T. C. MİMar sinan güzel sanatlar üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ tarih anabiLİm dali ortaçAĞ tariHİ programi


Download 3.07 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/39
Sana17.02.2017
Hajmi3.07 Mb.
#666
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   39

II.5.1.1. Çıkış (Vıhod) 

 

 Altın Orda han ve görevlilerinin Ruslardan topladıkları vergilerin geneli için 

“dany”  terimi kullanılmıştır. Örneğin, hanların Rus mitropolitlerine verdikleri 

yarlıklarda  danynın kilise ve din adamlarından alınmaması gerektiği 

yazılmaktadır.

622


 Yine genel vergi için Rus knezliklerinde ve genel olarak da Altın 

Orda’da “yasak” terimi kullanılmıştır. Rus tarihçisi Berezin, yasağın, Altın Orda’nın 

yerli nüfusundan değil de ele geçirilen halklardan alındığını yazmaktadır.

623


 Rus 

topraklarında toplanan ve hana teslim edilen bütün vergiler için de vıhod terimi 

kullanılmıştır.  

 

 



Türkçe’de haraç olarak bilinen vıhod vergisinin adı, “çıkış” anlamı 

taşımaktadır ki, Türk devletlerinde de “çıkış” adlı vergi terimine rastlanmaktadır. A. 

Melek Özyetgin, “çıkış”ın Karahanlı, Çağatay, Memlûk-Kıpçak sahaları başta olmak 

üzere tarihî Türk dili alanında “çıkış, çıkma” anlamlarının yanında “gider, masraf, 

                                                 

622


 “Yarlık Atülaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Rusi”, PSRL,  III, 

Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540; “Yarlık Berdibek Tsarya Aleksiyu Mitropolitu Kieyvskomu i 

Vseya Rusi”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy,  s. 543-544.  

623

  İ. Berezin, Vnutrenneye Ustroystvo Zolotoy Ordı Po Hanskim Yarlıkam,  İmperatorskaya 



Akademiya Nauk Yayınları, S. Petersburg 1850, s. 17, 19.  

 

157


harcama” anlamında kullanıldığını yazmaktadır.

624


 Böylece Rusların “vıhod” olarak, 

Altın Ordalıların  ise “çıkış” olarak adlandırdıkları bu verginin yabancı tâbilerden 

alınan ve doğrudan hazineye verilen bir haraç vergisi olduğunu söylemek 

mümkündür. Bu verginin adına Altın Orda hanlarının Rus mitropolitlerine verdikleri 

yarlıklarda

625


 ve Edigey Mirza’nın 1408’de Knez Vasiliy Dmitriyeviç’e gönderdiği 

mektupta


626

 rastlanmaktadır.  Günümüze kadar korunan ve elimize ulaşan 

kaynaklarda sadece vergi adlarının zikredilmesinden dolayı, vergilerle ilgili fazla 

bilgilere ulaşamamaktayız. Vıhod vergisini ilkin baskaklar, daha sonra ise Rus 

knezleri kendileri toplayarak Han’a teslim etmişlerdir.

627


 Ruslar, Altın Orda 

hanlarına vıhod vergisini, boyunduruluğun başından 1472 yılına kadar  ödemişlerdir.  

 

 

II.5.1.2. Kalan 

 

 Kalan, 


öşür tertibinde olan ve hasad sonunda, müstahsilin elde ettiği 

hububatın 1/10 nisbetinde alınan vergidir.

628

 Altın Orda hanların Rus knezlerine 



verdikleri yarlıklar ile Rus kroniklerinde kalan adı geçmese de, Rusların Altın Orda 

hanlarına  bu tür bir vergi ödedikleri bilinmektedir. Nitekim Rus kroniklerinde 

Rusların herşeyin onda birini hana vergi olarak verdikleri yazılmaktadır.

629


 Tarım 

ürünlerinin de bunun içerisinde olduğunu tahmin etmek mümkündür. Muhammed 

Bülek Han’ın Rus mitropolitine verdiği yarlıkda kiliseye ait toprak ve bahçelere 

girme ve buralardan vergi toplama hakkına hiç kimsenin sahip olmadığı 

yazılmaktadır.

630


 Yarlıkdaki bu cümle, kilise toprakları hariç diğer Rus 

topraklarından böyle bir verginin toplandığına işaret etmektedir.  

 

                                                 



624

 A. M. Özyetgin, Eski Türk Vergi Sistemleri, s. 71-72.  

625

 “Yarlık Atülyaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi”,  PSRL, III, 



Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540.  

626


 “Poslaniye Edigeya Velikomu Knyazü Vasiliyu Dmitriyeviçu (Dekabry 1408)”, A. A. Gorskiy,  

Moskva i Orda, s. 196-197.  

627


 Bkz. II.6. 

628


 Kalan vergisi için bkz. A. M. Özyetgin, Eski Türk Vergi Sistemleri, s. 75-83.  

629


 PSRL, II, Voskresenskaya Letopisy, s. 217.  

630


 “Yarlık Atülyaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi”,  PSRL, III, 

Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540.  

 

158


 

II.5.1.3. Kopçur 

 

 

Kopçur, hayvan sürülerinden 1/10 oranında ayni olarak alınan bir  vergi 



çeşididir.

631


 Göçebelerden ise bu vergi 1/100 miktarınca alınıyordu.

632


 Bu vergi 

zaman içinde adam başına alınan vergiye dönüşmüştür. Reşidüddîn’in eserinde 

verginin ortaya çıkışı ile ilgili ilginç bilgiler mevcuttur. Reşidüddîn, iflas eden orda 

ve birliklere yardım olarak büyük askerî ordudan at ve koyun gibi hayvanların yanı 

sıra başka şeylerin de gönderildiğini yazmaktadır.

633


 Kabile arasındaki yardımlaşma 

şeklinde alınan kopçur, zamanla meralardan toplanan vergiye dönüşmüştür.  

 

 

Rus ve Altın Orda kaynaklarında kopçur adına rastlanılmasa da, Rusların 



hayvan sürülerinden de vergi ödedikleri sonucuna varabiliriz. Nitekim Muhammed 

Bülek Han’ın Rus mitropolitine verdiği yarlıkda kimsenin kiliseye ait at, büyük baş 

ve koyun sürülerine dokunma hakkı olmadığı yazılmaktadır.

634


 Dolayısıyla kilise 

hariç diğer Rus topraklarından Türk coğrafyasında kopçur vergisi olarak geçen bu 

verginin toplandığını söyleyebiliriz. Rus tarihçisi Fedorov-Davıdov da Rusların 

gerek kalan, gerekse de kopçur benzeri vergiler ödediklerini yazmaktadır.

635

  

 



 

II.5.1.4. Tamga (Poşlina) 

 

 Tüccarlardan 

alınan bu gümrük vergisi, en fazla gelir getiren vergilerin 

başında gelmektedir. Altın Orda’nın en önemli gelir kaynağını ticaret teşkil 

ettiğinden hanlar bölgede ticaretin gelişmesine önem vermişlerdir.

636


 Bu vergi Rus 

knezliklerinde Altın Orda’nın hâkimiyeti ile birlikte toplanmaya başlanmıştır. Ancak 

                                                 

631


 M. Kafalı,  Altın Orda Hanlığının Kuruluş ve Yükseliş Devirleri, s. 135. Kopçur vergisi için bkz. A. 

M. Özyetgin, Eski Türk Vergi Sistemleri, s. 86-91.  

632

 G. A. Fedorov-Davıdov,  Obşestvennıy Stroy Zolotoy Ordı,  İzdatelystvo Moskovskoğo 



Universiteta, Moskova 1973, s. 39.  

633


 Reşüdüddîn, Câmi‘u’t-tevârîh,

 

I, Moskova-Leningrad 1952, s. 135.  



634

 “Yarlık Atülyaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi”,  PSRL, III, 



Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540. 

635


 G. A. Fedorov-Davıdov, Obşestvennıy Stroy Zolotoy Ordı, s. 40-41.  

636


 Bkz. V.1.3.  

 

159


Novgorod ve Pskov gibi, daha geç tarihte Altın Orda’nın idaresi altına giren 

knezliklerde bu vergi de doğal olarak daha geç toplanmaya başlanmıştır. Nitekim, 

Voskresenskaya Kroniği’nde Tatar elçilerinin 1257’de Novgorod’a geldikleri ve 

onlardan tamga vergisini ödemelerini istedikleri yazılmaktadır.

637

 Kroniklerden 



başka yarlıklarda da tamga vergisine rastlanmaktadır. Altın Orda hanlarının 

mitropolitlere verdikleri yarlıklarda, mitropolitler bu vergiden de muaf 

tutulmuşlardır.

638


  

 

 



Rus knezliklerinde satılan eşyalardan da alınan tamga vergisinin oranı 

bilinmemektedir.

639

 Özbek Han’ın Kırım yarımadasındaki Venedikli tüccarlara 



verdiği yarlıkda (1332) tüccarların, sattıkları mallardan yüzde üç oranında vergi 

ödemeleri gerektiği yazılmaktadır.

640

 Canibek Han’ın 1347 yılında Venedikli 



tüccarlara verdiği yarlıkda artık satılan mallardan yüzde 5 oranında vergi ödemeleri 

gerektiği kaydedilmiştir.

641

 Ancak Venedikli tüccarlara verilen yarlıklar, imtiyaz 



tanınan yarlıklar idi. Dolayısıyla büyük ihtimalle ancak Venedikliler ile 

Cenovalılardan bu miktar alınmış, ele geçirilen topraklardaki tüccarlardan ise daha 

fazla toplanmıştır. Nitekim Rusya’da “poşlina”

642


 (gümrük) olarak bilinen bu vergi 

İlhanlı sahasında da toplanmış ve her ticarî maldan yüzde 10 olarak alınmıştır.

643

 

Altın Orda hanlarının Ruslardan bütün vergileri yüzde 10 oranında topladıklarını göz 



                                                 

637


 PSRL, II, Voskresenskaya Letopisy, s. 217.  

638


 Örneğin, Muhammed Bülek Han’ın yarlığında Rus din adamlarının tamga vergsinin Rusça’daki 

karşılığı olan “poşlina”dan muaf tutuldukları yazılmaktadır. Bkz. “Yarlık Atülyaka Tsarya Mihailu 

Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi”,  PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540. Poşlina 

vergisinden hanların mitropolitlere verdikleri diğer yarlıklarda da bahsedilmektedir. Bkz. “Yarlık 

Tsaritsı Taydulı İoane Mitropolitu Kiyevskomu i Vsya Russiyi”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy

s. 549-541;  “Yarlık Tsaritsı Taydulı Feognostu Mitropolitu Kiyevskomu i Vsya Russiyi”, PSRL, III, 



Voskresenskaya Letopisy, s. 541-542; “Yarlık Berdibek Tsarya Alekseyu Mitropolitu Kiyevskomu i 

Vseya Russiyi Çudotvortsu”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 543-544.  

639

 İ. Berezin, Vnutrenneye Ustroystvo Zolotoy Ordı (Po Hanskim Yarlıkam), s. 19.  



640

 “Yarlık Uzbeka Veneçianskim Kuptsam Azova”, A. P. Grigoryev-V. P. Grigoryev, “Yarlık Uzbeka 

Veneçianskim Kuptsam Azova: Rekonstruktsiya Soderjaniya”, İstoriyografiya i İstoçnikovedeniye 

İstoriyi Stran Aziyi i Afriki, S. 13, Leningrad 1990, s. 74-107.  

641


 “Yarlık Canibeka Venetsianskim Kupçam Azova”, A. P. Grigoryev-V. P. Grigoryev, “Yarlık 

Canibeka Veneçianskim Kuptsam Azova ot 1347 Goda: Rekonstruktsiya Soderjaniya”, 



İstoriyografiya i İstoçnikovedeniye İstoriyi Stran Aziyi i Afriki, S. 15, S. Petersburg 1995, s. 36-83.  

642


 Poşlina hakkında daha geniş bilgi için bkz. H. F. Shurmann, “Mongolian Tributary Practices of the 

Thirteenth Century”, Harvard Journal of Asiatic Studies, volume 19, Issue 3-4, December 1956, s. 

348-350.  

643


 İ. P. Petruşevskiy, “The Socio-Economic Condition of Iran Under The Ilkhanids”, The Cambridge 

History of Iran, The Saljuq and Mongol Periods, ed. J. A. Boyke, Cambridge 1968, s. 532.  

 

160


önünde bulundurursak, İlhanlılardaki uygulamanın Altın Orda ve Rus toprakları için 

de geçerli olduğunu tahmin edebiliriz. Yine hanların mitropolitlere verdikleri 

yarlıklarda kıyı gümrükçülerden bahsedilmekte ve din adamlarının kıyı 

gümrükçülerine vergi ödemeden muaf oldukları belirtilmektedir.

644

 Böylece Rusların 



kıyı gümrük vergisine tâbi olduğunu söyleyebiliriz. 

 

 



II.5.1.5. Tütün Vergisi 

 

 Yazılı kaynaklarda adı eski Uygur devrinden itibaren geçen tütün vergisini, 

Rusların da ödemekle mükellef olduğunu tahmin etmek mümkündür. Tütün 

vergisinin anlamı ve tarihçesini araştıran A. Melek Özyetgin, tütün vergisinin temel 

anlamının “duman” ile ilgili olduğunu ve ev veya baca başına alınan bir çeşit vergi 

karşılığında kullanılmış olabileceğini yazmaktadır.

645

  Kırım hanlarının tarhanlık 



yarlıklarında tütün vergisinin adının geçmesi Altın Orda sahasında da bu verginin 

toplandığını göstermektedir. 1459 tarihli Hacı Girey Han’ın Kırkyer ahalisine verdiği 

tarhanlık yarlığında,

646


 1467 tarihli Mengli Girey Han’ın Hoca Biy adlı şahsa verdiği 

tarhanlık yarlığında,

647

 1468 tarihli Mengli Girey’in Kırkyer ahalisine verdiği 



tarhanlık yarlığında,

648


 1485 tarihli Mengli Girey’in İbrahim adlı kişiye verdiği 

tarhanlık yarlığında,

649

 1515 tarihli Muhammed Girey Han’ın Kırkyer ahalisine 



verdiği tarhanlık yarlığında

650


 ve 1523 tarihli Sahip Girey Han’ın  Şeyh Ahmet’e 

verdiği tarhanlık yarlığında

651

 tütün vergisinin adı geçmektedir. Altın Orda ve genel 



olarak Moğol  İmparatorluğu hanlarının ele geçirdikleri topraklarda nüfus sayımları 

gerçekleştirerek, vergileri aynen Çin’de olduğu gibi hane esasına göre topladıkları ve 

                                                 

644


 “Yarlık Atülyaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi”,  PSRL, III, 

Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540; “Yarlık Tsaritsı Taydulı Feognostu Mitropolitu Kiyevskomu i 

Vsya Russiyi”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 541-542; “Yarlık Berdibek Tsarya Alekseyu 

Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi Çudotvortsu”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 543-

544.  


645

 A. Melek Özyetgin, “Altın Orda ve Osmanlı Devletlerinde Tütün Vergisi”, Zaman Türk Dili ve 



Kültürü Üzerine, s. 195.  

646


 M. A. Usmanov, Jalovannıye Aktı Djuçiyeva Ulusa XIV-XVI Vekov, s. 32.  

647


 M. A. Usmanov, Jalovannıye Aktı Djuçiyeva Ulusa XIV-XVI Vekov, s. 32-33.  

648


 M. A. Usmanov, Jalovannıye Aktı Djuçiyeva Ulusa XIV-XVI Vekov, s. 33-34.  

649


 M. A. Usmanov, Jalovannıye Aktı Djuçiyeva Ulusa XIV-XVI Vekov, s. 35-36.  

650


 M. A. Usmanov, Jalovannıye Aktı Djuçiyeva Ulusa XIV-XVI Vekov, s. 36-37.  

651


 M. A. Usmanov, Jalovannıye Aktı Djuçiyeva Ulusa XIV-XVI Vekov, s. 37-38.  

 

161


tütün vergisinin de ev başına toplanan bir vergi türü olduğu göz önüne alınırsa 

Ruslardan da bu verginin toplanmış olması kuvvetle muhtemeldir.   



 

 

II.5.1.6. Sabanlık (Poplujnoye)  



 

  

Rus  kaynaklarında poplujnoye olarak geçen ve sabanlık anlamına gelen bu 



vergi, zaman içinde haraç ile birleşmiş ve birlikte toplanmaya başlanmıştır.

652


 Mengü 

Timur Han’ın Mitropolit Kiril’e verdiği yarlıkda kilisenin poplujnoye vergisinden 

muaf olduğu yazılmaktadır.

653


 Sabanlık vergisinin miktarı ile ilgili bilgiler, tezin 

ilerleyen kısımlarında verilecektir.

654

  

 



 

II.5.1.7. Yam ve Ulag (Podvodı) 

 

  

Rusçası podvodı (at arabası) olan bu vergi, “ulag atı” verilerek ödenen bir 



çeşit vergi yükümlülüğüdür.  Altın Orda’da ulag teşkilatında haber ulaştıran kişinin 

konakladığı her yerde hanın emriyle, istediği kişinin evinden, hayvanından, 

erzağından istediği gibi yararlanma hakkı vardı. Halk, ulag olan görevlilerin her türlü 

isteklerini yerine getirmek zorundaydı.

655

 Ulakların görevlerini suîstimal etmeleri 



üzerine posta ulaklarının olağanüstü haller dışında kasabalara uğramaları 

yasaklanmıştır. Böylece halkın yükümlülükleri hafiflemiştir. Posta  (yam) teşkilatı, 

yeni düzenlemeler il yapılanmış, yam istasyonları devlet tarafından gelen ulakları 

ağırlamak için sistemli bir şekilde donatılmıştır.

656

 Bu istasyonların işleyişi halktan 



alınan yam vergisi ile sağlanmıştır. Rus topraklarından da yam vergisinin 

toplandığını hanların mitropolitlere verdikleri yarlıklar kanıtlamaktadır. Nitekim 

Taydula Hatun’un Mitropolit Feognost’a verdiği yarlıkda kilise ve din adamlarının 

                                                 

652

 G. Vernadskiy, Mongolı i Rusy, s. 235.  



653

 “Yarlık Mengü Temir Oksan Tsarya, Russkim Mitropolitom, Bezımyanno Vsem Tserkovnım 

Lüdem”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 542-543.  

654


 Bkz. II.5.2.  

655


 A. M. Özyetgin, Eski Türk Vergi Sistemleri, s. 140.  

656


 Manghol-un Niuça Tobça’an, s. 204.  

 

162


podvodı, yani yam vergisinden de muaf olduğu yazılmaktadır.

657


 Mengü Timur’un 

yarlığında ise yam kelimesi kullanılmıştır.

658

 Altın Orda yıkıldıktan sonra da Rus 



topraklarında yam istasyonlarının kurulduğu ve yam vergisinin toplandığı 

bilinmektedir.

659

 

 



 

II.5.1.8. Süsün (Korm) 

 

  

Yem  anlamındaki  kormun, Türk devletlerindeki karşılığı süsün vergisidir. 



Altın Orda’da süsün, ulaklara ve seyahat eden devlet görevlilerine ve hayvanlarına 

erzak temini ile ilgili yükümlülük olarak geçmektedir.

660

 Ruslardan da alınan bu 



verginin adı da Muhammed Bülek Han’ın Mitropolit Mihail’e verdiği yarlıkda 

geçmektedir. Ayrıca bu yarlıkda pitye, yani su içirme vergisi ve yükümlülüğünden de 

söz edilmektedir.

661


  

 

 



II.5.1.9. Salığ 

 

 Altın Orda içerisinde toplanan vergilerden biri de salığdır. Toktamış Han’ın 

Bik Hacı adlı kişiye verdiği 1381 tarihli yarlıkda bu verginin adı geçmektedir.

662


 A. 

Melek Özyetgin, salıgın hem bir çeşit toprak vergisi, hem de çeşitli hizmet ve 

yükümlülükleri kapsayan genel bir malî terim işlevini gördüğü ihtimaline işaret 

                                                 

657

 “Yarlık Tsaritsı Taydulı Feognostu Mitropolitu Kiyevskomu i Vsya Russiyi”, PSRL, III, 



Voskresenskaya Letopisy, s. 541-542.  

658


 “Yarlık Mengü Temir Oksan Tsarya, Russkim Mitropolitom, Bezımyanno Vsem Tserkovnım 

Lüdem”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 542-543.  

659

 Bkz. V.2.  



660

 A. M. Özyetgin, Eski Türk Vergi Sistemleri, s. 136.  

661

 “Yarlık Atülaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Rusi”, PSRL, III, 



Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540. Yine Taydula’nın Mitropolit Feognost’a ve Berdibek Han’ın 

Mitropolit Aleksiy’e verdiği yarlıklarda korm vergisinin adı geçmektedir. Bkz. “Yarlık Tsaritsı 

Taydulı Feognostu Mitropolitu Kiyevskomu i Vsya Russiyi”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 

541-542; “Yarlık Berdibek Tsarya Alekseyu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russiyi Çudotvortsu”, 



PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 543-544.  

662


 A. Melek Özyetgin, “Altın Orda Hanı Toktamış’ın Bik Hacı Adlı Kişiye Verdiği 1381 Tarihli 

Tarhanlık Yarlığı”, s. 172-173.  



 

163


etmektedir.

663


 Her ne kadar Rus kaynaklarında bu verginin adı geçmese de, mahiyeti 

itibarıyla salığın Rus topraklarından da toplanmış olabileceği ihtimal dahilindedir.  

 

 

II.5.1.10. Baç (Mıt) 



 

  

Rusça’da mıt olarak geçen baç vergisi, bir nevi gümrük vergisi olup, daha çok 



iç gümrüklerde  ve pazarlarda yüklerden toplanan vergidir. Berezin, bu verginin 

sadece şehir pazarlarında değil, köylerde de toplandığını ve bir yük arabasından bir 

denyga

664


 alındığını yazmaktadır.

665


  

 

 



II.5.1.11. Köprü Parası (Mostovşina) 

 

 Mostovşina (köprü parası), köprülerden ve nehirlerden geçenlerden alınan ve 

köprülerin tamiri için kullanılan bir vergiydi. Köprülerden geçen yükler için de bu 

vergi alınmaktaydı.

666

 Rus knezliklerinde Altın Orda öncesinde de bu verginin 



mevcudiyeti bilinse de, yazılı kaynaklarda bu verginin adı ilk kez yarlıklarda

667


 

geçmektedir.  

 

 

II.5.1.12. Ordu Parası (Voyna) 



 

 Altın Orda hanlarının yarlıklarında voyna (savaş) vergisi de yer almaktadır. 

Ordu parası olarak nitelendirebileceğimiz bu verginin adı Mengü Timur Han’ın 

Mitropolit  Kiril’e verdiği yarlıkda

668

 zikredilmektedir. Bu vergi büyük ihtimalle 



                                                 

663


 A. Melek Özyetgin, “Türk Vergi Sisteminde Salıg”, Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine, s. 

182-183.  

664

 Denyga için bkz. II.8.3.  



665

 İ. Berezin, Vnutrenneye Ustroystvo Zolotoy Ordı (Po Hanskim Yarlıkam), s. 20.  

666

 İ. Berezin, Vnutrenneye Ustroystvo Zolotoy Ordı (Po Hanskim Yarlıkam), s. 20-21.  



667

 “Yarlık Atülaka Tsarya Mihailu Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Rusi”, PSRL, III, 



Voskresenskaya Letopisy, s. 539-540. 

668


 “Yarlık Mengü Temir Oksan Tsarya, Russkim Mitropolitom, Bezımyanno Vsem Tserkovnım 

Lüdem”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 542-543.  



 

164


erzak ve hayvan ile ödenmiştir.  Böylece Ruslar  asker göndermenin

669


 yanı sıra ordu 

için erzak ve hayvan da temin etmişlerdir.  

 

 

II.5.1.13. Av Vergisi (Lovitva Hanskaya) 



 

 

Han ava çıktığı zamanlarda gerek Altın Orda ahalisi, gerekse de Rus halkı 



hana refakat etmek, onun bütün ihtiyaçlarını karşılamak zorundaydı. Nitekim sürek 

avı için çok sayıda insanın görevlendirildiği bilinmektedir.

670

 Böyle bir 



yükümlülükten yarlıklarda bahsedilmektedir. Yarlıklarda lovitva (av) terimi geçmese 

de, ava çıkanların ihtiyaçlarını temin etme mükellefiyetinden din adamlarının muaf 

olduğu yazılmaktadır.

671


 

 

 



II.5.1.14. Koltka (Dar) 

 

 

Dar (hediye, koltka) vergisinden hanların Rus mitropolitlerine verdiği 



yarlıklarda bahsedilmektedir. Örneğin Muhammed Bülek Han’ın Mitropolit Mihail’e 

verdiği yarlıkda

672

 bu terime rastlamak mümkündür. Konuyla ilgili elimizde bilgi 



olmamakla birlikte, darın Altın Orda hanlarının Rus topraklarında bulundukları 

esnada onlara takdim edilen hediye olduğunu tahmin etmek mümkündür. Altın 

Orda’nın yerli ahalisinden de toplanan bu vergi “koltka” olarak adlandırılmıştır.

673


  

Download 3.07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling