Тошкент давлат аграр университети томорқа сабзавотчилиги

4. ТЕШИКЛИ ДОҒЛАНИШ
Баргларда диаметри 0,8 см бўлган кўп сонли доғлар пайдо бўлади. Куч-
ли касалланганда доғлар ёрилиб кетади ва барг нобуд бўлади. Доғ мар-
казидаги очқўнғир тусли тўқима тўкилиб кетиши мумкин; доғ атрофи тўқ 
қўнғир ёки қизғиш тусда бўлади.
Курашиш усули: Касалланган барглар узиб олинади ва куйдириб юбори-
лади. Ўсимликларга манкозеб пуркалади.
Огоҳлантирувчи чоралар: Алмашлаб экишга риоя қилинади. Экиш олди-
дан тупроққа комплекс ўғитлар солинади.
5. КУЙИШ
Касаллик энг аввало ёш баргларни шикастлайди. Касаллик белгилари: 
четлари ичига қайрилган ва юзаси сарғайиб буришган майда ва ингич-
ка барглар. Касалликни бодринг ўсимлигининг мозаика вируси келтириб 
чиқаради.
Курашиш усули: Мавжуд эмас. Касалланган ўсимликлар йўқ қилинади.
Огоҳлантирувчи чоралар: Экин майдони бегона ўтлардан тозаланиб тури-
лади. Касаллик вирусини ташиб юрувчи шира битларига қарши ўсимли-
кларга перметрин ёки гептенофос пуркалади.
3. ГУЛПОЯ ЧИҚАРИШ
Исмалоқ етиштиришда энг кўп учрайдиган муаммо бўлиб, ўсимликлар ҳали етарлича барг тўпламасдан 
туриб гулпоя чиқариб юборади. Ўсимликлар айниқса жазирама иссиқда етарлича суғорилмаса ёки 
озиқлантирилмаса гулпоя чиқаради. Гулпоя чиқаришнинг олдини олиш учун тупроқ пухта тайёрланади, 
кузда яхши чириган компост, баҳорда эса экиш олдидан комплекс ўғитлар солинади. Гулпоя чиқаришга 
бардошли навлар етиштирилади. Майсалар ўз вақтида ягоналанади, қурғоқчиликда мўл суғориб тури-
лади.
САРИҚ ДОҒЛАР
САРҒАЯЁТГАН БАРГЛАР
ДОҒЛИ БАРГЛАР
БУРАЛГАН БАРГЛАР

---

Cабзавотлар ва уларни етиштириш
105
ШИРИН МАККАЖЎХОРИ
Ширин маккажўхори дони таркибида кўп миқдорда 
қанд, крахмалнинг эса жуда оз бўлиши билан оддий 
маккажўхоридан фарқ қилади. Қирқиб олинган сўта-
ларда қанд миқдори тез камая бошлайди, шу боис ўз 
томорқангиздан йиғиб олинган маккажўхорини бир 
соат ичида таомга ишлатилса, у расталардан харид қи-
линганга нисбатан анча хуштаъмроқ бўлади. Маккажў-
хорининг 15–20 см узунликдаги сўталари баландли-
ги 1,2–2 м гача етувчи пояда жойлашади. Катта ёшли 
ўсимликлар эркак гуллар ҳосил қилувчи султон билан 
тугайди; урғочи гул тумшуқчаси эса ипаксимон сочга ўх-
шаш бўлиб, етилган сўталар учидан тарқоқ ҳолда чиқиб 
туради. Ширин маккажўхорини етиштириш жуда осон 
бўлиб, республикамизнинг деярли барча вилоятларида 
муваффақият билан етиштириш мумкин. Ширин маккажўхори уруғидан баҳорда 
экилади, аммо ундан жуда эрта ҳосил олиш учун торф-чириндили тувакчаларда 
кўчат етиштириб олиш мумкин. Кўчатлар баҳорги аёзлар хавфи ўтиб кетгач қуёшли 
ерларга ўтқазилади.