Диссертациянинг
“Чотқол дарёсининг йиллик оқими ва оқимнинг
йил ичида тақсимланиши” деб номланган учинчи бобида Чотқол дарё
оқимини йил ичида тақсимланиши, дарёнинг
асосий гидрологик
параметрлари ҳисоби натижалари келтирилди ва ушбу натижалар таҳлили
асосида тавсиялар ишлаб чиқилган.
Чотқол дарёси ҳавзасидаги 3 та метеорологик станция ва 4 та
гидрологик постлар маълумотлари статистик таҳлил қилинди. Кузатиш олиб
борилмаган йиллар маълумотлари ўхшаш дарё усули асосида баҳоланди
.
Шунингдек, Чотқол дарёсидаги
барча гидрологик постлари
(Худойдодсой, Терс, Найзатўқай, Чорвоқ) кўп
йиллик сув сарфлари
маълумотлари вақтли трендларга текширилди. Унга кўра, трендлар статистик
нуқтаи назардан мавжуд эмас деб топилди (2-расм).
2-расм. Сув сарфларини кўпйиллик графиги 1933-2020 йиллар, Чотқол
дарёси –Худойдодсой пости, тренд мавжуд эмас.
Дарёда кўпйиллик сув оқимини тебраниши дарёнинг тўйиниш
типини
ўзгаришига боғлиқ бўлади. Шу сабабли узоқ йиллик гидрологик қатор билан
ишлаганда бу қаторни бир жинслиликка (однородность) текшириш эҳтиёжи
пайдо бўлади. Гидрологик статистикада кенг қўлланиладиган
мавжуд
мезонлар (критерийлар) Фишер ва Стьюдент мезонларидир. Бу
бобда шу
икки мезонлар асосида таҳлил қилинди. Фишер критерийси ёрдамида
гидрологик қаторни баҳолаш дисперсия (ўртачага нисбатан бошқа
y = 0,34x - 570,60
R² = 0,08
0
50
100
150
200
250
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
2020
ўр
та
ча
к
ўпй
ил
лик
с
ув
с
ар
ф
ла
ри,
Q
m
3
/s
T, йиллар
14
қийматларнинг тарқоқ жойлашиши) бўйича олинади. Таҳлил натижалари 1-
жадвалда келтирилади.
1-жадвал
Do'stlaringiz bilan baham: 
