Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov
Alisher Navoiyning iqtisodiy t‟limoti
Download 3.71 Mb. Pdf ko'rish
|
Иқтисодий таъдимотлар тарихи 2019
- Bu sahifa navigatsiya:
- Alisher Navoiy (1441–1501)
|
5.3. Alisher Navoiyning iqtisodiy t‟limoti Alisher Navoiy (1441–1501) buyuk shoir va davlat arbobi. U o‗z davrining siyosiy va iqtisodiy ahvolini yaxshilash, mamlakatning iqtisodiy qudratini barqarorlashtirish uchun kishilarda vatanparvarlik his-tuyg‗usini uyg‗otish zarurligini yaxshi tushungan. Navoiyning dastlabki ijtimoiy-iqtisodiy fikrlari shakllangan asari «Hiloliya» hisoblanadi. U shaxsning tarixdagi o„rniga katta e‘tibor berib, mamlakatning iqtisodiy ahvoli mamlakat xukmdorining aql-idroki va qobiliyatiga bog‗liqligini aytadi. ―Agar mamlakat hukmdori fanlarni, ayniqsa, iqtisodiyot, tarix, falsafa va siyosiy fanlarni mukammal bilsa, o‗zi boshqarayotgan mamlakat obod va badavlat bo‗ladi, agar aksi bo‗lsa, mamlakat qashshoq va xarob bo‗ladi‖, – deydi Navoiy. Keyinchalik jamiyatning rivojlanishida iqtisodchilarning va davlat arboblarining ahamiyati katta ekanligini ingliz olimi J.M.Keyns ham qayd qilib o‗tadi. Navoiy mamlakat iqtisodiyotini yuksaltirishda qishloq xo‗jaligi ishlab chiqarishiga alohida e‘tibor berdi. Uning fikricha Markaziy Osiyo sharoitida irrigatsiya inshootlarini kengaytirish – dehqonchilikni rivojlantirishga olib keluvchi muhim omillardan hisoblanadi. Shu bois juda ko‗p kanal va ariqlar qazildi. Asosiy ishlab chiqarish vositasi bo‗lgan yerni kengaytirishga, uning unumdorligini oshirishga katta e‘tibor berildi. Alisher Navoiy (1441–1501) 71 Navoiy boylikni ikki yo‗l bilan topish mumkinligini ta‘kidlaydi. Birinchi yo‗l bu – o‗z mehnati bilan boylik to‗plash, yig‗ish va o‗ziga to‗q yashash. Bunday boylikni u qo‗llab-quvvatlagan. Navoiy olingan boylikni uch qismga bo‗lib, ya‘ni birinchi qismini ketgan xarajatlarga, ikkinchi qismini o‗zining va oilasining ehtiyojlariga, uchinchi qismini esa aholining ijtimoiy manfaatlariga sarflashni tavsiya etgan. Navoiy ko‗pgina madrasa, shifoxona, hammom, ko‗prik va boshqalarni o‗z hisobidan qurdirgan. Boylik topishning ikkinchi yo‗li bu – o‗g‗rilik, ta‘magirlik va zo‗rlik hisobiga boylik orttirishdir. Navoiy bunday boylik orttirish nomaqbul usulligini qayd qiladi. Navoiy o‗zining Download 3.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|