XVII-XVIII asrlar Evropa Ma’rifat falsafasiga ingliz ma’rifatchilari J.Lokk va D.Yum, XVII asr nemis ma’rifatchisi G.Leybnits, shuningdeK buyuK olim I.N’yuton falsafasi ham Kuchli ta’sir Ko’rsatdi. XVIII asr Ma’rifat falsafasida iKKi yo’nalish: Vol’ter, Russo, Vol’f, MontesK’e va boshqalarning deistiK materializmi hamda Mel’e, Didro, Gol’bax, Gel’vetsiy, Lametri Kabi olimlarning asarlarida N’yuton, Galiley, DeKartning materialistiK tabiatshunosligi negizida deizm nazariy asoslarining tanqidi farqlanadi.
85
O’quv vaqti 2 soat
|
Talabalar soni 25-30
|
O’quv mashg’ulotining shakli.
|
Bilimlarni shukurlashtirish va kengaytirish buyisha seminar mashguloti
|
Seminar rejasi
|
1.O’rta asrlar G’arb falsafasi. Nominalizm va realizm. Apologetika, patristika, sxolastika g’oyalari. Uyg’onish davrida G’arbiy Yevropa falsafiy tafakkur rivoji. J.Bruno, N. Kopernik, Galiley, N. Kuzanskiy va b.
2. Yangi davr Yevropa falsafasi. F. Bekon, T. Gobbs, I. Kant, Gegel va b. XVIII asr ma’rifatchiligi: Volter, Russo, Lametri, Didro,
|
86
|
Gelvesiy, Golbax.
3. Hozirgi zamon jahon falsafasi va uning asosiy oqimlari: Pozitivizm, neopozitivizm, hayot falsafasi, ekzistensializm, jamiyat falsafasi (K. Popper. P. Sorokin)
|
O’quv mashg’uloti maqsadi: Talabalarga akliy xujum va baxs-munozara usulini kullash orkali o’rta asrlar va yangi davr g’arb falsafasi, hozirgi zamon jahon falsafasi haqida tushuncha berish.
|
Pedagogik vazifalar: Mavzuning tub mohiyatidan kelib shiqqan holda, seminarsavollarini muayyan qismlarga bo’lish, har bir qismni o’zaro mantiqiy bog’liqlikni ta’minlash, oshib berish, tushuntirish, shakllantirish. Darslik bilan ishlash kunikmalarini xosil kilish.Materialni taxlil kilish va tizimlashtirish kunikmalarini shakllantirish
|
O’quv faoliyatining natijalari: O’rta asrlar G’arb falsafasi. Nominalizm va realizm. Apologetika, patristika, sxolastika g’oyalari. Uyg’onish davrida G’arbiy Yevropa falsafiy tafakkur rivoji. J.Bruno, N. Kopernik, Galiley, N. Kuzanskiy ijodi va yangi davr Yevropa falsafasi. F. Bekon, T. Gobbs, I. Kant, Gegel va b. XVIII asr ma’rifatchiligi: Volter, Russo, Lametri, Didro, Gelvesiy, Golbaxlar hayot faoliyati, Hozirgi zamon jahon falsafasi va uning asosiy oqimlari: Pozitivizm, neopozitivizm, hayot falsafasi, ekzistensializm, jamiyat falsafasi (K. Popper. P. Sorokin) mazmuni oshib beriladi, ta’riflar va sharhlar beriladi
|
Ta’lim usullari va texnikasi
|
Muloqot, aqliy hujum, Muammoli vaziyat
|
O’quv faoliyatining tashkil qilish shakllari.
|
Jamoa, guruhlarda ishlash.
|
Ta’lim vositalari.
|
Doska, bur, darslik, ko’rgazmali qurollar.
|
Monitoring va baholash
|
Og’zaki nazorat savol- javob, reyting tizimi asosida baxolash
|
87
Ishlash bosqishlari va vaqti
|
Faoliyat
|
|
Ta’lim beruvshi
|
Ta’lim oluvshi
|
1 bosqish
|
Mavzu: Yangi va eng yangi davr
|
|
|
Kirish
|
falsafasi..
|
|
|
10 daqiqa
|
Mashg’ulot rejasi va maksadi aniklanadi
|
Tinglaydilar,
aniqlaydilar.
|
|
2 bosqish
|
2.1. Talabalarni 3 ta kishik guruxlarga
|
2.1. Guruxlarda
|
ishlash
|
Asosiy
|
ajratadi. Mavzu buyisha tayyorlangan
|
koidasi
|
bilan
|
topshiriklarni eshishda «Muammoli vaziyat»,
|
tanishadilar.
|
|
60 daqiqa
|
«Akliy xujum» , « Baxs- munozara» usullaridan foydalanadi.
|
2.2.Savollarga javoblarni beradilar va
|
|
2.2.Guruxlarni ishlash koidasi bilan
|
muxokamada
|
faol
|
|
tanishtiradi va savollvrni tarkatdi.
|
ishtirok etadilar va
|
|
2.3.Talabalar javobini sharxlaydi, xulosalarga e’tibor beradi, aniklik kiritadi.
|
mustakil fikrlar kiladila.
|
bayon
|
|
2.4.Guruxlar faoliyatiga umumiy ball beradi.
|
|
|
3-boskish
|
3.1. Mashgulotni yakunlaydi talabalarni
|
Eshitadilar
|
|
YAkuniy (10 dakika)
|
baxolaydi va faol ishtirokshilarni ragbatlantiradi.
|
Topshirikni oladilar
|
|
3.2. Topshirik beradi.
|
|
|
88
O’quv vaqti 2 soat
|
Talabalar soni 80- 90
|
O’quv mashg’ulotining shakli
|
Axborot, visual ma’ruza
|
. Ma’ro’za mashg’ulotini rejasi.
|
Olam tushunchasi. Substansiya. Olam va odam munosabati falsafaning asosiy masalasi. Olam to’g’risidagi turlicha qarashlar. Olamning diniy, ilmiy falsafiy manzarasi. Olamning namoyon bo’lish shakllari.
Borliq tushunchasi. Borliqning tuzilishi. Borliqninsh shakllari va ularning namoyon bo’lish xususiyatlari. Materiya.
Harakat va uning shakllari, tamoyillari (abadiylik, uzluksizlik, nisbiylik). Borliqning fazo va vaqtda mavjud bo’lish tamoiyli. Ijtimoiy makon va zamon, uning taraqqyoti tamoyillari.
Tabiat tushunchasi, uning falsafiy mohiyati. Tabiatning tuzilishi. Tabiat va jamiyat. Tabiy va sun’iy muhit. Biosfera. Noosfera.
|
O’quv mashg’uloti maqsadi: Talabalarga ontologiya - borliq falsafasi haqida tushuncha berish.
|
Pedagogik vazifalar: Mavzuning tub mohiyatidan kelib shiqqan holda, ma’ro’zani muayyan qismlarga bo’lish, har bir qismni o’zaro mantiqiy bog’liqlikni ta’minlash, oshib berish, tushuntirish, shakllantirish.
|
O’quv faoliyatining natijalari: Talaba:borliq falsafasining predmeti, falsafa tarixida borliq muammosi,borliq va yo’qlik dialektikasi haqida tushunchaga ega bo’ladi, mazmunini yorita oladi, tavsiflaydi
|
Ta’lim usullari
|
Ma’ro’za, muloqot, aqliy hujum,insert
|
O’quv faoliyatining tashkil qilish shakllari.
|
Jamoa, guruhlarda ishlash.
|
89
Ta’lim vositalari.
|
Ma’ro’za matni, auditoriya doskasi, darslik, ko’rgazmali qurollar.
|
Monitoring va baholash
|
Og’zaki so’rov: Tezkor so’rov.
|
5-MAVZU: Olam va odam: falsafiy talqin. Borliq, tabiat falsafasi.
Ma’ro’zaning texnologik xaritasi. 2 soat
Ishlash
bosqishlari
Vaqti
|
Faoliyat
|
Ta’lim beruvshi
|
Ta’lim oluvshi
|
1 bosqish Kirish 10 daqiqa
|
Ontologiya - borliq falsafasi.
Avvalgi darsning so’ngida ma’ruza matni talabalarga beriladi. «Insert» texnikasini qo’llagan holda o’qib chiqish tayinlanadi.
Mavzu,mashg’ulot rejalashtirgan o’ quv natijalami e’lon qiladi
Asosiy kategoriya va tushunchalarni va ma’rza oxirida echiladigan masalalarni namoyish qiladi
Maqsadi: Talabalarga ontologiya - borliq falsafasi haqida tushuncha berish.
|
Tinglaydilar
aniqlaydilar va muhim joylarini yozib boradilar.
|
2 bosqish Asosiy 60 daqiqa
|
Talabalar e’tiborini jalb etish va bilim darajalarini aniqlash ushun tezkor savol-javob o’tkazadi.
O’qituvshi ma’ruzani bayon etishda davom etadi va ma’ruza rejasi savollarini umumlashtirib tushuntiradi.
Talabalarga mavzuning asosiy tushunshalariga e’tibor qilishni va yozib olishlarini ta’kidlaydi.
|
Tinglashadi, savol berishadi, javoblarni eshitishadi. Ta’riflami yozib oladilar. Ma’lumotlarni umumlashtirib bilimlarni shukurlashtiradilar
|
90
3-boskish
|
3.1. Mavzuni mustahkamlash ushun
|
Savol beradilar,
|
YAkuniy
|
savollarga javob beradi.
|
aniqlaydilar.
|
(10 dakika)
|
Mustaqil ish ushun topshiriq beradi.
Darsni yakunlaydi.
|
Vazifani yozib oladilar
|
Vizual materiallar
O’quv materiallari
«Borliq» kategoriyasi. Aksariyat falsafiy tizimlarning kategoriyalar apparatini tashkil etadigan ko’p sonli falsafiy kategoriyalar orasida «borliq» kategoriyasi doimo markaziy o’rinni egallaydi. CHunki u har qanday predmet, hodisa, voqea va shu kabilarning eng muhim xususiyatini, aniqroq aytganda, ularning mavjud bo’lish, bevosita yoki bilvosita namoyon bo’lish, o’zaro ta’sirga kirishish qobiliyatini aks ettiradi. Bu inson o’zligini va o’zini qurshagan borliqni anglashga ilk urinishlaridayoq duch keladigan har qanday ob’ektning, borliq har qanday qismining umumiy xossasidir. Inson aqlli jonzot sifatida shakllanish jarayonining ilk bosqichlaridayoq o’z dunyoqarashining negizini tashkil etadigan muhim savollarga javob topish zaruriyati bilan to’qnash keladi:
«Men kimman?»
«Meni qurshagan borliqning mohiyati nimada?»
«Borliq qanday va qaerdan paydo bo’lgan?»
«Dunyoni nima yoki kim harakatlantiradi?»
91
Tabiatdagi narsa va hodisalarning jisim va j arayonlarning asl tabiiy borlig’i
Tabiatdagi narsa va hodisalar asosida inson yomonidan yaratilgan narsaning tabiiy borlig’i
Borliqning asosiy
shakllari
Tabiiy borliq
yoki tabiat
borlig’i
Ijtimoiy borliq
yoki jamiyat
borlig’i
Moddiy borliq
|
n
|
Ma’naviy borliq
|
|
|
|
 
Insonning narsalar olamidagi
Odamning o’ziga xos bo’lgan insoniy
Ayrim
^ odamlarnung tarixiy
Jamiyat borlig’i
Individuallashg an ma’naviy borliq
Ob’ektivlashga
n ma’naviy
borliq
Borliq tushunchaning etimologiyasi. «Borliq» falsafiy kategoriyasi nafaqat eng muhim, balki boshqa kategoriyalar orasida ayniqsa ko’p ishlatiladigan kategoriya hisoblanadi. Bu holni shu bilan izohlash mumkinki, uning kelib chiqishi dunyoning ayniqsa keng tarqalgan tillarida ayni bir ma’no - «bo’lish», «mavjud bo’lish», «hozirlik», «hozir bo’lish», «mavjudlik» ma’nolarini anglatadi. Jahonning aksariyat tillarida yuqorida sanab o’tilgan va ma’no jihatidan unga yaqin fe’llar negizini tashkil etadigan «bo’lmoq» fe’li, o’zining bevosita ma’nosidan tashqari, yordamchi fe’l sifatida ham faol ishlatiladi. Bu dalilga izohni inson tafakkuri tabiatidan izlash lozim bo’lib, uning mantig’i va qonunlari fikrni
Do'stlaringiz bilan baham: |
