Töb-der tarihi İsmail Aydın “de te fabula narratur” “anlatılan senin hikayendir”
aldığınız iddia ediliyor, ne dersiniz? 5- Gazi Eğitimde okurken olaylara
Download 3.81 Mb. Pdf ko'rish
|
aldığınız iddia ediliyor, ne dersiniz? 5- Gazi Eğitimde okurken olaylara katıldığınız ve Sıkıyönetimde davanız olduğu iddia ediliyor, ne dersiniz? Öğretmenler Kurulu, Ahmet Orhan’ı başarılı bulur ve stajyerliğini kaldı- rır. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı Müdürler Komisyonu Ahmet Orhan’ın stajyerliğinin kaldırılmasını uygun bulmamış ve görevine son verilmesini kararlaştırmıştır. Bu karar başta öğrenciler olmak üzere tüm Midyat halkı tarafından tepkiyle karşılanır. Bir ortak dilekçe yazılarak Bakanlığa gön- derilir. Dilekçede “Lisemiz Türkçe Öğretmeni Ahmet Orhan’ın görevine
adları ve meslekleri de yazıda yer almaktadır. 181
şıyan yazılarla bazı önemli duyuruların yayınlanmasına devam edilmiştir. Bu sayıda “Ankara’da Köy Enstitülerini Anamadık” başlıklı bir yazı var. Yazıda özetle; TÖB-DER Ankara Şubesi, Köy Enstitüleri’nin 33. Kuruluş Yıldönümünü Türk-İş Salonunda kutlamak istemiş, ancak Sıkıyönetim Ko- mutanlığına kurallarına uygun başvuru yapılmadığı için bu etkinliğe izin verilmemiş, bunun üzerine şube yönetimi acilen “usulüne uygun” baş- vuruda bulunmuş, bu kez de komutanlık, “siyasi konuşma yapılmaması” ve konuşmacıların konuşma metinlerinin yazılı olarak, incelenmek üzere komutanlığa gönderilmesini istemiş, bu gerçekleşmeyince de etkinliğin iptal edildiği anlatılmaktadır. 182
116 Bültenin önyüzündeki bir başka haberin başlığı “Bildiri Davası Beraat Etti.” Yazıda “Eski Başbakan Ferit Melen’in 25. 9.1972 tarihinde sıkıyöne- timin uzatılmasıyla ilgili olarak TBMM’de yaptığı konuşmaya karşılık bir bildiri yayınlayarak Başbakanın şahsında hükümetin manevi şahsiyetine hakaret ettikleri iddiası ile Ankara 1 nolu Sıkıyönetim Mahkemesi’nde yargılanan TÖB-DER eski Yürütme Kurulu üyeleri 14.4.1973 günü yapılan duruşmaları sonunda, gerekçesi sonradan yazılmak üzere, beraat etmiş- lerdir” bilgisi okuyucuya ulaştırılmaktadır. Bültenin 5. sayfasında “Örgütlenme Çalışmalarımız Sürüyor”, “TÖS El- malı şubesinin malları TÖB-DER’e Devredildi” ve “Yeni Kurulan Şube- lerimiz” 183
başlıklı haberlere yer verilmiş. Bültendeki “Kıyım…Kıyım…Kı- yım” başlıklı sayfalarda göze çarpan bazı haberler de şunlar; “Bir Bayan Öğretmene Saldırıldı”, “Mardin Kızıltepe’de İki Öğretmen Usturayla ya- ralandı”, “Gördes’te İki Öğretmenin Evi Arandı”, “Çankırı’da Öğretmen Mehmet Yokuş’a İşten El Çektirildi”, “Tevfik Toptamış Hakkında Soruş- turma Açıldı” 184 Ancak bu bölümdeki “Kıyım Dosyalarını Açıklıyoruz” başlıklı yazı taşıdığı önem bakımından zikredilmeye değer bulunmuştur; Burdur İlinin Kılıçhan Köyü İlkokulu Öğretmeni Salih Özkan’ın evi imza- sız bir ihbar mektubu nedeniyle aranır. Yüzü aşkın kitabına el konulur, göz altına alınarak “komünizm propagandası yaptığı” gerekçesiyle sav- cılığa çıkarılır. Savcılık tarafından serbest bırakılarak kitapları kendisine iade edilir. Ancak Burdur valisi Ömer Naci Bozkurt, Bakanlığa gönderdiği yazıda 185
“ Salih Özkan’ın evinde yasaklanmış yayınlarla beraber, Nazım Hikmet’e ait komünizm propagandasını muhtevi kitaplar bulunmakta- dır. (…) İlimizde çeşitli istikametlerden gelecek tahrik ve teşvike müsait insanlar bulunmaktadır. (…) adı geçenin faaliyetlerine devam edeceği sanılmaktadır. (…) Bu öğretmenin süratle ilimizden alınarak, civar illere tayin edilmesinde kati zaruret görülmektedir” diye öneride bulunur ve Salih Özkan, 1.10.1971’de İlköğretim Genel Müdürlüğü’nce, Adıyaman iline sürülür. Yapılanlar karşısındaki duygularını ve düşüncelerini şöyle dile getirir; “Uğradığım haksızlığın idari yollardan giderilmesi için baş-
117 lediğim Burdur merkezine tayin hakkımı da alıp götürüyor bu haksız tayin. İnançlı olarak tam yirmi yılını bu memlekete adamış öğretmenin mükafatı bunca yıldan sonra bu olmamalıydı.” 186
Bültenin 9. Sayfasında Başaran’ın “Tonguç Baba” adlı şiiriyle Fakir Bay- kurt’un kaleme aldığı “Köy Enstitülerini Anarken” başlıklı bir yazıya yer verilmiştir. Bu yazıdan bir bölüm aktaralım;
187
İsmail Hakkı Tonguç’un çeşitli eserlerinden aktarmalar yapılarak “Köy Enstitüleri ve İsmail HakkıTonguç” başlıklı 8 sayfalık bir yazıya yer ve- rilen Bültende ayrıca “İ.Hakkı Tonguç’un biyografisi” de yayınlanmıştır. Bültenin son sayfasında Mevlüt Koca imzalı “17 Nisan Umudu” başlıklı şiir ile aynı zamanda Köy Enstitüleri Marşı olarak da bilinen “Ziraat Mar- şı”nın sözlerine yer verilmiştir. 188
TÖB-DER Bülteni’nin 48. sayısı 1 Mayıs 1973’te çıkmıştır. 189 Bültenin manşetinde “Genel Başkan Ali Bozkurt Öğretmen Sorunlarını Başbaka- na İletti” haberi dikkat çekmektedir. Haberde, Ali Bozkurt’un 5.5.1973 tarihinde Başbakan Naim Talu’ya bir mektup göndererek öğretmenlerin karşılaştığı bazı sorunları ve öğretmenlere yönelik baskıları iletmiştir. Bunlardan birisi Elazığ ‘da geçen olaydır (ki bunu bültenin “Kıyım Dosya- larını Açıklıyoruz” bölümünde anlatacağım) diğerlerinin içinden seçtiğim
118 birini de özetleyerek anlatacağım: “Adana Düziçi İlköğretmen Okulu öğ- retmeni Abdullah Karabulut hakkında 18.5.1971 tarihinde Ahmet Alkan imzası ile bir ihbar yapılmıştır. İhbara göre öğretmen Abdullah Karabu- lut’un komünist olduğu, komünizm propagandası yaptığı öne sürülmek- tedir. Bu ihbarı değerlendiren Sıkıyönetim Askeri Savcılığı, yaptığı araş- tırma sonucunda böyle bir kimsenin bulunmadığını, ancak Ahmet Algan (Alkan değil) adında bir şahsın mevcut olduğunu ve ihbar mektubunun yazıldığı tarihten çok önce öldüğünü tespit etmiş ve delil yetersizliğinden Karabulut hakkında takipsizlik kararı vermiştir. Buna rağmen öğretmen Abdullah Karabulut, ihbar mektubunda öne sürülen iddiaların sabit gö- rüldüğüne kanaat getiren Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Gazi Antep Yavuzeli Ortaokulu’na sürgün edilir.” Bültenin ön yüzünde yer alan bir diğer haberin başlığı da şöyle: “II. TÖS Davası Hakkında Mahkumiyet Kararını Askeri Yargıtay Bozdu” 190
İç sayfalarda yer alan “Haberler”den bazılarının başlıkları; “TÖB-DER Da- nışma Kurulu Toplantısı Yapıldı”, “Yasak kitap yüzünden yargılandı ve beraat etti”, “Dursun Akçam Beraat Etti” 191 , “Eflani Öğretmenler Derne- ği 2.4.1973 tarihinde Genel Kurulunu Yaparak TÖB-DER’e Katılma Ka- rarı Aldı”, “Yeni Kurulan Şubelerimiz” 192
, “TÖB-DER Güney Şube Binası Yandı”, “Tarsus’ta Altı Üyemiz TÖS Döneminde Yayınladıkları Bildiri Ne- deniyle Yargılandıkları Davada Beraat Ettiler”, “Hakkari Yüksekova Yatılı Bölge İlköğretim Okulu Müdürü Satılmış Ertaş Hakkındaki Mahkumiyet Kararını Yargıtay Bozdu” 193
çarpan bazı haberler: “Bir İmam Meslektaşımıza Saldırdı”, “Temel atma törenine katılmadılar diye sürüldüler”, “Osman Bulut Hakkında Lüzumu Muhakeme Kararı” 194
, “Abdullah Kaygısız Açığa Alındı”, “Gölbaşı Şubemizin İki Üyesi Sürüldü”, “Yunus Yapa Mahkum Oldu” 195
“Kıyılan Öğretmenden Mektup” 196 Bültenin 9-12. sayfalarında “Kıyım Dosyalarını Açıklıyoruz” yazısını kısaltarak buraya aktarmayı uygun gördük: Elazığ Mezre Ortaokulu 3-E sınıfında okul idaresince bir arama yapılır. Aramada öğrenci Hıdır Tan’ın üzerinde iki adet şiir bulunur. Bu şiirlerden biri Günaydın Gazetesi ekinde yayınlanmıştır. Diğer şiiri öğrencinin kendisi yazmıştır. Bu şiirin adı “Fakir Baykurt”tur. Öğrenci, müdür odasına götürülür ve bu şiirleri nereden ve kimlerden aldığı 119 sorulur. Birini gazeteden aldım, diğerini kendim yazdım cevabı verince müdür yardımcısı Kadir Dikmen ve (öğretmen olmadığı halde hep okulda olan) Namık Çiftçi tarafından dövülür. Dayak ve korkutmalarla öğrenciye şu şekilde ifade vermesi telkin edilir; TÖB-DER lokaline sık sık gidiyorum.
Tan Elazığ emniyetinde ve Askeri Savcılıkta bunlara ilaveten şu ifadeyi vermeye zorlanır; benimle birlikte gözaltına alınan iki arkadaşım
alınan öğrenciler ve öğretmenler serbest bırakılır. Yargılama sonucunda sanıklar hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir ancak TÖB- DER Elazığ Şubesi kapatılır. 197
lıklı yazı yer almaktadır. Bültenin 14-17. sayfaları “Örnek Mahkeme Ka- rarları”na yer verilmektedir. Bu kararlardan biri Ankara Üçüncü Ağır Ceza Mahkemesinin TÖS Ankara Şube Başkanı Cemil Çakır hakkında beraat kararıdır. Bu kararın özetini sunmayı faydalı görüyoruz; TÖS Ankara Şu- besi adına yayınlanan 15 Mart 1971 tarihli Haber Bülteni’nde Talip Apay-
198
adlı şiiri yayınlanmıştır. Savcılığa göre bu şiirde “Sos- yal bir sınıfın diğer bir sosyal sınıf üzerinde tahakkümünü tesis etmek, sosyal bir sınıfı ortadan kaldırmak, memleket içinde müesses iktisadi ve sosyal temel nizamlardan herhangi birini devirmek, devletin siyasi ve hukuki nizamlarını topyekün yok etmek için propaganda yapmak, suç işlemeye tahrik ve 624 sayılı kanuna muhalefet” suçu vardı. Cemil Çakır’da bu şiiri sorumlu olduğu dergide yayınladığı için yargılandı ve be- raat etti. Bültende Belgelerle Demokrasi Mücadelesi başlıklı bir bölüm var. Bu bö- lümde Magna Carta Libertatum anlatılmış, 20. ve son sayfasında Ahmed
120 15.5.1973 tarihinde çıkan TÖB-DER Bülteni’nin 49. sayısının ön yüzün- de “Danıştay Başkanı: Danıştay Kararlarına Uyulmalıdır” yazısı ile TÖB- DER Genel Başkanı Ali Bozkurt’un “991 Öğretmen” başlıklı yazısı var. Ali Bozkurt’un yazısı özetle şöyle; Milli Eğitim Bakanı bir günlük gazeteye verdiği demeçte “Yurdumuzda cereyan eden anarşik olaylara pek az
mayı yapar; “Sayın Bakanın rakamlarıyla bizim rakamlarımız bir yerde uyarlık göstermektedir. Ancak 3500 öğretmenin bir gecede suçsuz yere tutuklanıp sonradan bırakıldıkları ve bunlardan hemen hemen hiç kim- senin ceza görmediği unutulmaktadır. (…) Anarşik olaylara katılmayı tasvip etmeyiz. Ancak bunun ölçüsü nedir? Mahkemeden beraat eden öğretmeni de idare, ille de suçlu görmek isteyip kendisinde yargı yetkisi görürse –ki durum çok kez böyledir- o zaman öğretmene sahip çıkmak öğretmen örgütünün görevi olur…” Bültenin 6. sayfasındaki “Haberler” başlığıyla verilen haberler içinde en dikkat çekici olanı “TÖB-DER eski Genel Başkanı Haydar Orhan Beraat
199
Bültenin bu sayısında “Dış Haberler” başlıklı bir sayfaya yer verilmiştir. Bu bölümde yer alan bazı haberlerin başlıklı şöyle; “İngiltere’de Ulusal Öğretmenler Birliği ücretlerin dondurulma- sı politikasına karşı Londra’daki bazı okullarda greve gittiler. 10 bin veli de öğretmenlerin taleplerinin karşılanması için bakanlığa dilekçe verdi”. “Uruguay’da öğretmen kuruluşları hükümetin çıkarmak istediği Genel Eğitim Kanunu’na karşı mücadele etmeye başladılar. Uruguay işçi sınıfı da öğretmenlerin Halk Eğitimi Yürüyüşü’ne destek vererek 24 saatlik bir grev yapmıştır”. “Kenya’da öğretmenlerle hükümet arasında çıkan anlaş- mazlık, öğretmenlerin lehine sonuçlanmıştır. Kenya Ulusal Öğretmenler Birliği, geçtiğimiz aylarda genel grev çağrısında bulunmuş bunun üzeri- ne hükümet öğretmenlerin koşullarını kabul etmiştir”. “Yukarı Volta’da öğretmenler 15 gün grev yaptı” 200
. “Şili’de Allende Hükümeti, Şili Teknik Üniversitesi’ne işçilerin alınmasına yönelik düzenleme yaptı. Bu uygu- lama ile yaz aylarında binlerce öğrenci işçilerle birlikte fabrikalarda ve madenlerde çalışmaya başlamış ve ülke işgücüne 4,5 milyon dolarlık bir katkı sağlamışlardır”.
121 Bültenin “Kıyım…Kıyım…Kıyım…” başlıklı bölümünde yer alan bazı ha- berler de şunlar; “Karakoçan’da TÖB-DER üyesi Öğretmenin Evi Kurşun-
201
“Osmaniye’de Yeni Ortam Gazetesi okuduğu gerek- çesiyle bir öğretmen gözaltına alınıp, polis tarafından sorgulanmıştır”, “Kitap yüzünden gözaltına alındı” 202
“TÖB-DER Ulubey şubesi yöne- ticilerinden Fikret Işık,ihbar sonucu evinde bulunan kitaplar nedeniyle gözaltına alınmış, ancak Ankara Sıkıyönetimince serbest bırakılmıştır” “Yüksekova şubemiz üyesi Abdullah Mutlu gene tutuklandı.” “TÖB-DER Şavşat Şubemiz Üyesi Kazım Köroğlu’nun Müdürlüğü Alındı ve Ordu’ya Sürüldü” 203
“Kıyım Dosyalarını Açıklıyoruz” sayfasında Eskişehir’de geçen bir olay anlatılmış. 204 Bültenin 14. sayfasında H. Basri Aydın imzasıyla “Öğretmen Kıyımının Nedenleri” başlıklı bir yazıya yer verilmiştir. “Hukuk Köşesi”n- de Av. Halit Çelenk’in Danıştay Başkanının yaptığı açıklamayı değerlen- diren bir makalesi bulunmaktadır. Bültenin 18-19. sayfalarında Jeanne
dır.
205 Bültenin 20. ve son sayfasında Brecht’in “Öğrenmeye Övgü” ve “Demişsiniz Öğrenmek İstemem Hiçbir Şey” başlıklı şiirleri basılmış. TÖB-DER Bülteninin 50. sayısı 1.6.1973 tarihlidir. Bültenin manşeti “Ör- gütlenme Çalışmalarımız Sürüyor” şeklindedir. 206
Bültenin “Başyazı” kısmında “Düşünce Özgürlüğü Üzerine” başlıklı bir akademik yazı yer almaktadır. Bültende “Yeni Kurulan Şubelerimiz” başlıklı yazıdan anla- şıldığına göre 11 yeni TÖB-DER şubesi açılmıştır. 207 6. ve 7. sayfalarda ya- yınlanan iki yönetmelik gözümüze çarpıyor. Bunlar “TÖB-DER Lokal Yö- netmeliği” ve “TÖB-DER Temsilciler Yönetmeliği”dir. “Haberler” başlıklı bölümdeki bazı haberler şöyle: “Mahkeme Kapatılan Elazığ Şubemizin Açılmasına Karar Verdi”, “Ulubey Yönetim Kurulu Üyemiz Tevfik Işık Tah- liye Edildi”, “36’sı Öğretmen Olan 82 Kişi Hakkında Sıkıyönetim Savcılığı Kovuşturmaya yer Olmadığına Karar Verdi” 208
“TÖB-DER Savur Yönetici- leri Beraat Etti”, “Yasak Yayın Bulundurmak ve Komünizm Propagandası Yapmak İddiasıyla Kırşehir’de Gözaltına Alınan İki Öğretmen Hakkında Takipsizlik Kararı Verildi”, “Hüseyin Yemişçioğlu Ağır Cezaya Verildi” 209 ,
210 “KÖYHD Ödüllü ya- rışma Açtı” 211
“Öğretmene Sarkıntılık Yapan İmam Yargılanıyor” 122 “Kıyım…Kıyım…Kıyım…” başlıklı sayfalarda öne çıkan haberler şunlar: “Eflani şubemiz kurucularından Hasan Deniz’in önce evi kurşunlandı, sonra tutuklandı”, “Yeşilova şubemizin elektriği ve suyu kesildi”, “Yozgat şubemizin Karar Defteri çalındı”, “Öğrenci ve Öğretmenler Kıyılan Öğ- retmene Sahip Çıktılar” 212
“Manisa şubemiz üyesi Rıza Kapar, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla bastırdığı kart yüzünden tutuklandı”, “TÖB-DER Karakoçan şube başkanı Niyazi İlgazi’ye Valilik tarafından işten el çektirildi” “Nizip Mağaradüzü Köyü öğretmeni Meh- met Şen, favorisi uzun diye dövüldü”, “TÖB-DER Mersin şubesi üyesi Murat Gökten, Bakanlık Müdürler Komisyonu kararıyla, hakkında 141- 142. maddelerden yargılanıyor gerekçesiyle görevden uzaklaştırıldı”,
213
Bültenin 14. sayfasında “Kı- yılan Öğretmenden Mektup” başlıklı yazıya yer verilmiş. Bu mektup- ta “evinde DEV-GENÇ’ lileri saklıyor, komünizm propagandası yapıyor” ihbarıyla gözaltına alınıp 4 yıl 2 ay hapiste kalan TÖB-DER Aydın şubesi üyesi Yunus Yapa’nın başından geçenler anlatılmış. 15. Sayfada “Kıyım Dosyalarını Açıklıyoruz” başlığıyla “İdamlara karşı imza kampanyası- na katıldığı” için soruşturmaya uğrayan İstanbul Zeytinburnu Abdülhak Hamit Ortaokulu öğretmeni Osman Çalımlı’nın başından geçenler anla- tılıyor. 214
“Hukuk Köşesi”nde Av. Halit Çelenk imzalı “Af ve Amacı” başlı- ğıyla affın tarihçesini de anlatan makalesine yer verilmiştir. Bültenin 18. sayfasında Muzaffer Gürses imzalı “Kitaplar ve Dergiler Arasında” baş- lıklı bir yazı yer almaktadır. 20. ve son sayfayı Aşık İhsani’nin “Biz Varız” başlıklı şiiri süslemiş.
şitli tertipleriyle yurtsever, Atatürkçü, devrimci öğretmenlere karşı sür- dürülen kıyım bütün şiddeti ile devam etmektedir.” denilerek bu duruma “Mersin’de Merkez Dumlupınar Ortaokulu Müdürü Mustafa Gökşan’ın, hiçbir gerekçe gösterilmeden Tarsus’a sürülmesi üzerine 1500’e yakın veli imza toplayarak bu haksız işlemin durdurulmasını istemesi” örnek olarak verilmiştir. Bültenin 1. sayfasında “III. Olağanüstü Genel Kurulu-
Download 3.81 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling