12 январда Кушка шаҳри русиялар тахти тасарруфига ўтуб, та
мом Туркистон вилояти Русия ҳукмронлигига табеъ бўлди.
Туркистон хонлари вақтидаги мусулмониялар ниҳоят дара
жада аҳволи оламдин хабарсиз бўлдилар. Қадимги ҳаққоний
уламолардин оз асар қолиб, холис зуҳду тақво бўлмай, риёкор
ва хушомадгўй кўпаймоқда эди. Золим ҳуккомларга рост ва
тўғри сўзни айтадурғонлар қолмай, золимлар учун беш-ўн тил-
ло бадалига эртадин кечгача хушомад сўзлар айтиб, алар қан-
дай сўз айтса, маъқул дейдурғонлар бўлган эдилар, «ё жувон-
дир, ё жувонбоздир бизнинг атфолимиз» мазмунича аксарлари
ёшликда баччалик, улғайғанда баччабозлик балосига мубтало
эдилар. Умаро ва вузаро ва вукалоларнинг аксари ё Эрон асир-
ларидин ва ёки ёшликда бачча бўлуб, бек ва ё хон ном кўтарган
бефаросатлардин тайин бўлур эди. Илму маорифда бўлса Тур
кистонда ўтган Ибн Сино, Фаро
бий, Улугбек,
Алиқушчи ўрнига
ўлтурғоч, олим, файласуфи замон деганларимиз иззату нафс ва
риёкорликга табдил бўлуб, жаҳл балосига мубтало булган эди
лар. Ҳакам ва улуғларимиз фуқаролардин олунадургон ушр,
хирож, закот ва бопща байт ул-мол даромадларини ўз жойига
ва масрафига сарф қилмай, ўз хоҳишлари ва кайфу нашъалла-
рига харж ва сарф қилар эди. Ҳукумат ишида мутлақо мунтазам
қоида ва қонун йўқ эди. Фуҳаролар аларнинг қули, пул ва моли
аларнинг ўз молидек ^исоб қшшнур эди. Агар бирор одамни ўз
хоҳишларича
ургу
ва гуно^кор қилсалар, они ўлум ва ё қаттиғ
азобга ҳукм цилиб, тамом молу амволини подшо^ликга деб олур
эдилар. Балки ул гужнрсорнинг гуноҳсиз хешу ақраболари ^ам
Do'stlaringiz bilan baham: |
