Tərcüməçidən

Hubeyb ibn Əbu Sabit – Şeyx Əbu Məryəm əl Əzəminin qeyd etdiyinə görə ibn Quteybə və Şəhristanidən başqa heç kəs bu ravini şiə adlandırmamışdır.Bu iki alimin də heç biri cərh və tədil elmində mütəxəssis deyillər.Daha doğrusunu Allah bilir.
Həmad ibn İsa-Cuhfədə qərq olmuşdur – Bu ravini İslam alimlərindən heç kəs “siqa” hesab etməmişdir.Əbu Hatim,Əbu Davud və Dəraqutninin qeyd etdikləri kimi o zəifdir.” (“Mizanul itidal” 1/598/№2263)
Cahil Əbdulhüseyn onu “siqa” hesab edən heç bir alimin adını gətirə bilmədiyinə görə yazır: “Zəhəbi sonra ona hücum edərək münasib olmayan məsələləri ona aid etmiş, beləliklə, hər kəs şiəliyinə görə onu zəif bilmiş və ona hücum çəkmişdir. Təəccüblüdür ki, Daraqutni onu zəif hesab etsə də, özü onun hədislərindən dəlil gətirmişdir.”
Birincisi,harada Zəhəbi ona hücum etmişdir?İkincisi,Dəraqutni və digər imamlar öz kitablarında olan ravilərin hamısı “siqa” hesab etmirdilər.Onlar hər hansı bir rəvayyəti öncəki rəvayyəti təsdiq etmək üçün nəql edirdilər və bunun sənədində zəif ravi ola bilərdi.
Həmran ibn Əyan - Onun tərcümeyi halıını “Muraciət”-də oxuyanda biz Əbdulhüseynin seçkin sitatlar gətirdiyini görürük.O yazır: “İbn Müin onun haqqında deyib: “Mühüm deyildir.” Əbu Hatim: “O, ustad və böyük şəxsdir.” Əbu Davud: “O rafizidir...”
İbn Muinin “leysə bi şey” sözü “o heçnədir” mənasına gəlir.Əbu Hatim isə onun haqqında sadəcə “şeyx” ifadəsi işlətmişdir.Tərcüməçi isə bunu “O, ustad və böyük şəxsdir” deyə tərcümə etmişdir.Halbuki,ibn Əbu Hatim demişdir: “Əgər ravi haqqında o “şeyxdir” deyilirsə,deməli o üçüncü dərəcədədir.Yəni,onun rəvayyətləri yazılıb,yoxlanıla bilər.” (“Kitab mərifət ənvə ilm əl hədis”səh 93)
Musəvi Nəsainin sözlərini yarımçıq gətirmişdir.O,deyir: “siqa deyil” (“Mizanul itidal” 1/604/№2292)
Xalid ibn Muxəlləd Qətvani Əbu Heysəm Kufi - O,səhabələri söyən və lənət edən rafizilərdən olmamışdır.
Davud ibn Əbi Auf – Əbdulhüseyn onun haqqında yazır: “İbn Adiy demişdir: “O, elə şəxslərdən deyildir ki, mən hədislərindən dəlil gətirəm.Çünki o, şiədir və bütün rəvayyətləri Əhli beytin fəzilətlərinə aiddir... Fikirləş və təəccüb et! Süfyan Sauri, Süfyan ibn Uyeynə, Əli ibn Abis və bu təbəqədən olan başqa rəhbərlər ondan hədis öyrənəndən sonra, doğrusu Nasibilərin sözü Davuda nə zərər yetirə bilər?”
Əvvəldə qeyd etdiyim kimi əgər bir nəfər kimsəddən rəvayyət nəql edirsə,bu onu nəql edən adamın “siqa” olmasına dəlalət etmir.Bizim alimlər “siqa” hesab etdikləri ravilərdən hədis nəql etdikləri kimi “zəif” və “heçnə” olan ravilərdən də rəvayyətlər nəql etmişlər. İkincisi,Hüseynin qulu burada utanmadan ibn Adiyi nasibi adlandırır.Nasibilər isə şiələrə görə küfrün başıdırlar.Bu şiə və xəvariclərin ortaq xüsusiyyətidir. Onlar heç bir sıxıntı çəkmədən fikirləri ilə razılaşmayan müsəlmanları asanlıqla təkfir edirlər.Nahaq yerə xəvariclər məhz şiələrdən yaranmamışlar.
Zeyd ibn Həbab – Şeyx Əbu Məryəmin qeyd etdiyi kimi ibn Quteybədən başqa heç kəs bu ravini şiə hesab etməmişdir.Bu ravi tərəfindən rafizilərin etiqadına əks olan rəvayyətlər nəql olunur.İbn Macə “Sünən” (№555)-də Zeyd ibn Həbab sənədi ilə dəstəmaz zamanı xoffun üstündən məsh çəkilməsinin caiz olduğunu nəql edir.