T. C. MİMar sinan güzel sanatlar üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ tarih anabiLİm dali ortaçAĞ tariHİ programi
II.5.1.15. Diğer Vergi ve Yükümlülükler
Download 3.07 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- II.5.2. Ruslardan Toplanan Vergilerin Miktarı
- II.5.3. Vergi Tedariki İle İlgili Çıkan Sorunlar
- II.6. Darugalık Müessesesi II.6.1. Daruga ve Görevleri
- II.6.2. Daruga ve Baskak Meselesi
- II.6.3. Darugalık Müessesesinin Rusya’daki Uzantısı
|
669 Bkz. II.7. 670 G. A. Fedorov-Davıdov, Obşestvennıy Stroy Zolotoy Ordı, s. 40-41. 671 “Yarlık Atülyaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Rusi”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540. 672
“Yarlık Atülyaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540. 673
Koltka vergisi ile ilgili daha geniş bilgi için bkz. A. M. Özyetgin, Eski Türk Vergi Sistemleri, s. 133-136. 165
Yukarıda saydığımız bu daimi vergilerden başka yarlıklarda ayrıca poçetsye (ihtiram, hürmet), slujba (hizmet), rabota (iş), karaul (nöbet), storoj (bekçilik) gibi vergi ve yükümlülüklerin de adı geçmektedir. 674
Büyük ihtimalle bu vergiler sürekli olmayıp, han veya diğer yetkililerin seyahat ettikleri dönemde o bölgelerden istenilen vergi ve yükümlülüklerdir.
II.5.2. Ruslardan Toplanan Vergilerin Miktarı Altın Ordalıların Rus topraklarından topladıkları vergilerin toplam miktarı hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Bu bilgilerin çoğu genel vergilerle ilgili olup, posta yada elçiler için ödenen geçici vergilerle ilgili bir bilgi yoktur. Ancak sadece resmî vergilerin miktarı bile az değildir. Örneğin, 1389 yılında Serpuhov ve Borovsk Knezi’nin yılda 5 bin Ruble ödediği bilinmektedir. 675 1401-1402 yıllarında ise bu miktar 7 bin rubleye kadar çıkmıştır. 676
Yine kroniklerde 1384 yılında dany vergisinin çiftlik başına yarım ruble toplandığı yazılmaktadır. Vernadskiy, bu birimin bir sabana tekabül etmesi gerektiğini yazmaktadır. 677
Nitekim, Edigey’in I. Vasiliy’e yazdığı 1409 tarihli mektubunda her iki saban için bir ruble toplandığı yazılmaktadır. 678
Diğer taraftan I. Vasiliy 1423 yılında yazdığı vasiyetnamesinde dany vergisinin “adamların sayısına ve ödeme güçlerine göre” toplanması tavsiye ediliyordu. 679
II. Vasiliy’in vasiyetnamesinde ise verginin saban ve adamların sayısına göre toplanması istenmektedir. 680 Saban birimine Vernadskiy açıklık getirmiştir. Saban, “iki at ve bir yan at” olarak tanımlanmıştır. Yine iki işçinin yardımıyla üç atın üstünde çift süren adam da bir saban sayılmıştır. 681 Ziraî alan 674
“Yarlık Atülyaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540. 675
“Dokonçaniye Velikoğo Knyazya Dmitriya İvanoviça s Knyazem Sepuhovskim i Borovskim Vladimirom Andreyeviçem”, DDG, s. 31. 676 “Dokonçaniye Velikoğo Knyazya Vasiliya Dmitriyeviça s Knyazem Serpuhovskim i Borovskim Vladimirom Andreyeviçem”, DDG, s. 44. 677
G. Vernadskiy, Mongolı i Rusy, s. 235. 678
“Poslaniye Edigeya Velikomu Knyazü Vasiliyu Dmitriyeviçu (Dekabry 1408)”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 196-197. 679
“Duhovnaya Gramota Velikoğo Knyazya Vasilyeviça”, DDG, s. 61. 680
“Duhovnaya Gramota Velikoğo Knyazaya Vasiliya Vasilyeviça”, DDG, s. 197. 681
G. Vernadskiy, Mongolı i Rusy, s. 236. 166
dışındaki yerlerde de vergilendirmenin saban şeklinde olması ilginçtir. Nitekim, tabaklama fıçısı bir saban sayılırken, büyük balık ağı ve demirci dükkanı bir saban, tuzlarda buharlaştırma için kullanılan büyük tava ise iki saban sayılmıştır. 682
XV. yüzyıl için geçerli olan bu rakamlar, vergi miktarı konusunda sınırlı da olsa fikir vermektedir. Yani, ziraat yapılan yerlerde üç kişi, bir sabandaki asgari adam sayısı olarak hesaplanmıştır. Aileleri ve kendilerine bağlı olanlarla birlikte üç adam, yaklaşık 20 kişiden oluşan bir grubu, yani bir çiftliği oluşturduğu baz alınmıştır. Bundan da hareket ederek haracın bir saban başına, yani yaklaşık 20 kişiden yarım gümüş ruble toplandığını hesap etmek mümkündür. Yine burada Moğolların ele geçirdiği bölgeleri belli şekilde taksim ettiklerini ve en büyük taksim birimi olan ve Türkçe’deki tümenin karşılığı olan tyma’nın en az 10 000 çiftlikten oluştuğu varsayımı ile bir tyma başına 5 000 rublenin toplandığı sonucuna varılabilir. Vladimir Knezliği’nin 17 tymadan, Ryazan’ın 2 tymadan, Nijniy Novgorod ve Tver’in de beşer tymadan oluştuğundan Vladimir 85 000, Ryazan 10 000, Nijniy Novgorod ve Tver her birinin 25 000 ruble ödediklerini hesaplamak mümkündür. 683
Hiç şüphesiz vergiyi toplayan görevlilerin de görevlerini kötüye kullanarak halktan fazla vergi topladıkları, toplanan vergilerin bir kısmına da el koydukları bilinmektedir. Bu durumda, fazla toplanan vergiler, knezin hazinesinde kalırken, vergiler kneze eksik teslim edildiği takdirde de knez bu açığı, diğer bölgelerden fazla gelen miktarlarla kapatıyorlardı. Ruslar vergileri genellikle gümüş para olarak ödüyordu. 684 Orda’ya gönderilen gümüş o kadar fazla idi ki, Rus topraklarında gümüş yatakları fazla olmamasına rağmen Doğu’da Rus topraklarının gümüş yataklarından oluştuğuna dair görüş hâkim olmuştu. 685
II.5.3. Vergi Tedariki İle İlgili Çıkan Sorunlar
682 G. Vernadskiy, Mongolı i Rusy, s. 236. 683 G. Vernadskiy, Mongolı i Rusy, s. 236. 684 “Duhovnaya Gramota Knyazya Serpuhovskoğo i Borovskoğo Vladimira Andreyeviça”, DDG, s. 48. 685
V. Kargalov, Rusy i Koçevniki, Veçe Yayınları, Moskova 2004, s. 184. 167
Vergi yükümlülükleri, yerli knezlerden başka Moğol hanlarına da vergi ödemek mecburiyetinde olan Rus ahalisini zor duruma düşürmüştür. Bu da isyanların başlıca sebeplerinden biri olmuştur. 1257 yılına kadar vergi ödemeyen Novgorod halkı, Novgorod şehrinde de sayımın yapılacağını duyunca ayaklanmıştır. 686
M. Kafalı bu ayaklanmanın Knez Aleksandr Nevskiy’in 687 kışkırtmasıyla başladığını kaydeder. 688
Fakat birçok Rus tarihçisi, tam tersine Aleksandr Nevskiy’in halkın başına ne tür felaketin geleceğini çok iyi bildiği için ayaklanmayı bastırdığını zikrederler. 689
Bu görüşün doğru olduğunu Aleksandr Nevskiy’in gerek Altın Orda Hanları, gerekse Moğolistan’daki Büyük Kağan’ın itimadlarını kazanarak, “Büyük Knezlik” için onlardan yarlığı almayı başarması da göstermektedir ki, Rus knezleri, Moğol hâkimiyetini, kendi mevkilerini ve servetlerini artırmak için de fırsat bilirlerdi. 690
Nitekim vergi toplama görevi Rus knezlerine devredildiği zaman, knezlerin toplanan vergilerin bir kısmına el koydukları bilinmektedir.
yılında Novgorod Knezliği de vergiye bağlanmıştır. Ancak çok geçmeden, 1262 yılında “vergi meselesi” tekrar sorun haline geldi. Bu sefer Rostov ve Suzdal Rusya’sındaki bazı şehirler Moğollara vergi ödemeyeceklerini ilan ederek, isyan bayrağını kaldırdılar ve Moğol askerlerini öldürdüler. Ancak diğer isyanlar gibi bu ayaklanma da sur’at ve şiddetle bastırılmıştır. 691
Vergi toplama işi Rus knezlerine devredildiği 1263 yılından itibaren halktan toplanan vergileri Rus knezleri ya bizzat ya da elçileri vasıtasıyla Han’a gönderiyorlardı. Vergileri, knezlerin yada knezlerin atadıkları görevlilerin toplamaya başlaması, ,ayaklanmaların sayısını azaltmıştır. Zira daha önce meydana gelen ayaklanmaların en önemli nedeni, toplanan vergilerin miktarının yanı sıra toplayanların “yabancı” olması ve bu hususun Rus halkının gururuna ve hislerine
686
S. M. Solovyov, İstoriya Rossiyi II (1054-1462), Moskova 2001, s.205. 687
Rus knezi Aleksandr, Papa’nın kışkırtmasıyla 1240 yılında Rus knezliklerine karşı Haçlı seferine çıkan İsveç ordusunu Neva Nehrinin kıyısında mağlup edince, kendisine “Nevskiy“ (Neva Muzafferi) lakabı verilmiştir. Bkz. S. M. Solovyov, İstoriya Rossiyi II (1054-1462), s. 196-200. 688
M. Kafalı, Altın Orda Hanlığının Kuruluş ve Yükseliş Devirleri , s. 55.
689 S. M. Solovyov, İstoriya Rossiyi II (1054-1462), s. 205; R. Fahretdin, Hanı Zolotoy Ordı, s. 86. 690
Z.V. Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, Enderun Yayınları, İstanbul 1981, s. 84; A.N. Kurat, a.g.e., s. 82. 691
PSRL, II, Voskresenskaya Letopisy, s. 219. 168
dokunmasıdır. Rus halkı, vergi toplayanların kendi halkından olması halinde daha fazla miktarı bile ödemeyi hazırdı. Altın Orda hanları da bu gelişmelerden memnundu. Çünkü, vergi toplama işini Rus knezlerine devrederek birçok sorundan kurtulmuş oldular. Hanlar, vergi toplamakla görevli memurların atanması, masraflarının karşılanması gibi uğraşlardan kurtuldukları gibi, ayaklanmaların sona ermesi ve Rus knezlerinin vergileri bizzat getirmesi Rusların itaatini de teyit etmiş oldu. Ayrıca artık hanlar, vergi tedariki konusunda sorun çıktığı zaman Rus knezlerini sorumlu tutarken, knezler de keni aralarında iktidar kavgası verdikleri süreçte hanın desteğini elde etmek için vergi ödemelerini geciktirmeme gayreti içine girmişlerdir.
II.6.1. Daruga ve Görevleri Vergilerin toplanmasını teminen Altın Orda’nın hâkim olduğu bütün topraklarda darugalık adı verilen yeni bir teşkilat kurulmuş ve bu teşkilatın başına “darugalar” getirilmiştir. Rus knezliklerinin başşehirlerine de “darugalar” atanmıştır. Moğol idarî geleneğinde en önemli ve yaygın memuriyetler arasında yer alan darugalık müessesesi, fethedilen bölgelere tayin edilen sivil ve askerî işlerle iştigal etmekteydi. 692 Vergilerin toplanması ve asayişin muhafazasından darugalar sorumluydu. İdarî işlere pek karışmasalar da 693
darugalar Rus knezlerini kontrol altında tutmuşlardır. Yine nüfus sayımı, ele geçirilen bölgelerdeki halktan birlik oluşturma, posta işlerini düzenleme ve toplanan vergiyi Han’a götürme de darugaların görevleri arasındaydı. Darugaların emrinde birer askerî birlik bulunmuştur. Nitekim Rus knezleri itaat etmez, vergiyi ödemez ya da Han’ın emrine uymaz ise, darugalar icra organı olarak birliği ile birlikte şehre girme ve knez ile
692
Beatris Forbes Manz, “Timur’un Saltanatı Sırasında Darugalık Müessesesi”, Çev. H. Alan, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 3, İstanbul 2000, s. 99. 693
A. N. Kurat, a.g.e., s. 80. 169
halkı cezalandırma yetkisine sahipti. 694
Altın Orda hanlarının Rus mitropolitlerine verdikleri yarlıklarda gorodnıye darugi 695 ve selyskiye darugi 696 olmak üzere iki farklı grup darugadan söz edilmektedir. Gorodnıye darugalardan kast edilen şehir darugaları iken, selyskiye darugalar, köy darugalarıdır.
Darugaların birlikleri şehrin dışına yerleşmiş ve “Tatar köyleri” olarak tanınmışlardır. Rus toponomisinde bu tür köy ve şehirlerin izi kalmıştır. Bu köyler Moğolca “daruga” kelimesinin Türkçe versiyonu olan “baskak” adıyla adlandırılmıştır. Nitekim Baskaki ve Baskakovo adını taşıyan köy ve şehirler bugün de mevcuttur. 697 Aslında Rus kroniklerinde daruga görevlisi için baskak teriminin kullanılması, Nasonov, Sablukov gibi Rus ve Spuler gibi Batılı tarihçilerin daruga ile baskakların aynı görev olmadığı yönünde bir görüş ortaya atmalarına neden olmuştur. Yukarıda adı geçen tarihçiler, baskakın, vergi toplayan ve vergilendirmeyi kontrol eden Han’ın ele geçirdiği topraklardaki görevli temsilcisi olduğunu, daruganın ise daha genel ve yüksek mevkii olduğunu ileri sürmektedirler. 698
Yine Nasonov’a göre, baskakların görevi, ele geçirilen toprakları korumak, vergi toplayan darugaları desteklemekti. 699
Ancak, baskak ile daruga terimlerinin ortaya çıkışı, yayılması ve söz konusu görevlilerin vazifeleri konularını ayrıntılı çalışan Macar tarihçi I. Vasary, 700
bu iki terimin de aynı manaya geldiğini ve söz konusu görevlilerin de aynı olduğunu ispatlamıştır. Vasary, “baskı” anlamına gelen baskaklık müessesesinin XI. yüzyılda Karahanlılarda ortaya çıktığını, Selçuklularda
694 Hara-Davan, Rusy Mongolyskaya, s. 226. 695 “Yarlık Taydulı Mitropolitu Aleksiyu”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 544-545. 696 “Yarlık Taydulı Mitropolitu Feognostu”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 541-542. 697 A. N. Nasonov, Mongolı i Rusy, s. 18-21. 698 G. S. Sablukov, Oçerk Vnutrennego Sostoyaniya Kıpçakskoğo Çarstva, Kazan 1895, s. 8; A. N. Nasonov, Mongolı i Rusy, s. 21-22; B.Spuler, Die Goldene Horde, p. 303. 699
A. N. Nasonov, Mongolı i Rusy, s. 21-22. 700
I. Vasary, “The Origin of the Institution of Basqaqs”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung, Tomus XXXII/2 (1978), s. 201-206; I. Vasary, “The Golden Horde Term Daruga And Its Survival In Russia”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung, Tomus XXX/2 (1976), s. 187- 197.
170
ise aynı görevi yapan şihneliğin 701
olduğunu, bu müessesenin XII. yüzyılın ikinci yarısında Türk ve İran bölgelerinde yayıldığını, Moğolların bu müesseseyi Türklerden benimsediklerini ve ele geçirdikleri bütün bölgelerde uygulamaya başladıklarını yazmaktadır. 702 Ancak Moğollar, baskak ile aynı manaya gelen Moğolcadaki daruga terimini kullandılar. Moğol İmparatorluğu’nun birçok bölgesinde darugalık terimi kullanılırken, Rusya’da baskak terimi kullanılmıştır. Ancak, XIV. yüzyılda baskak ve bazı bölgelerde kullanılan şihne terimleri, yerlerini darugaya bırakmıştır. Böylece Moğolcadaki daruga, Türk bölgelerinde dahi baskaktan üstün gelmiştir.
Nitekim Rus kroniklerinde de daruga yerine baskak terimi kullanılmıştır. Örneğin 1270 yılı olayları anlatıldığında Vladimir şehrindeki baskak Amrağan’dan bahsedilmektedir. 703
Bununla birlikte daha Berke Han zamanında bu göreve Müslüman tüccarlar atanmıştır. Hatta bu şahıslar, Han’dan bu görevin hakklarını toplanacak vergilerle birlikte satın almışlardır. Kroniklerde, tüccar baskakların görevlerini kötüye kullandıkları ve vergiyi fazladan topladıklarından dolayı isyanların çıktığı anlatılmaktadır. 1283-1284 yılında baskak Ahmet’in Kursk Knezliği’nde halka büyük vergiler yüklediği ve halkın bu durumdan şikayetçi olduğu bilinmektedir. 704
Yine Rusların da Altın Orda’da baskak görevine atandıkları bilinmektedir. Örneğin, Kremenets valisi Andrey, Batu Han tarafından bu şehre atanan baskak idi. 705
II.6.3. Darugalık Müessesesinin Rusya’daki Uzantısı
Her ne kadar zamanla Rus topraklarında vergi toplama işinin Moskova Knezi’ne verilmesi 706
darugalık müessesesin önemini kaybettirse de, Ruslar bu
701 Şihne için bkz. G. M. Kurpalidis, Büyük Selçuklu Devletinin İdarî, Sosyal ve Ekonomik Tarihi, çev. İ. Kamalov, Ötüken Yayınları, İstanbul 2007, s. 122-128. 702
I. Vasary, “The Origin of the Institution of Basqaqs”, s. 202-204. 703
PSRL, II, Voskresenskaya letopisy, s. 227. 704
PSRL, II, Voskresenskaya Letopisy, s. 236-237; PSRL, XII, Lavrentyevskaya Letopisy, s. 458-459. 705
PSRL, İpatyevskaya Letopisy, s. 550. 706
I. Vasary, “The Golden Horde Term Daruga And Its Survival In Russia”, s. 191. 171
müesseseyi benimsemiş ve devam ettirmişlerdir. Daha Altın Orda zamanında Bulgarlar üzerine sefer yapan Rus Knezi Dimitriy Donskoy, Bulgar knezleri Asan ile Mehmed mağlup ettikten sonra Bulgar’a daruga ile tamojnik (gümrükçü) göndermiştir. 707 Daha sonraki tarihlerde Rusların Altın Orda’nın mirasçısı olan hanlıkları ele geçirirken de bu geleneği devam ettirdikleri bilinmektedir. Mesela, Rus Çarı Sibirya’yı ele geçirince tıpkı zamanında Moğolların yaptığı gibi önce bir nüfus sayımı gerçekleştirmiş ve vergilerin tahsili için bölgeye daruga göndermiştir. 708
Darugacılık müessesesinin devam ettiğine dair bir başka örneğe, Moskova Knezi İvan Vasilyeviç ile Ryazan Knezi İvan Vasilyeviç arasında 1493 yılında imzalanan antlaşmada rastlamak mümkündür. Bu anlaşmaya göre, Ryazan Knezi, Moskova Kneziliği’ne bağlı olan Kasım Hanlığı’na, knezlerine, hazinedarlarına ve darugalarına bazı vergiler ödemek zorunda idi: “Deden İvan Fedoroviç ve baban Vasiliy İvanoviç’in Kasım Han’a ve onun oğlu Daneyar’a, knezlerine, hazinedarlarına ve darugalarına ödedikleri vergiler aynen şimdi Daneyar’a veya onun yerine çıkacak herhangi bir kneze, prenslerine, hazinedarlarına ve darugalarına ödensin...” 709
II.7. Askerî Yükümlülük Altın Orda hanlarının Rus topraklarında sayım yaptırmalarının en büyük nedenlerinden birinin asker tedariki olduğu daha önce belirtilmiştir. Nitekim Ruslar, Altın Orda vassalları olarak Altın Orda hanlarının askerî seferlerine katılmak zorunda idiler. Ayrıca Altın Orda hanları, köle olarak götürdükleri Rusların bir kısmını da asker olarak kullanmışlardır. Bu uygulama hiç şüphesiz sadece Ruslar
707
PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 43. 708
Belyayev, “O Mongolyskih Çinovnikah Na Rusi, Upominayemıh v Hanskih Yarlıkah”, Arhiv İstoriko-Yüridiçeskih Svedeniy, Otnosyaşihsya Do Rossiyi, I, S. Peterburg 1876, s. 93-106. 709
“Dokonçaniye Velikoğo Knyazya İvana vasilyeviça s Velikim Knyazem Ryazanskim İvanom Vasilyeviçem”, DDG, s. 283-290. 172
için geçerli değildi. Plano Carpini, ele geçirilen bölgelerden toplanan askerlerin ve kölelerin hanın seferlerine katılmak zorunda olduklarını kaydetmiştir. 710
Yine istenildiği zaman Rus knezleri kendi birliklerini hanın idaresine göndermek zorunda idiler. Rusların, Altın Orda Han’ın birliklerinde yer aldıklarına dair bilgiler Doğu kaynaklarında dahi yer almaktadır. Reşidü’d-dîn, Toktâ Han’ın ordusuna Rus, Çerkes, Kıpçak, Macar birliklerinin katıldığını kaydetmiştir. 711
Yine aynı müellif, Toktâ Han ile Nogay arasındaki savaşta Nogay’ı bir Rus askerinin öldürdüğünü yazmıştır. 712
Bu Rus asker, Nogay’ın kesik kafasını Toktâ’ya getirirse mukafatlandırılacağını düşünmüş, ancak Toktâ “halktan birinin Han’ı öldürme hakkı yoktur” diyerek o askeri idam ettirmiştir. 713
Şerefeddîn Yezdî’nin Zafenamesi’nde de Timur’a karşı sefere çıkan Toktamış’ın Rus, Çerkes, Bulgar, Kıpçak ve Alanlardan oluşan büyük bir orduya sahip olduğu yazılmaktadır. 714
Yine Rostov ve Yaroslav knezlerinin Mengü Timur’un ordusu ile birlikte 1277-78 yıllarında Dağıstan’a sefere çıktıkları bilinmektedir. 715
Rus askerleri, Kubilay’ın Güney Çin’e yaptığı seferde de yer almıştır. 716
Altın Orda hanlarının Rus mitropolitlerine verdikleri yarlıklarda da askere alınma ile bilgiler vardır. 1267 tarihli Mengü-Timur’un yarlığında ruhbanların, askerî mükellefiyetten de muaf oldukları kaydedilmiştir. 717
Savaş sırasında hana gönderilen birliklere ve ele geçirilen kölelere ilk safhalarda yer verilmiştir. 718 Nitekim fethedilen yerlerden aldıkları esirleri birliklerin ilk safhalarında kullanma, Moğol İmparatorluğu’nda yaygın bir gelenekti.
710 P. Carpini, İstoriya Mongolov, İmenuemıh Nami Tatarami, s. 291. 711 Reşidü’d-dîn, Sbornik Letoipsey, I, s. 275. 712 Reşidü’d-dîn, Sbornik Letoipsey, I, s. 72. 713 Nuveyrî, Nihayetu’l-ereb fî funûni’l-edeb, Tiesenhausen, s. 277-278; Baybars, Zubdetülfikre, Tiesenhausen, I, s. 211. 714
Şerefeddîn Yezdi, Zafername, W. D. Tiesenhausen, II, Sbornik Materialov Otnosyasihsya k İstoriyi Zolotoy Ordı, İzdatelystvo Akademiyi Nauk SSSR, Moskova 1941, s. 156. 715
PSRL, II, Voskresenskaya Letopisy, s. 232. 716
G. V. Vernadskiy, “Mongolyskoye İgo v Russkoy İstoriyi”, E. Hara-Davan, Rusy Mongolyskaya, s. 274.
717 “Yarlık Mengü Temir Oksan Tsarya, Russkim Mitropolitom, Bezımyanno Vsem Tserkovnım Lüdem”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 542-543. 718
P. Carpini, İstoriya Mongolov, İmenuemıh Nami Tatarami, s. 291. 173
Altın Orda hanlarının askerî seferlerine knezler de bizzat kendi birlikleri ile katılmışlardır. 1237 yılında Rostov Knezi Vasiliy Konstantinoviç Moğollar tarafından mağlup edilince, birliğiyle Moğolların safında savaşmak zorunda kalmıştır. 719 1280 yılında Galitsk Knezi Lev, Polonya ve Litvanya üzerine sefere çıkmak için Nogay’dan yardım istemiştir. Nogay kendisine bir birlik göndermenin yanısıra diğer bazı Rus knezlerinin de sefere katılmalarını sağlamıştır. 720 Yine Altın Orda hâkimiyetinin daha ilk yıllarında Rus topraklarına gönderilen darugaların Ruslar arasından birlikler oluşturdukları, 721 bu birliklerin vergi toplama ve darugaların bölgeleri kontrol altında tutmalarında yardımcı olduklarını tahmin etmek mümkün.
XIV.
yüzyıla gelindiğinde büyük ihtimalle Rus askerleri Altın Orda birliklerine katılmak zorunda değillerdi. Sadece gönüllü olarak Ruslar hanın birliklerinde görev almaya devam etmişlerdir. İhtimal ki gönüllü katılımı, elde edilen ganimetler cazip hale getirmiştir. L. N. Gumilöv’e göre, Altın Orda birliklerinde gönüllü olarak yer alan Ruslar, büyük ihtimalle knezle araları bozulmuş kimseler olup, darugaların birliklerinde yükselmek istemişlerdir. 722
Download 3.07 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|