Tra k to r va avtom obillarning foydalanish xossalarini


 .5.  ZA NJIR LI TRAKTORLAR YETAKCHI


Download 463.28 Kb.
Pdf ko'rish
bet14/17
Sana04.02.2023
Hajmi463.28 Kb.
#1160468
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
Bog'liq
05DLP7tSugJO2n5H0Asm3Iy0z4mORnh9D4vGPfSq

6 .5. 
ZA NJIR LI TRAKTORLAR YETAKCHI 
KO‘PRIKLARINING RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI
Z am onaviy trak to rlard a tu rli xildagi burilish m exaniz- 
m laridan keng foydalanish nazarda tutilm oqda. (K o ‘p diskli 
friksion m ufta, bir pog‘onali planetar, bort u zatm alar qutisi 
va boshqalar.) Yuqori q u w a tli sanoat traktorlarining m anevr 
qilish qobiliyatini oshirish zaruriyati b o ig a n i u ch u n bortli 
uzatm alar qutisiga ega b o ig a n burilish m exanizm ini ishla- 
tishn i ken gay tirish m o ija lla n m o q d a .
Qishloq x o ‘jaligi va sanoat traktorlarida m oyda ishlay- 
digan k o ‘p diskli friksion m uftali burilish m exanizm i keng 
m iqyosda q o ila n ila d i.
T ra k to rla rn in g yangi m o d ella rid a rezin ali g u sen itsan i 
ishlatish bilan bir qatorda ikki oqim li burilish m exanizm ini 
ishlatish h a m n azard a tu tilm o q d a.
6 .6 . TR A N SM ISSIY A MOYLARI
Transm issiya moylari ju d a k o ‘p so h alard a ishlatilad'i. 
U lar trakto rlar, kom baynlar, o ‘ziyu rarsh assilar, avtom obil- 
la r n in g u z a tm a l a r q u tis i, y e ta k c h i k o ‘p r ik l a r i , b o r t 
uzatm alari, taqsim lash qutilari, rul bilan boshqarish m exa- 
nizm larida ishlatiladi. Bu agregatlar silindrik, konussim on, 
g ip oid tish li u z a tm a la rd a n ib o ra t. T ishli u z a tm a la rn in g
k o ‘pchiligi b o tiris h va karterdagi m oyni sa ch ra tish usuli 
bilan m oylanadi. Ayrim h ollarda transm issiya p o dsh ipn ik 
va sh estern y alarin in g tishlari h am m oyni sach ratib , ham
nasos y o rd am id a uzatib m oylanadi.
Transm issiya m oylarining asosiy vazifasi ishqalanuvchi 
tutashm alarning yedirilishini, ishqalanishni yengishga sarf- 
lan a d ig an en e rg iy an i k am ay tirish , d e ta lla rn i so v itish va 
u larni k o rro ziy ad an saqlashdan iborat. B u ndan tash q ari, 
transm issiya m oylari zarbiy nagruzkalar t a ’sirini, shester- 
n y a la rd a n c h iq a d ig a n sh o v q in n i va u la rn in g titra s h in i 
pasay tirishi, sa ln ik la r va tu rli b irikm alardagi tirq ish la rn i 
zichlashi lozim .
T raktorsozlik va avtom obilsozlikda gidrotransm issiyalar 
keng jo riy q ilinm oqda. U larda m oy ish m uhiti vazifasini 
bajarib, dvigateldan m ashinaning yetakchi tizim lariga burov-
158


chi m om entni uzatadi. Bundan tashqari turli rostlash mos- 
lam alari m axsus transm issiya m oylari b ila n to id irila d i.
T ransm issiya m o ylarining ish sh a ro iti m o to r m oylari 
ish shiroitidan keskin farq qiladi. A w alo, tishli konussimon, 
silindrik, chervyakli u zatm alar d etallarining ishqalanuvchi 
sirtlarig a dvigateldagiga nisbatan a n c h a k a tta — 1500— 
200 M Pa (15 000—20 000 kgk/sm 2) gacha, gipoid uzatm alarda 
h a tto 400 0 M P a (40 000 k g k /s m 2) g a c h a s o lis h tir m a
yuklanm alar tushadi. Lekin transmissiyalarda sirpanish tezligi 
(2 ,5 —3,0 m /s dan k atta em as) va ish h a ro ra ti (taxm inan
80—100°C) uncha katta emas. Dvigatellar qu w atin ing oshishi 
va m ashinalarni ishlatish tufayli transm issiya agregatlarida 
ish harorati b a’zan 125—140°C gacha ko‘tariladi. Idishlardagi 
m oylarning h arorati m an a shunday, tish li ilashm alar bir- 
biriga tegadigan jo y lard a esa qisqa vaqtli m ahalliy qizish 
natijasida bu harorat 250°C va undan h a m yuqori b o iis h i 
m um kin. B unda intensiv oksidlanishdan tashqari, moydagi 
uglevodorodlar term ik parchalanadi ham .
Transm issiya m oylarining xili ko ‘p b o iis h ig a qaram as- 
d a n , u larn i ish latishg a um um iy tala b la r q o ‘yiladi;
— ularning yedirilishiga va tirnalishga qarshi xossalari 
kerakli darajada b o iis h i (moylash qobiliyati yuqori b o iib 
tish li ila sh m a lard a m u stah k am parda h o sil qila olishi);
— q o v u sh qo qlik-haro rat xossalari yaxshi, qotish h a ro ­
rati kerakli darajada b o iis h i (m anfiy h a ro ra td a dvigatel- 
nin g oso n g in a yurgizib y uborilishni t a ’m in lash i);
— agregatning ish rejimiga tez o ‘tishini va ishqalanuv­
chi ju ftla rn in g ish o n c h li m oylanishini t a ’m inlashi;
— h a ro ra t t a ’sirid a ham d a vaqt o ‘tis h i bilan xossala- 
rini kam o ‘zgartirishi, tarkibida abraziv m exanik aralash- 
m alar va suv, shuningdek korroziyalovchi aktiv birikm alar 
b o im a slig i (detallarning m exanik va kim yoviy yedirilishi- 
ni kam aytirishi);
— rez in a z ic h lam a la rn i yem irm asligi lo zim .
Bu xossalarning ich id a tirnalishga v a yedirilishga q a r­
shi xossalari eng m u h im hisoblanadi. B u xossalarni yax- 
shilash u ch u n m oylarga qo 'shim chalar q o ‘shiladi. K ontakt 
h arorati yuqori b o ig a n d a q o ‘shim chalarning faol elem entlari 
ishqalanuvchi sirtlarda asosiy m etallga q araganda plastikroq 
va yedirilishga c h id a m liro q p a rd a lar h o sil qiladi.
159



Download 463.28 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling