Tarix o’tmishning ko’zgusi

Totalitarizm (lot. totalis -butun, hammasi, to'la) -davlat boshqaruvining 
shakllaridan biri bo'lib, jamiyat hayotining barcha sohalari ustidan to'la davlat 
nazorati o'rnatilganligi bilan xarakterlanadi. XX asrning 20-yillarida Germaniya 
va Italiya fashizmining rasmiy mafkurasiga aylandi. 
Bu beso'naqay tashkilotning tepasida Korporatsiyalar milliy kengashi turardi. 
Unga ishbilarmonlar va ishchilar vakillaridan tashqari fashist partiyasidan vakillar ham 
kiritilgandi. Korporativ tizim «ijtimoiy inqilob» g'alabasini anglatibgina qolmay, 
«iqtisodiy hayotga yangicha rahbarhk» namunasi ham bo'lishi zarur edi. Fashizm ishlab 
chiqarish vositalari va qurollariga, xususiy mulk tamoyillariga tajovuz qilmadi, 
aksincha, hamisha ularning o'zgarmasligini ta'kid-lab keldi. Italiyaning barcha yirik 
monopoliyalari o'z mavqelarini saqlabgina qolmay, uni yanada mustahkamladilar. Shu 
bilan birga, iqtisodiyotda davlat sektorining majburiy rivojlantirilishi fashizmning 
o'ziga xos belgilaridan biridir. Mamlakat iqtisodiy hayotini boshqarishni davlat qo'liga 
olib berishni ta'minlaydigan ikki muassasa tuzildi. Sanoatni tiklash instituti (STI) yirik 
davlat trestiga aylandi. U cho'yan eritishning 90 foizini, po'lat ishlab chiqarishning 70 
foizini, mashinasozlik mahsulotining 25 foizini o'z qo'liga olgandi. Italiyaning butun 
tijorat floti, fuqaro aviatsiyasi, telefon aloqasi, avtomobil yo'llari unga qarardi. Boshqa 
hukumat muassasasi -Suyuq yoqilg'i bo'yicha milliy boshqarma (SYoMB) gaz qazib 
olishning 75 foiziga, sun'iy kauchuk ishlab chiqarishning 100 foiziga va neftni qayta 
ishlash zavodlarining 30 foiziga egalik qilardi. 
Italiyada iqtisodiy inqiroz 1934-yilgacha 
davom etdi va mamlakat iqtisodiyotini 
chuqur depressiyaga duchor qildi. U 
Italiyada 1926-yilda o'tkazilgan pul 
islohoti sharoitida boshlandi. Inqiroz cho'qqiga chiqqan 1932-yilga kelib sanoatdagi