Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti "moliya" kafedrasi
Download 490.02 Kb. Pdf ko'rish
|
D B KURS ISHI
|
3-Jadval Davlat byudjeti daromadlari tarkibida soliqlarning ulushi 11 Ko’rsatkichlar 2011 yil 2012 yil 2013 yil mln.so’m jami nis-n, %da mln.so’ m jami nis- n, %da mln.so’m jami nis-n, %da Davlat maqsadli jamg’armalar daromadlarisiz - jami 16178.6 100 20614.1 100,0 25109.9 100 1.To’g’ri soliqlar 4238.7 26,2 5196.4 25,2 6583.1 26,2 2. Egri soliqlar 8656.9 53,5 11187.8 54,3 13039.4 51,0 3. Mol-mulk solig’i va resurs to’lovlari 2308.9 14,3 2746.4 13,3 3755.5 15,0 4. Ustama foyda solig’i 142.3 0,8 250.0 1,2 294.5 1,3 5. Boshqa daromadlar 831.8 5,1 1233.5 6,0 1432.4 5,6 11 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 24 dekabr №1449-sonli, 2011 yil 30 dekabr №1675-sonli, 2012 yil 25 dekabr №1887-sonli qarorlari asosida tayyorlandi Yuqoridagi jadval ma’lumotlaridan shuni xulosa qilish mumkinki, 2011- 2013 yillar mobaynida soliqlar, yig’imlar va boshqa majburiy to’lovlarning byudjetdagi ulushini tahlil qilganimizda davlat byudjetida to’g’ri soliqlarning ulushi pasayish tendentsiyasiga, aksincha esa egri soliqlarning ulushi esa yuqori o’sish tendentsiyasiga ega bo’lganligini kurishimiz mumkin. Resurs to’lovlari va mol-mulk solig’i ham o’sish xususiyatiga ega bo’lganligini ko’rishimiz mumkin. Davlat byudjeti daromadlarining turli ko’rinishlarini (qo’shilgan qiymat solig’i, aktsizlar, daromad solig’i va boshqalar) byudjet kategoriyalarning navbatdagi ko’rinishlari sifatida talqin qilish uchun asoslar etarli emas. Chunki o’zlarining mazmuniga ko’ra iqtisodiy kategoriyalar ob’ektiv bo’lib, ular iqtisodiy qo-nunlarning harakatini ifodalasa, ularning namoyon bo’lish shakli esa, ma’lum darajada, sub’ektiv bo’lishi mumkin. Shuning uchun ham daromadlarning har bir ko’rinishiga tegishli bo’lgan xusu-siyatlar ob’ektiv harakatdagi (amaldagi) iqtisodiy kategoriyaning–Davlat byudjeti daromadlarining- namoyon bo’lish, ifodalanish shaklidir. Bu xulosaning to’g’ri ekanligini ko’p yillik amaliyot ham tasdiqlaydi. Byudjetning daromadlar qismini to’ldirishning manbalaridan biri byudjet tizimida boshqa darajada turgan byudjetdan dotatsiyalar, subventsiyalar va subsidiyalar yoki mablag’larni qaytarilmaslik va tiklamaslikning boshqa shakllarida olinadigan moliyaviy yordamdir. Bunday moliyaviy yordamlar mablag’larni oluvchi byudjetning daromadlarida o’z ifodasini topishi kerak. Jismoniy va yuridik shaxslardan, xalqaro tashkilotlar va xorijiy davlatlar hukumatlaridan qaytarilmaydigan yoki tiklanmaydigan shaklda o’tkazilayotgan mablag’lar ham byudjetning shunday daromad-lari tarkibiga kiradi. Davlat bor ekan Davlat byudjetiga to’lovlar ham mavjud bo’ladi. Lekin byudjetga to’lovlarning shakli ma’lum bir bosqichda jamiyatning oldiga qo’yilgan vazifalarga muvofiq ravishda o’zga-rib boradi. Tarixiy taraqqiyotning ma’lum bir bosqichida byud-jetga to’lovlarning u yoki bu turi hal qiluvchi rolni o’ynashi, vaqt o’tishi bilan esa ular o’z ahamiyatini |
