı. 
18
Strategic Management concepc and cases. Arthur A. Thompson. Jr. A.J Strikland. p.114

---

40 
Solay etip, tarmaqtı strategiyalıq toparlawdıń joqarıda aytıp ótilgen eken 
ólshem kartası jasaladı. 
Hár qıylı strategiyalıq toparlar bir-birine qansha jaqın jaylasqan bolsa, olar 
ortasındaǵı báseki sonsha dárejede kúshli boladı. Eń jaqın básekileslerdiń peyilin 
úyreniw úlken áhmiyetke iye. Básekileslerdiń strategiyasın, olardıń keleshekte 
qanday jol tutıwın bilmey turıp, olar menen tabıslı túrde básekilesiw múmkin emes. 
Básekilesler ne islep atır ham ol ne islemekshi – bul sorawlarǵa juwap tabıw 
kompaniyanıń strategiyalıq iskerligi ushın júdá áhmiyetli, keri jaǵdayda ol hár 
dayım da qorǵanıw poziciyasında bolıwǵa májbúr boladı. 
Kárxanalardıń báseki keleshektegi poziciyaların bahalaw ushın itibardı olardıń 
bazardaǵı óz awxalın jaqsılaw imkaniyatlarına qaratıw lazım. Agressiv básekilesler 
jańa strategiyalıq iniciativalar negizi sanaladı. Óz maqsetine erisken básekilesler 
ózleriniń házirgi strategiyasın ámelge asırıwın dawam etedi. Finanslıq jaqtan awır 
awhalda qalǵan básekilesler hújimshi yamasa qorǵanıwshı sıpatında jańadan-jańa 
strategiyalıq háreketke ótiwleri múmkin. Usı múnásebet penen ózińizdi usı 
kompaniya menedjerleriniń ornına qoyıp kóriwińiz hám olardıń qanday jol 
tutıwların pikir alısıp kóriwińiz múmkin.