Tema. Mashina mexanizmler teoriyasι pa`nine kirispe

Kulachoklι mexanizmlerdin` kinematikalιq analizi. 
Kulachoklι mexanizmlerdin` kinematikalιq analizinin` wazιypasι orιnlar planιn qurιw 
ha`m kulachok qozg`alιsιnιn` berilgen nιzam boyιnsha mexanizmnin` berilgen sxemasιnda 
jeteleniwshi zvenonιn` qozg`alιs nιzamιn anιqlaw bolιp tabιladι. 
Jetekleniwshi zveno qozg`alιsιnιn` nιzamι ilgerlemeli qozg`alatug`ιn shtanga ushιn S = 
S(5) tu`rinde boladι, bundag`ι S shtanganιn` orιn awιstιrιwι, 5- qozg`alιs waqtι, aylanbalι 
qozg`alιs ushιn ψ = ψ (5) tu`rinde boladι, bundag`ι ψ -burιlιw mu`yeshi. 
Kulachoklι mexanizmnin` kinematikalιq analizinde qozg`alιstι keri aylandιrιw metodιn 
paydalang`an qolaylι. Bul metodtιn` ma`nisi to`mendegishe , kulachoklι mexanizmge kulachok 
orayιnιn` do`gereginde ω mu`ykshlik tezliktegi aylanιs beriledi,- ω mu`yeshlik tezlik 
kulachoktιn` mu`yeshlik tezligine ma`nisi jag`ιnan ten`, biraq qarama-qarsι bag`ιtlang`an. Bunιn` 
na`tiyjesinde kulachok qozg`almaytug`ιn boladι, al na`tiyjede zveno tirewish penen birge 
kulachok do`gereginde aylanbalι qozg`alιs jasaydι. Qozg`alιstι keri aylandιrιw metodι 
kulachoktιn` forma profilinbir ma`rte sιzιp shιg`ιwg`a mu`mkinshilik tuwg`ιzadι, al 
jetekleniwshi zvenonιn` keri aylandιrιw qozg`alιsιndag`ι salιstιrmalι orιnlarιn qurιwg`a 
qιyιnshιlιq tuwdιrmaydι. 
Shtangasι bar tsentrlik kulachoklι mexanizmnin` analizi. 
Kulachoklι mexanizmnin` sxemasι (6-su`wret) ha`m kulachok qozg`alιsιnιn` nιzamι
ω
a`
= s9ns5 berilgen 
Orιnlar planιn qurιw ha`m shtanga qozg`alιsιnιn` S = S(5) nιzamιn anιqlaw kerek 
Keri aylandιrιw qozg`alιsιndag`ι kulachoklι mexanizmnin` orιnlar planιn quramιz. 
Mexanizmnin` da`slepki ornι retinde 2-shtanganιn` en` to`mengi ornιn (A
0
tochkasιn) 
alayιq. 
Shtanganιn` da`slepki ornιn to`mendegi o`lshem menen anιqlaymιz. 
S
0
= OA
0
Tsikl boyιnsha keri aylandιrιw qozg`alιsιnda kulachoktιn` do`gereginde burιlιw 
mu`yeshlerine proportsional` ten` waqιt aralιqlarι arqalι 2 shtanganιn` bir qatar ju`riw ornιn 
salamιz. 
Bunιn` ushιn radiusι OA
0
= R
m8n
bolatug`ιn M shen`berdi ju`rgizemiz ha`m onι ω
a`
bag`ιtιnda bir qatar ten` bo`leklerge bo`lemiz. 
Keri aylandιrιw qozg`alιsιndag`ι shtanga sιzιg`ι ha`r bir ju`rgen ornιnda M shen`beri 
bo`leklerinin` sa`ykes tochkasι arqalι ha`m kulachoktιn` aylanιw orayι bolιp tabιlatug`ιn O 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

24 
tochkasι arqalι o`tiwi kerek. Bunda shtanganιn` A tochkasι kulachoktιn` teoriyalιq profilinde 
jatιwι kerek. 
Usιlayιnsha qurιlg`an kesindi keri aylandιrιw qozg`alιsιndag`ι kulachoklι mexanizmnin` 
orιnlar planι bolιp tabιladι. 
Shtanganιn` qozg`alιs nιzamιn anιqlaymιz, ol ushιn shtanganιn` sιzιqlιq ornιn awιstιrιw S 
= S(T) grafigin quramιz (7-su`wret). 
Koordinatalardιn` tik mu`yeshli sistemasιnda abtsissa ko`sheri boyιna waqιtιn, al ordinata 
ko`sheri boyιna ha`r bir o`tilgen orιndι shtanga qozg`alιsι boyι menen O tochkasιnan A 
tochkasιna deyin o`lshenetug`ιn shtanganιn` S orιn awιstιrιwιn salamιz. 
Abtsissa ko`sheri boyιna tsikl waqtιna sa`ykes I = g`π / ω sek ko`rsetkishin I mm x I 
kesindisi retinde salamιz ha`m onι 7-su`wrette ko`rsetilgendey M shen`berinin` bo`liniwine 
sa`ykes bir shetinen ten` intervallarg`a bo`lemiz. Waqιt masshtabι k = T / x