Sun’iy hujayrasi

 
Tuproqning namlik sig‘imini aniqlashda olingan natijalar 
 
T
u
p
ro
q
n
in
g
 
tu
ri
 
N
ayn
in
g
 
og‘
ir
li
gi
, g
 
N
ayn
in
g
 t
u
p
roq
 
b
il
a
n
 
og‘
ir
li
gi
, g
 
T
u
p
ro
q
n
in
g
 sof
 
og‘
ir
li
gi
, g
 
Naydagi tuproqni 
suvga tushirilgandan 
keyingi vazni, (g) 
T
u
p
ro
q
q
a
 
sh
im
il
ga
n
 su
v
 
m
iq
d
or
i,
 (
g)
 
S
h
im
il
gan
 s
u
v 
m
iq
d
or
i,
 %
 
1-о‘lchash 
1-о‘lchash 
Bо‘z 
tuproq 
46,38 
126,96 
80, 54 
144, 88 
144, 88 
17, 96 
22,29 
Agar tajribaga olingan tuproq tarkibida 19,93 % suv borligi ma’lum bо‘lsa, shunday namlikka 
ega bо‘lgan 100 g tuproqning absolyut quruq og‘irligi quyidagicha olinadi. 
100 – 19,93 = 80, 07 g. 
Demak, 19,93% namlikka ega bо‘lgan tuproqning absolyut quruq og‘irligi 80,07 grammni tashkil 
qilar ekan. Endi 80,07 g absolyut tuproqni suvga tо‘la tо‘yintirish uchun qancha miqdorda suv 
bо‘lishligini topib olamiz. 
17,96 + 22,29 = 40,25 g. 
Agar 80,07 g absolyut quruq tuproqni suvga tо‘la tо‘yintirish uchun 40,25 g suv berish kerak 
bо‘lsa, 100 g shunday tuproqni tо‘la nam sig‘imida tutish uchun esa qancha suv berishligini quyidagicha 
topib olamiz. 
80,07 - 40,25 
100 - x 
X=100x 40,25/80,54=50,27 g. 

---

O’simliklar fiziologiyasi 
 
234 
Demak, 100 g absolyut quruq tuproqni suvga tо‘la tо‘yintirish uchun 50,27 g suv berish kerak 
ekan. Ma’lumki, о‘simliklarning normal о‘sib rivojlanishida va fiziologik–biokimyoviy jarayonlarning 
bir meyorda ketishligi uchun muhitda yetarli darajada kislorod bо‘lishi kerak. Agar, tuproqda namlik 
haddan tashqari yuqori bо‘lsa, u yerda kislorod yetishmasligi vujudga keladi. Bu esa, о‘z navbatida 
kо‘pchilik о‘simliklarda nafas olish jarayonining buzilishiga olib keladi. Natijada, о‘simliklarning о‘sish 
va rivojlanishiga hamda modda almashinuviga salbiy ta’sir qiluvchi turli xildagi zaharli moddalar hosil 
bо‘ladi. Bunday salbiy hodisalarning kelib chiqishiga yо‘l qо‘ymaslik uchun tuproq namligini tо‘la nam 
sig‘imiga nisbatan 60% da tutish kerak. 
100% - 50,27
60% - X
X=60x 50,27/100=30,16 g. 
Demak, tajriba о‘tkazilmoqchi bо‘lgan quruq tuproqning har 100 g ga 30,16 g suv qо‘yilishi 
kerak. Ammo, tajribaga olinayotgan tuproq tarkibidagi (19,93 g) suvni hisobga olishni ham unutmaslik 
kerak. Shunday ekan, 100 g tuproqqa 30,16 g suv emas, balki 10,23 g suv berilishi kerak. Agar 
vegetatsion chelaklarga olingan 24 kg tuproqning namligi xuddi yuqorida aytganimizdek 19,93% bо‘lsa, 
shu tuproq namligini tо‘la nam sig‘imiga nisbatan 60% da tutish uchun qancha suv berish kerak. 
100 - 30,16 
24000 - x 
X=24000x30,16/100 =7,24 kg. 
Demak, 24 kg absolyut quruq tuproq namligini tо‘la nam sig‘imiga nisbatan 60% da tutish uchun 
7,24 kg suv qо‘yish kerak. Ammo, tajribaga olingan tuproq namligi 19,93% bо‘ladi. Endi olingan 24 kg 
tuproq tarkibida qancha miqdorda suv bо‘lganligini quyidagicha topib olamiz. 
100 - 19,93
24000 - x 
X =24000x 19, 93/100 = 4,78 kg. 
Endi 24 kg tuproqni tо‘la nam sig‘imiga nisbatan 60% da tutish uchun zarur bо‘lgan suv 
miqdoridan (7,24 kg) shu tuproqnig tarkibida bо‘lgan gigroskopik suv (4,78 kg) ayrib tashlanadi. 
7,24 – 4,78 = 2,46 kg 
Demak namligi 19,93% ga ega bо‘lgan tuproqning 24 kg ga qо‘shimcha ravishda 2,46 kg suv 
berilsa, tajribaga olingan tuproq namligi tо‘la nam sig‘miga nisbatan 60% da tutilgan bо‘ladi.