Temir-beton armatura beton uchun nimaga kerak?

46. B-II, B
P
-II, K-7, K-19 klass armaturalarni 
elektrotermik usulda tortish mumkinmi?
 
Arqonsimon armaturalarni elektrotermik usul bilan zo‘riqti- 
rish mumkin emas, chunki barcha simlarni bir xilda qizdirish- 
ning iloji yo‘q. Sim armaturalarni elektrotermik usulda tortish 
mumkin, lekin maqsadga muvofiq emas. Chunki 350…400
0
C 
gacha qizdirish bilan 650...700 MPa gacha oldindan zo‘riqti- 
rishga erishish mumkin. Ushbu armaturalarning mustahkamli- 
gi esa ancha yuqori. Shuning uchun ushbu armaturalar mexa- 
nik usul bilan zo‘riqtiriladi.
47. Armatura tortilganda ular qanday mahkamlanadi?
 
Maxsus ankerlar yordamida mahkamlanadi (18-rasm). Ular 
ko‘p martali inventar qisqichlar (a) va (b) yoki bir marta foy- 
dalaniladigan ankerlar: kengaytirilgan kallaklar (v), qisuvchi 
shaybalar (g) va hokazo. Betonga tortilganda turli tizimlarning 
qo‘zg‘almas ankerlari qo‘llanilib, ular odatda temir-beton ele- 
mentning ajralmas qismi hisoblanadi.
18-rasm.
 
48. Armaturada kuchlanishlar yo‘qotilishi nima?
 
Armaturani tortish momentidan boshlab konstruksiya- 
ga tashqi yuk qo‘yilguncha oldindan zo‘riqtirish qiymati 
sp

---

26
ning bir qismi yo‘qotiladi. Buning sabablari: po‘latning kuchla- 
nishlar relaksatsiyasi, temperaturalar farqi natijasida, ankerlar- 
ning deformatsiyasi, qiya armaturaning ishqalanishi, qolipning 
deformatsiyasi, betonning kirishishi, tobtashlashi va hokazo. 
Armaturadagi kuchlanishga relaksatsiyaning, tobtashlashning 
va kirishishning ta’siri 14, 5 va 6-savollarda yoritilgan. Faqat 
bunga qo‘shimcha sifatida ta’kidlash kerakki, tobtashlash beton 
siqilgandan keyin dastlabki minutlarda namoyon bo‘la bosh- 
laydi, keyin esa asta-sekin so‘nadi, shuning uchun uni ikkiga 
ajratilgan: tez rivojlanuvchi, ya’ni beton siqilishi bilan namoyon 
bo‘ladigan hamda uzoq muddatli, ya’ni ekspluatatsion yuk ta’sir 
qilguncha davom etadigan. Ankerlarning deformatsiyasi degan- 
da inventar qisqichlardagi qisman siljishi, anker kallaklarining 
va shaybalarning mahalliy siqilishi (18-rasm) tushuniladi. Nati- 
jada armatura qisqaradi va zo‘riqishning bir qismi yo‘qoladi.
Qiyalik burchagi  qancha katta bo‘lsa, qiya armaturalarda- 
gi yo‘qotish shuncha katta bo‘ladi. Ushbu burchakning kattali- 
gi bukuvchi moslamalarga normal bosimning V va ishqalanish 
kuchining T ortishiga olib keladi (20-rasm).