Texnologiyasi

Somonni o ‘z - o ‘zidan qizdirish. Bu eng oson, qulay usul. Bunda 
maydalangan som onni idishlarga yoki o'ralarga (eni 1,5 m, chuqurligi
1,5 m uzunligi ehtiyojga qarab 4 xonali o'ralarga) nam lab solinadi. 
Som onni har bir xonaga 25-30 sm qalinlikda solinadi, har bir qavati 
100 kg ga 65-70 1 hisobidan 20-30 1 suv bilan nam lanib, yaxshilab 
aralashtiriladi. H ar joy - har joyidan 30-40 1 qaynoq suv quyiladi va 
yaxshilab zichlanadi. 3-4 kun o ‘tib somon achib, qiziydi va uning 
harorati 40-500 С ga boradi. Kuzgi som on shu usulda qizdirib berilsa 
m ollar yaxshi iste’mol qiladi.
Somonga kimyoviy ishlov berish
B uning u ch u n soda (N a2C 0 3), am m iakli suv va so'n d irilg an
ohakdan foydalaniladi. Som onni ishqorlash uchun 2-3 % li N a2C 0 3 
ishlatiladi. Aralashma 5-6 soat mobaynida tayyor bo'ladi. Som onni 
mollarga berishdan avval toza suvda chayiladi. Ohakli suvdan foydalanishda 
m aydalangan somon yashiklarga solinib, ustidan isitilgan suv quyila­
di, so'ngra ohakli suv eritmasi solinadi. 3-5 kun o'tgach, massa toza 
suv bilan yuviladi va mollarga beriladi.
A m m iakli suvdan foydalanishda, maxsus o 'ra la r b o 'lm asa-d a, 
g'aram lardagi som on ustiga u yaxshilab sepiladi va polietilen plyonka 
bilan berkitib qo'yiladi. 4-5 kun o'tgach, ochiladi va am m iakning hidi 
tarqalib bo'lgach, mollarga berilaveradi. Ushbu usulda maxsus kiyim, 
him oya ko'zoynagi, qo'lqop bilan ishlash zarur. 1 ton na somonga 25 
% li am m iak suvidan 120 1 hisobida ishlatiladi.
Chorvachilik fermalaridagi IS - 12 rusumli yem sexlarida som on va 
boshqa dag'al xashaklar qayta ishlanadi. Bunda bug'lanadi va aralash-
222

---

m alar aralashtiriladi. 400 bosh qoramol boqiladigan ferm alarda 1 ta 
I S - 12 yern sexi bem alol yem -xashaklam i qayta ishlab, to'yim li va 
hazm b o ‘ladigan qilib tayyorlab beradi.