Tashqi savdoni statistik tadqiq etishning nazariy asoslari

2-jadval 
O'zbekiston Respublikasi tashqi savdosi 
 
Ko‘rsatkichlar 
2015 
2016 
2017 
2018 
2019 
2020 
2021 
mln.AQSH 
doll.:
Tashqi savdo 
aylanmasi 
24 924,2 
24 232,2 
26 566,1 
33 429,9 
41 751,0 
36 256,1 
42 170,5 
eksport 
12 507,6 
12 094,6 
12 553,7 
13 990,7 
17 458,7 
15 102,3 
16 662,8 
import 
12 416,6 
12 137,6 
14 012,4 
19 439,2 
24 292,3 
21 153,8 
25 507,7 
savdo balansi 
saldosi 
91,0 
-43,0 
-1 458,7 
-5 448,5 
-6 833,6 
-6 051,5 
-8 844,9 
shu jumladan: 
MDH 
davlatlari bilan 
9 548,9 
8 388,1 
9 084,6 
12 144,4 
14 461,8 
11 826,4 
15 920,4 
eksport 
5 230,3 
4 338,3 
4 080,1 
5 003,1 
6 234,0 
4 106,4 
5 433,8 
import 
4 318,6 
4 049,8 
5 004,5 
7 141,3 
8 227,8 
7 720,0 
10 486,6 
savdo balansi 
saldosi 
911,7 
288,5 
-924,4 
-2 138,2 
-1 993,8 
-3 613,6 
-5 052,8 
Boshqa 
davlatlar bilan 
15 375,3 
15 844,1 
17 481,5 
21 285,5 
27 289,2 
24 429,6 
26 250,1 
eksport 
7 277,3 
7 756,3 
8 473,6 
8 987,6 
11 224,7 
10 995,8 
11 229,0 
import 
8 098,0 
8 087,8 
9 007,9 
12 297,9 
16 064,5 
13 433,8 
15 021,1 
savdo balansi 
saldosi 
-820,7 
-331,5 
-534,3 
-3 310,3 
-4 839,9 
-2 437,9 
-3 792,1 
O‘tgan yilga 
nisbatan,% da: 
Tashqi savdo 
aylanmasi 
90,5 
97,2 
109,6 
125,8 
124,9 
86,8 
116,3 
eksport 
92,3 
96,7 
103,8 
111,4 
124,8 
86,5 
110,3 
import 
88,8 
97,8 
115,4 
138,7 
125,0 
87,1 
120,6 
shu jumladan: 
MDH 
davlatlari bilan 
79,0 
87,8 
108,3 
133,7 
119,1 
81,8 
134,6 
eksport 
77,2 
82,9 
94,0 
122,6 
124,6 
65,9 
132,3 
import 
81,2 
93,8 
123,6 
142,7 
115,2 
93,8 
135,8 
Boshqa 
davlatlar bilan 
99,6 
103,0 
110,3 
121,8 
128,2 
89,5 
107,5 
eksport 
107,4 
106,6 
109,2 
106,1 
124,9 
98,0 
102,1 
import 
93,5 
99,9 
111,4 
136,5 
130,6 
83,6 
111,8 
- eksport raqobatbardoshligini ta’minlashda qulay makroiqtisodiy sharoitlarni 
yaratishning soliq va bojxona tizimini takomillashtirish, valyuta munosabatlarini 
erkinlashtirish kabi yo‘nalishlar alohida tadqiqot predmeti sifatida o‘rin egallaydi, 

---

Davlat statistika qo‘mitasi huzuridagi Kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar institutining 
“O’zbekiston statistika axborotnomasi” ilmiy elektron jurnali.
 2022-yil, 3-son 
12 
tashqi savdoni erkinlashtirish va integratsion jarayonlarning takomillashuvida eksport 
salohiyatidan foydalanishning bozor mexanizmini takomillashtirish jarayonlari esa 
tegishli tartibda o‘rganilmagan;
- tadqiqot jarayonlarida eksport salohiyatidan samarali foydalanishning qo‘shma 
korxonalar va to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiya modeli ustuvorlik kasb etadi, tadrijiy 
rivojlanish xususiyatlarini ifodalovchi ichki imkoniyatlar modeliga ustuvorlik 
berilmaydi;
- raqobat muhitini yaratish, talab parametrlariga ta’sir qiluvchi omil sharoitlarini 
kuchaytirish orqali eksport raqobatbardoshligini oshirish imkoniyatlari baholangan. 
Baholashga ta’sir ko‘rsatuvchi omil sifatida ichki talabni rag‘batlantirish 
imkoniyatiga ega innovatsiyalarning tabiati va tezligi, bozor sig‘imi, bozorga kirishda 
transaksion xarajatlarning o‘rni kabi ko‘rsatkichlar hisobga olinmagan;
- tashqi savdoda raqobat ustunligini ta’minlashda; mahsulot sifatini oshirish, 
tannarxni pasaytirish, xizmat ko‘rsatish tizimini takomillashtirish, operatsion 
xarajatlarni kamaytirish kabi an’anaviy omillariga alohida e’tibor berilgan. Xalqaro 
savdoning dinamik tebranishlariga ta’sir ko‘rsatuvchi texnologik omillar bilan 
bog‘liq jarayonlar tadqiq etilmagan;
- xalqaro raqobatbardoshlikni aniqlashda strategik ustunlik kasb etuvchi mehnat 
resurslari, aholining intellektual tarkibi, aholining salomatlik darajasi, ichki bozor 
sig‘imi kabi omillar hisobga olingan.
Ushbu omillarga nisbiy ta’sir ko‘rsatuvchi, aholi daromadlarining shakllanish 
manbalari, 
aholi 
jamg‘armalari 
va 
daromadlari 
o‘rtasidagi 
nisbatning 
investitsiyalarga ta’siri, aholining intellektual daromadlarini YaIMdagi ulushi kabi 
ko‘rsatkichlar hisobga olinmagan.