Sun’iy hujayrasi

Tuproq namligini aniqlashda olingan natijalar 
 
T
u
p
ro
q
n
in
g
 t
u
ri
 
B
yu
k
sn
in
g
 
og‘
ir
li
gi
, g
 
B
yu
k
s 
b
il
a
n
 
tu
p
roq
 og‘
ir
li
gi
, g
 
T
u
p
ro
q
n
in
g
 sof
 
og‘
ir
li
gi
, g
 
Tuproq bilan byuksning 
quritilgandan keyingi og‘irligi, 
g 
T
u
p
ro
q
n
in
g
 
yо‘
q
ot
gan
 su
v 
m
iq
d
or
i,
 g
 
T
u
p
ro
q
n
in
g
 
n
am
li
gi
, 
g
 
1-
о‘lchash 
2-
о‘lchash 
3-
о‘lchash 
Bо‘z 
tuproq 
25,62 
31.84 
6,22 
30, 60 
30,60 
30, 60 
1,24 
19,93 
 

---

O’simliklar fiziologiyasi 
 
233 
20-LABORATORIYA ISHI 
Tuproqning tо‘la nam sig‘imini aniqlash 
 
Darsning maqsadi: Tuproqning to‘la nam sig‘imini aniqlash. 
Umumiy ma’lumot: Tuproqning namlik sig‘imini aniqlashda, uzunligi 18-20 sm diametri esa, 3-
5 sm bо‘lgan zanglamaydigan metalldan yasalgan naycha tagiga tо‘r (setka) о‘rnatilgan asbobdan 
foydalaniladi. Mabodo, metall naychani topish mumkin bо‘lmasa, xuddi shu uzunlik va kenglikdagi 
shisha naylardan ham foydalanish mumkin. Buning uchun shisha nayning bir uchiga doka tortib 
bog‘lanadi, doka tо‘r (setka) vazifasini bajaradi. 
Kerakli asbob va reaktivlar: Tuproq, byukslar, tagiga temir setka qо‘yilgan silindr, quritgich 
shkaf, eksikator, tarozi, tarozi toshlari, filtr qog‘oz, shtativ. 
Ishni bajarish tartibi: Har ikkala usul bilan tayyorlangan naychalarning diametri mos keladigan 
qilib filtr qog‘ozidan doirachalar kesib olinadi. Doirachalar nay ichiga tushirilib, tо‘r yoki doka ustiga 
ehtiyotkorlik bilan yirtmasdan qо‘yiladi va ozgina suv sepiladi. Keyin esa naychaning hо‘llangan qog‘oz 
bilan bо‘lgan og‘irligi tarozida aniqlanadi. 
Og‘irligi ma’lum bо‘lgan naychaning tо‘rtdan uch qismiga namligini aniqlash uchun olingan 
tuproqdan solinadi va uning tuproq bilan bо‘lgan og‘irligi qaytadan tarozida tortib olinadi. Naychaning 
suvga tushirganda quyidagilarga e’tibor berish kerak:
Stakandagi suv balandligi, naycha tagiga о‘rnatilgan tо‘r yoki dokadan kamida 3-4 sm yuqori 
bо‘lishi kerak.
Naycha tagidagi tо‘r yoki dokadan suvning erkin holda tuproqqa о‘tishini ta’minlash uchun uning 
ostiga shisha yoki yog‘och tayoqchalar qо‘yilishi kerak.
Shu tartibda suvga tushirilgan naycha 24-48 soat davomida stakanda tutiladi. Tajribaga ajratilgan 
vaqt tamom bо‘lishi bilan naycha stakandan olinadi va undagi ortiqcha suv oqib tushgunga qadar 
shtativga osib qо‘yiladi. Sо‘ngra esa naychadan oqayotgan suv tomchilarining tugashi bilan uning atrofi 
filtr qog‘ozi bilan quritiladi va tarozida tortiladi. Olingan natija ma’lumotlari jadvalga yozib olinadi. 
Tuproq shimib olgan suvning foiz miqdori quyidagicha hisoblab topiladi. 
80,54 - 100 % 
17,96 - X 
X =17,96 x 100/80,54=22, 29 % 
Demak, tarkibida 19,935% nam bо‘lgan tuproq, qо‘shimcha 22,29% suvni shimib olar ekan.