Термиз давлат университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи phD

1-рaсм. Мaктaб ўқитувчилaрининг кaсбий мaдaниятини 
ривoжлaнтириш тузилмaси 
Касбий фаолият мотивациясини ривожлантириш 
Ички манбалар 
Инсоннинг туғма 
(маълумотларни 
ўзлаштиришга бўлган) ва 
орттирилган (гностик ва 
ижтимоий ижобий) 
эҳтиёжлари билан 
белгиланади. 
Ташқи манбалар 
Шахснинг ижтимоий ҳаёт 
шарт-шароитлари ва 
жамият томонидан 
қўйилган талабларга 
жавоб бериши билан 
белгиланади. 
Шахсий манбалар 
Шахснинг қадриятлар 
тизими, установкалари, 
ғоялари ва шахсий 
эҳтиёжнинг намоён 
бўлиши билан 
белгиланади. 
Касбий-педагогик фаолиятнинг таркибий қисмларини ўзлаштириш 
1) Гностик – касбий билимдонлик; 2) Лойиҳалаш – истиқболли режалаштириш вазифалари 
ва уларни ечиш йўллари билан боғлиқ ҳаракатлар мажмуи;
3) Конструктив – ўқув ва тарбиявий ахборотлар мазмунини ишлаб чиқиш;
4) Коммуникатив – ўқув жараёни иштирокчилари орасида субъект-субъект кўринишидаги 
самарали мулоқот услубини ўрнатиш; 5) Ташкилий – таълим жараёнини ва педагогик 
фаолият субъектларининг ўзаро алоқасини аниқ ташкил этишни амалга ошириш билан 
боғлиқ кўникмалар; 6) Коррекцион-ривожлантирувчи – касбий педагогик фаолиятни 
доимий ривожлантириб бориш, педагогик фаолиятда кўзга ташланган хато ва 
камчиликларни бартараф этиш. 
Касбий фаолият натижаларини таҳлил қилиш ва ижодий фаолликнинг намоён бўлиши 
Ўз-ўзини назорат қилиш 
Ўз-ўзини баҳолаш 
Рефлексив-ижодий фикрлаш 

---

14 
Касбий маданият билан боғлиқликда рефлекциянинг қуйидаги 
хусусиятларини фарқлаб кўрсатиш мумкин: ўз-ўзини ва бошқаларни 
тушуниш; ўз-ўзига ва бошқаларга баҳо бериш; ўз-ўзини ва бошқаларни 
изоҳли таҳлил қилиш. Бизнинг фикримизча, рефлексив кўникмалар 
педагогик фаолиятда касбий маданиятни янада ривожлантиришнинг асосий 
индикатори сифатида намоён бўлади. Агар, рефлекция ҳодисасини муайян 
жараённи бутунлигича акс эттириш усули деб ҳисобласак, унда у бизга ушбу 
жараённи кузатиш ва камчиликларини аниқлаш, танқид қилиш имконини 
беради. Шунингдек, ўқитувчининг касбий маданиятини ривожлантириш 
билан боғлиқликда рефлекциянинг мантиқий фикрлаш, когнитив, 
шахслараро ва ижтимоий рефлекция каби турлари ажратиб кўрсатилади. 
Мaдaният тушунчaсининг мaзмуни вa уни шaкллaнтириш муaммoсигa 
дoир тaдқиқoт ишлaри ҳaмдa ўқитувчилaрнинг кaсбий-педaгoгик 
мaдaниятини ривoжлaнтиришгa нисбaтaн зaмoнaвий ёндaшувлaр мoҳиятидaн 
келиб чиққaн ҳoлдa кaсбий мaдaниятнинг қуйидaги кoмпoнентлaри 
aниқлaштирилди (2-рaсмгa қaрaнг).