T. C. MİMar sinan güzel sanatlar üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ tarih anabiLİm dali ortaçAĞ tariHİ programi
II.1.2.2.b. Mektubun Türkçe Çevirisi
Download 3.07 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- II.1.2.3. Murtaza’nın III. İvan’a Gönderdiği Mektup (1486) 518
- II.1.2.3.c. Mektubun Analizi
- II. 1.3. Hanların Rus Mitropolitlerine Verdikleri Yarlıklar
- II.1.3.2. Taydula Hatun’un 528 Mitropolit İvan’a Verdiği Yarlık 529
- II.1.3.2.a. Yarlığın Rusça Tercümesinin Transkripsiyonu
|
II.1.2.2.b. Mektubun Türkçe Çevirisi Ahmet
Çar’ın Yarlığı. Yüksek dağlardan, kara ormanlardan, tatlı sulardan, temiz kırlardan Ahmet’in İvan’a sözüdür. Dünyanın dört tarafından, 12 denizinden, 17 ordasından, Büyük Orda’dan.
Biliniyor ki ve bu böyledir: bize dost olmayanlar bizim çarlıkta benim önüme çıktı,
513 şimdi de onun çarlığında ona karşı dört koldan karşı çıktılar. Ve onu Tanrı kendi mızrağıyla öldürdü, onun çocukları ordalara dağıldı. Kırım’daki dört karaçi de benim ablukam altında kaldı. 514 Sizleri ise Sayın [Batu] Çar’dan başlayarak bizim hükümdarlar kılıç ucuyla [yönettiler]. Ve sen benim vergiyi 40 günde topla: 60 000 altın, 20 000 altın ilkbahar için ve 60 000 altın sonbahar için. Ve siz muzip darılar, üzerinizde de Batu’nun alametlerini taşıyın, başlığı yukarı doğru bükerek takın. Benim vergiyi 40 gün içerisinde toplamasan, Batu’nun alametlerini de taşımasan sen ve bütün gür saçlı ve uzun sakallı boyarların yanımda olacak ya da benim saraylılar sahtiyan çizme ve sahtiyan yay örtüleriyle yanında olacaklar. Ormanlardaki zor
513
Burada Hacı-Girey’in 1465’de Büyük Orda’yı mağlup etmesi söz konusudur. 514
Burada Ahmet Han’ın 1476’da Kırım yarımadasını ele geçirmesinden bahsedilmektedir. 119
yolları ve nehir geçitlerini de gördük. 515
Yol üzerindeki bir şehre saldırdık ve [tahrip] oldu. [Kasım Hanı] Daniyar’ı da Kasım’a gönder, göndermezsen onu da ararım, seni de bulurum. Kıyıdan uzaklaşsam da bunun nedeni adamlarımın elbisesiz, atlarımın ise çulsuz kalmasıdır. 90 gün [sonra ] kışın ortası geçince ben yine üzerine yürüyeceğim ve sen bulanık su içeceksin.
Ahmet
Han’ın III. İvan’a gönderdiği mektup ise içerik bakımından biraz daha farklıdır. Zira, Ahmet Han, bu mektupta daha tehditkar bir uslüp kullanmış ve Rus knezinin 40 gün içinde 60 bin altın toplamasını istemiştir. 516
Ahmet Han’ın bu mektubu yazmasının nedeni ise Rusların, Altın Orda’ya ödedikleri vergileri kesmeleridir. Mektubun tarihi belirtilmese de, mektubun 1480 yılında 517
yazıldığı konusunda bir tahmin yapmak mümkündür. Zira, Ahmet Han, Moskova üzerine bu tarihte bir sefer düzenlemiş ve bu seferin nedeni de Moskova’nın vergileri ödememesidir. Büyük ihtimalle Ahmet Han, sefer öncesinde bütün diplomatik yolları denemiş ve ancak bütün bunlardan cevap alamayınca sefer düzenlemeye karar vermiştir. Yine bu yarlıkda daha önceki seferinden de bahsetmekte ve başarısız olmasının nedenlerini açıklamaktadır. Kasım Hanı Daniyar’dan bahsedilmesinin nedeni ise, Ahmet Han’ın bir önceki seferi sırasında Daniyar’ın Ahmet Han’ın memleketine sefere çıkması, bunun üzerine Ahmet Han’ın seferden vazgeçip memleketine dönmesidir. Bundan dolayı Ahmet Han, mektubunda Knez Vasiliy’in Daniyar’ı tekrar Orda’ya göndermemesini emretmektedir. Netice olarak Ahmet
515 Burada Ahmet Han, daha önceki seferi sırasında Moskova’ya giden yolları iyi öğrendiğini ve bir sonraki seferde daha kolay ulaşacaklarını ima etmektedir. 516
“Yarlık-Poslaniye Ahmeta Velikomu Knyazyu İvanu Vasilyeviçuı”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 198. 517
A. A. Gorskiy de günümüze kadar ulaşan bu mektubun 1472, 1476 ve 1480 yıllarında Ahmet’in III. İvan’a gönderdiği mektupların bir sentezi olduğunu ve bu mektubun o üç mektuba dayanılarak tarihi bir vesika olarak saklanması için Ruslar tarafından kaleme alındığını yazmaktadır. Bkz. A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 177. Ayrıca mektubun tarihi hakkında daha geniş bilgi için bkz. A. P. Grigoryev, “Vremya Napisaniya Yarlıka Ahmeta”, İstoriografiya i İstoçnikovedeniye İstoriyi Stran
120
Han’ın bu mektubunu da bizim “yarlık” kelimesini kullandığımız manada “yarlık” olarak nitelendirmek mümkün değildir.
518 II.1.2.3.a. Mektubun Rusça Tercümesinin Transkripsiyonu Murtozino slovo İvanu. Svedomu budi, çto tot Nurdovlat tsary ot otça moego do seh mest so mnoyu v lübvi bıl; oposle togo pak s Menli-Gireyem bıli esmya pravdu svoyu uçinili, i Menli-Girei v toi pravde ne ustoyal, posle togo opyaty protiv togo sobe naşol, takovo j’ tak sya nad nim stalo. A nıneçya Menli-Gireyi nam nedrug, v ego mesto Nurdovlata tsarya uçinim, molvya, nadeyu derjim. A nınyça sem putem u tobya Nurdovlata tsarya prositi, Şihbaglulom zovut, slugu svoyego poslal esmi. İ sesy Şihbaglul doedet sego Nurdovlata tsaya, koe bı ti ego k nam otpustiti, za to ne postoi; a jonı bı ego i deti u tobya bıli, koli bog pomiluyet, tot yurt emu dast, i on ih u tobya posle togo togdı dobrom vozmet. Menli-Girei tsary tobe drug uçinilsya, a Nurdovlat tsary vedy tobe nedrug jo; nam tot prigoj, i tı sego pusti, nınyçya ego ne zaboroni k nam otpustiti. Molvya, yarlık poslal esmi.
Murtoza’nın İvan’a sözü. Bilmelisin ki, Nurdevlet Çar ile ilişkilerim babamdan bu güne kadar iyiydi. Ancak daha sonra o Mengli-Girey ile anlaşmaya gittiler, ama Mengli-Girey sözünde durmadı ve tekrar ona karşı çıktı.
[Nurdevlet] böylece bu duruma düştü.
Şimdi Mengli-Girey bize dost değil, onun yerine 518
“Yarlık-Poslaniye Murtozı Velikomu Knyazü İvanu Vasilyeviçu”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 199. 121
Nurdevlet’i çar yapalım diyorum. Şimdi senden Nurdevlet Çar’ı [göndermeni] istiyorum ki, senin yanına Şihbagul adlı elçimi gönderdim. Bu Şihbagul de Nurdevlet Çar ile dönecek, eğer sen onu bize gönderirsen. Eşi ve çocukları da sende kalsın. Eğer Tanrı lütufta bulunur ve o yurdu ona verirse, [Nurdevlet] onları sonra senden barışla alır. Mengli-Girey çar, senin dostundur, [ancak] Nurdevlet Çar da senin düşmanın değildir. O [Nurdevlet] bizim işimize yarar ve şimdi karşı çıkma, onu bize gönder. Böyle bir yarlık yazıldı.
II.1.2.3.c. Mektubun Analizi
Her ne kadar Murtaza’nın 1486 tarihli mektubu, “Murtaza’nın İvan’a sözü” cümlesiyle başlasa da, bu mektubu da yarlık olarak nitelendirmek mümkün değildir. Zira Murtaza Han, III. İvan’ın knezliğine karşı olmayıp yazdığı mektupta da Moskova Knezliğini dolaylı olarak ilgilendiren hususlar yer almamaktadır. Şihbagul isimli elçisiyle gönderdiği mektupta Murtaza Han, III. İvan’dan Moskova’da bulunan Nurdevlet’i yanına göndermesini istemektedir. 519
Murtaza Han, Nurdevlet’i Kırım Hanlığı’nda kavgalı olduğu Mengli-Girey Han’ın yerine tahta çıkarmak istemiştir. Ayrıca Mektupta Murtaza Han, Nurdevlet’in Kırım Hanlığı’nın tahtına çıktığı takdirde Moskova için de “dost” olacağını bildirmiştir. 520 Bu mektupta diğerlerinden farklı olarak tehditkar sözler dahi bulunmamaktadır. Murtaza Han, emirden ziyade bir istekte bulunmaktadır. İşin ilginç tarafı ise Murtaza Han’ın Şihbagul isimli elçiyle Nurdevlet’e de bir mektup göndermesidir. Murtaza Han bu mektubunda Nurdevlet’e Mengli-Girey’e karşı ittifak teklif etmekte ve Hıristyanlar arasındaki hayatına son vermesini istemektedir. 521
Şihbagul, her iki mektubu da III. İvan’a verdiği için, III. İvan Nurdevlet’in mektubunu kendisine ulaştırmamış ve her iki mektubun da kopyasını Mengli-Girey’e göndermiştir. 522
519 “Yarlık Poslaniye Murtozı Velikomu Knyazyu İvanu Vasilyeviçu”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 199. 520
“Yarlık Poslaniye Murtozı Velikomu Knyazyu İvanu Vasilyeviçu”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 199. 521 “Poslaniye Murtoza Nurdovlatu”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 199-200. 522 A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 180. 122
Altın Orda hanlarının knezlere verdikleri yarlıkların yanı sıra Rus kilise ile ruhanilerine verilen tarhanlık yarlıkları mevcuttur. Knezlere verilen yarlıklardan farklı olarak, tarhanlık yarlıkların bir kısmı günümüze kadar ulaşmıştır. Han’ın tarhanlık verdiği insanlar, vergi veya diğer yükümlülüklerden muaf tutuldukları gibi, tarhanlık bu kişilere kanunî bir dokunulmazlık da sağlamıştır. Ebu’l-Gazi Bahadır Han, Şecere-i Türkî’de tarhan kelimesini, “kişisel olarak bağımsız hareket edebilir, hiç kimsenin engellemesi olmadan hanın kapısından girebilir, rahatça, özgürce gidebilir. Bir suç işlerse ilk dokuz suçtan hiçbir şekilde sorgulanmaz. Bundan sonra sorgulanır. Bu olay dokuz nesline kadar devam eder” şeklinde tanımlamaktadır. 523
da Rus din adamları ile Rus Kilisesi’ni vergi ve yükümlülüklerden muaf tutmaktadır. Günümüze altı tarhanlık yarlığın Rusça çevirileri ulaşmıştır. Aşağıda bu çevirilerin transkripsiyonu ile Türkçe’ye tercümeleri ve kısa değerlendirmeleri yapılacaktır.
Her ne kadar yarlığın metninde, Mengü-Timur’un söz konusu yarlığı hangi mitropolite verdiği yazılmadıysa da, daha sonra yapılan araştırmalarda, yarlığın verildiği tarih göz önünde bulundurularak yarlığın Mitropolit Kiril’e (1250-1280) verildiği anlaşılmıştır. 525
A. P. Grigoryev, yarlıkta mitropolitin isminin zikredilmemesini, Kiril’in daha Batu zamanında mitropolit seçilmesine, onun Batu, Sartak, Ulakçi, Berke ve Mengü-Timur dönemlerinde mitropolit olarak kalmasına
523 B. Spuler, İran Moğolları, TTK, Ankara 1987, s. 301. 524 “Yarlık Mengü Temir Oksan Tsarya, Russkim Mitropolitom, Bezımyanno Vsem Tserkovnım Lüdem”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 542-543. 525
A. P. Grigoryev, Sbornik Hanskih Yarlıkov Russkim Mitropolitam, s. 206. 123
bağlamaktadır. 526
Yani Mitropolitin kim olduğunun herkesçe bilindiği, yarlıkta da adının zikredilmesine ihtiyaç duyulmadığı düşünülmektedir. Yarlıkların mitropolitlerin şahsına değil de bütün Rus Kilisesi adına verildiği göz önünde bulundurulduğunda, bu açıklama gerçekçi görünmektedir.
10
Ağustos 1267 tarihinde düzenlenen ve Uygur alfabesiyle Moğol dilinde kaleme alınan bu yarlık, elimize ulaşan yarlıklar arasında en eskisidir. Bununla birlikte bu tarihten önce de Rus mitropolitlerine yarlıkların verildiğini tahmin etmek mümkündür. Zira kroniklerde 1257 yılında Rus topraklarına Ordalı görevlilerin geldiği, onların nüfus sayımı gerçekleştirdikleri ve din adamlarının nüfus sayımına tabi tutulmadıkları yazılmaktadır. 527 Dolayısıyla 1258 yılı öncesinde de mitropolitlere tarhanlık yarlıklarının verildiğini tahmin etmek mümkündür.
II.1.3.1.a. Yarlığın Rusça Tercümesinin Transkripsiyonu
A se Yarlık dal Mengü Temir Oksan Tsary, Russkim Mitropolitom, Bezımyanno vsem tserkovnım lüdyam. Vışnyago Boga siloyu, i vışnyaya Troitsı voleyu, Mengutemirovo slovo. Lüdskim Baskakom i Knyazem, i polkovodnım Knyazem, i Danşikom i Pistsom, i Mimoezdyaşim Poslom, i Sokolynikom, i Pardusnikom, i Buralojnikom, i vsem Poşlinnikom. Çingis Tsary potom kto ni budet, dali esmya jalovannıye gramotı Russkim Mitropolitom i tserkovnım lüdem, tako molvyaçi, çtob este i posledniye Tsari, po tomuj puti, pojalovali Popov, i Çernçov i vseh bogodelynıh lüdey, da pravım serdçem molyat za nas Boga, i za naşe plemya, bez peçali, i blagoslovlyayut nas,
i ne nadobe im dany, i tomga, i poplujnoye, ni yamy, ni podvodı, ni voyna, ni korm.
İ kak pervıye Tsari ih pojalovali i mı, Bogu
molyasya, i ih gramotı ne izınaçivaya, potomuj jaluyem.
Vo vseh poşlinah, ne nadob im ni kotoraya Tsareva poşlina, ni Tsaritsına, ni Knyazey, ni Ryadtsev, ni Dorogi, ni Posla, ni kotorıh Poşlinnikov, ni kotorıye dohodı;
ili çto tserkovnıye zemli, vodı, ogorodı, vinogradı, melynitsı, zimovişa, letovişa, da ne zamayut ih, a çto budet
526 A. P. Grigoryev, Sbornik Hanskih Yarlıkov Russkim Mitropolitam, s. 41. 527 PSRL, XII, Lavrentyevskaya Letopisy, s. 451. 124
vzyali, i oni otdadut
bezposulyno. A çto çerkovnıye lüdi:
Masterı, Sokolynitsı, Pardusnitsı, ili kotorıye slugi i rabotnitsı,
i kto ne budet ih lüdey, teh da ne zamayut ni naçto: ni na rabotu, ni na storoju,
ili çto v zakon ih ikonı i knigi, ili inoye çto, poçemu Boga molyat, togo da ne emlüt, ni izderut, ni isportyat.
Da ne klenut nas, no v pokoi molyatsya za nas.
A kto veru ih pohulit ili rugayetsya, tot niçem ne izvinitsya, i umret zloyu smertiyu.
A Popove esin hleb yaduşe, i vo edinom meste jivuşe, i u kogo brat ili sın, i te potomuj pojalovanı budut;
aşe li ot ih otdelilisya, iz domu vışli, i tem poşlinı i dani davaty.
A Popove ot nas pojalovanı po pervım gramotam,
Boga molyat stoyaşe, i nas blagoslavlyayüşe;
aşe li kto imety nepravım serdtsem za nas moliti Boga, ino tot greh za nem budet,
ili inıye lüdi imety k sebe priimati, hotya Bogovi molitisya.
İ v tom i tak çto budet molvya, semu Mitropolitu gramotu siyu dali esmya.
İ siyu gramotu vidyaşe i slışaşe Popove i çerntsı, ni dani, ni inogo çego ne dayut; a kto vozmet, Baskaki naşi i Knyajiye Pistsı, i Poplujnitsı i Tamojnitsı,
i oni po velitsey yaze ne izvinyatsya, i smertiyu da umret. Tako molvya yarlık dal.
Zayaçyego leta, osennego pervogo mesyatsa, v 4 deny Vetha. Na Talı
pisanı.
II.1.3.1.b. Yarlığın Türkçe Çevirisi Bu
yarlığı Mengü-Timur Çar, adı belli olmayan mitropolit ve bütün din adamlarına verdi. Tanrı’nın gücü, Üç azizin iradesiyle Mengü-Timur’un sözüdür. Şehir ve köy baskakları ile knezler, ulus knezleri, vergi tahsildarları ve bitikçiler, geçici elçiler, kuşçu ve doğancıbaşılar ve emirler ve bütün gümrükçüler. Çengiz Han ve ondan sonra gelen çarlar, bizim büyük kardeşlerimiz, Rus mitropolit ve din adamlarına böyle yarlıklar vermişlerdir ki, papaz, keşiş ve bütün din adamları bizim için, bizim kabilemiz için kedersiz Tanrı’ya dua etsinler ve bizi takdis etsinler, ve onlardan dany, tamga, sabanlık, yam, ulak, ordu parası ve yem alınmasın. İlk çarlar olduğu gibi bizler de onlara ilk yarlıklara göre [yarlık] verdik, onlar dua etsinler. Ne çara, ne çariçeye, ne kneze, ne memura, ne darugaya, ne elçiye, ne gümrükçüye hiçbir vergi ödemesin; ve kiliseye ait topraklardan, sulardan, bahçelerden, 125
üzümlüklerden, değirmenlerden, kışlıklardan, yazlıklardan hiç [vergi] alınmasın, alınan şeyler de geri verilsin. Kilise görevlileri olan ustalar, kuşçular, doğancıbaşılar veya hizmetliler ve elçiler, esir alınmasın ve onlara iş verilmesin; onların kitap ve ikonları veya dua ettikleri başka şeylere dokunulmasın, [onlar] yırtılmasın ve tahrip etmesinler [ki], bize kızmasınlar, rahatlık içerisinde bize dua etsinler. Onların dinini kötüleyen ve [dinlerine] küfredene af yoktur, kötü ölümle ölecektir. Papazlarla aynı ekmeği yiyen ve aynı yerde yaşayan, kardeşleri ve oğulları da imtiyazlıdırlar; ama onlardan ayrılırlarsa, evden çıkarlarsa tamga ve dany ödeyecekler. Papazlara [imtiyazlar] ilk yarlıklarla verildi, bizim için Tanrı’ya dua etmekte, takdis etmektedirler. Bütün içtenlikle bize dua etmeyenlerin günahları kendilerinedir. Yanlarınıza Tanrı’ya dua edecek başka insanları da alabilirsiniz. Ve böyle olacağına dua ederek bu mitropolite bu yarlığı veriyoruz. Ve bu yarlığı duyan papaz ve keşişler, ne dany, ne başka bir şey ödemesinler, alan baksaklar ve knezlerin bitikçileri, sabancı ve gümrükçüler büyük yasaya göre affedilmez ve ölecekler. Böyle içerikli yarlık verdim. Tavşan yılının sonbaharın ilk ayı, eski ayın dördüncü günü. Talı’da yazıldı.
528 Mitropolit İvan’a Verdiği Yarlık 529
Tarih olarak ikinci en eski yarlık, Taydula Hatun’un Mitropolit İvan’a verdiği yarlıkdır. Uygur harfleriyle Türk dilinde 25 Eylül 1347 tarihinde düzenlenen bu yarlık, aslında Mitropolit İvan’ın Rus knezliklerine çıkacağı yolculukta kendisine dokunulmaması ve kendisine yardımcı olunması gerektiğine dair bir belgedir. Diğer taraftan Altın Orda dönemi boyunca Rus mitropolitleri arasında İvan adıyla bir mitropolit olmamıştır. A. P. Grigoryev, bu yarlığın Saray piskoposu İvan’a
528 Taydula Hatun, Özbek Han’ın dört eşinden en sevileni olmuştur. Devlet işlerinde de etkili olan Taydula Hatun, Özbek Han’dan sonra tahta çıkan Tenibek ile Canibek’in annesidir. Taydula Hatun, Hristiyanlara karşı iyi davranmakla tanınmaktadır ki, bundan dolayı Rus kronikleri kendisinden sıkça bahsetmektedirler. Bkz. A. P. Grigoryev, Sbornik Hanskih Yarlıkov Russkim Mitropolitam, s. 45-46. 529
“Yarlık Tsaritsı Taydulı İoane Mitropolitu Kiyevskomu i Vsya Russiyi”, PSRL, III, Voskresenskaya Letopisy, s. 549-541. 126
verildiğini düşünmektedir. 530
Nitekim, yarlığın verildiği tarihte Saray Piskoposluğu’nun başında İvan vardı. Yine Grigoryev, yarlığın metninin zamanla din adamları tarafından değiştirildiğini ve Piskopos İvan’a güvenli yolculuk yapması için verilen yarlığın, bütün kiliseyi imtiyazlı hale getiren tarhanlık yarlığına çevirildiğini ileri sürmektedir. 531
II.1.3.2.a. Yarlığın Rusça Tercümesinin Transkripsiyonu
A se yarlık dala Taydula Tsaritsa İone Mitropolitu Kiyevskomu i Vseya Russii. Taydulino slovo. Gde sey İona Mitropolit molebnik za nas molitsya, ot pervıh dobrıh vremen i dosele, takoje i inıye tserkovnıye molebnitsı, ino ne nadobe im mzda, ni kotoraya poşlina,
i ne emlüt u nih niçego, zaneje oni molitvu za nas tvoryat k Bogu.
ili kakoye delo, ili nasiliye udet im ot koğo,
a tob pojaluyutsya, i tı slovo ih vısluşay, i
delo ih po pravde pravi. İli paki kto na kogo samım toboyu slovo molvit,
i tı bı silı ne uçinil ni kotorıya, po opıtay inıh lüdey, dabı vo upokoy bıli, i o nas molilisy. İ vı Russkiye vse Mitropolitı, kak bılo prej sego pri pervıh Tsaryah, koi delali dela, i nıne takoj delali.
Tak molvya, gramotu dali esmya. Svinnago leta, osmogo mesyatsa, v 5 Vetha.
II.1.3.2.b. Yarlığın Türkçe Çevirisi Bu
yarlığı Çariçe Taydula Kiyev ve Bütün Rusya Mitropoliti İvan’a verdi. Taydula’nın sözü. Bu Mitropolit İvan, Tanrı’nın önünde bizim hamimizdir. İlk dönemlerden günümüze kadar o bize dua etmekte, aynen diğer duacılar gibi. Onlardan rüşvet, tamga ve başka bir şey almasınlar ki, onlar bizim için Tanrı’ya dua
530
A. P. Grigoryev, Sbornik Hanskih Yarlıkov Russkim Mitropolitam, s. 49. 531
A. P. Grigoryev, Sbornik Hanskih Yarlıkov Russkim Mitropolitam, s. 47. 127
etmektedirler. Burada söylenenlerden de herkesin haberi olsun. Şehirlerde herhangi tamga alınırsa, yada birilerinden onlara herhangi bir iş [verilse] veya şiddet uugulansa, onlar da şikayette bulunsa, onları dinle ve haklı bir şekilde çöz. Eğer sana da onlarla ilgili şikayet gelirse, onlara karşı güç kullanma ki, onlar rahatta olsunlar ve bize dua etsinler. Ve siz bütün Rus mitropolitleri, eskiden birinci çarlar zamanında olduğu gibi ne yapiyor idiyseniz, şimdi de aynısını yapınız. Böyle içerikli yarlık verdim. Domuz yılının sekizinci ayı, eski ayın beşi. Orda Sarıkamıştayken yazıldı.
Download 3.07 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|