Temir-beton armatura beton uchun nimaga kerak?

17. Uzilishdagi armaturaning uzayish qiymati 
qanchalik muhim?
 
Armaturaning uzayish qiymati kam bo‘lganda temir-be- 
ton konstruksiyalarning mo‘rt (to‘satdan) buzilishi sodir bo‘li- 
shi mumkin, hatto birozgina yuk ortib ketganda ham: solqilik 
kam darzlarning ochilishi esa kichik bo‘lganda armatura uzi- 
ladi. Boshqacha qilib aytganda konstruksiya o‘zining xavfli ho- 
lati haqida signal bermaydi. Shuning uchun har qanday klass 
armatura uzilishdagi nisbiy uzayishi  2% dan kam bo‘lmasli- 
gi kerak.
18. Po‘latning oquvchanligi bilan betonning sirpanuvchanligi 
orasida qanday farq bor?
 
Po‘latning oquvchanligi ma’lum bir kuchlanishlarda 
pl 
namoyon bo‘ladi, betonning sirpanuvchanligi esa har qanday 
kuchlanishlarda ham sodir bo‘ladi. Betondagi kuchlanish an- 
cha katta, yukning davomiyligi qancha uzoq bo‘lsa, sirpanish 
deformatsiyasi shuncha yuqori bo‘ladi. Oquvchanlik deformat-

---

12
a
b
siyasi juda tez bir necha minutda sodir bo‘ladi, tobtashlash 
deformatsiyasi esa yillab davom etishi mumkin.
9-rasm. 
10-rasm.
 
19. Nima uchun montaj sirtmoqlari uchun A-I 
klass po‘lat qo‘llaniladi, boshqa klass po‘latlar deyarli
 
qo‘llanilmaydi?
 
A-I klasdagi armatura silliqligi uchungina emas, balki ush- 
bu klass po‘latda eng yuqori plastik xossalar bo‘lganligi uchun 
hamda uni kichik egrilik radiusi bilan bukish mumkinli- 
gi uchun qo‘llaniladi. Agar shunday sirtmoqni qattiq (yuqori 
mustahkamlikdagi) po‘latdan tayyorlansa, ushbu po‘latda 
darzlar hosil bo‘lib tayyorlash jarayonida bo‘lmasa ham, kons- 
truksiyani ko‘tarishda uzilish sodir bo‘lishi mumkin, bu esa 
xavf li.