Tra k to r va avtom obillarning foydalanish xossalarini

6 .1 . B U R IL IS H M EXANIZM LARINING  
KONSTRUKSIYALARI
K o ‘p d isk li friksion m uftali b u rilish m ex anizm i (69- 
rasm ) tra k to rn in g m arkaziy (
1
) va oxirgi (
2
) u z a tm ala ri 
orasiga joylashtirilgan. Burilish m exanizm i ikkita k o ‘p diskli 
friksion Fl va F2 m u ftalardan va ikkita t o ‘xtatib turuvchi 
T0l va T02 torm ozlard an tashkil topgan. Traktorning burilishi 
to ‘rtta elem ent bilan boshqariladi: ikkita Fl va F2 friksionlar 
va ikkita 7
"01
va TQ2 torm ozlar. T rak to r t o ‘g ‘ri chiziq b o ‘ylab 
h a ra k a tla n g a n id a Fl va F2 frik sio n la r q o ‘shilgan, TQl va 
T02 torm ozlar ajratilgan holatda b o ia d i. N atijada burovchi 
m o m en t m ark aziy u za tm ad a n F{ va F2 frik sion lar o rqali 
va so‘ngra oxirgi uzatm a shesternyalari (
2
) orqali tra k to r­
n ing y e ta k c h i g ‘ild ira k la rig a (3) u z a tila d i. T ra k to rn in g
yetakchi g ‘ild iraklari orasida q a ttiq k in em atik b o g ia n is h
b o ig a n lig i u c h u n chap va o ‘ng to m o n d ag i zan jirlarn in g
yurishga b o ig a n qarshiligi o'zgargan holatlarda ham trak ­
to r tu rg ‘u n t o ‘g ‘ri chiziqli harakatini saqlab qoladi. Shunday 
qilib, tra k to r to ‘g ‘ri chiziq b o ‘ylab harakatlanganida F{ va 
F2 frik sio n lar q o ‘shilgan b o ia d i.
T ra k to r o ‘ng to m o n g a b u rilg a n id a b u rilish m ex a n iz- 
m in in g ish la sh in i k o ‘rib ch iq am iz. Bu y erd a ikki h o la t 
b o iis h i m um kin:
Birinchi holat — traktorning erkin radius bilan burilishi 
(o‘ng tom ondagi zanjiming yurishga qarshiligi o ‘zgarishi bilan 
burilish radiusi ham o ‘zgaradi). U ni amalga oshirish uchun 
o ‘ng friksion F
2
ajratiladi. Natijada o ‘ng tomondagi zanjirga 
quw atn ing uzatilishi to ‘xtatiladi, uning tezligi kamayadi va
traktor erkin radius bilan 
o ‘ng tom onga buriladi. 
B u rilish sx em asi 7 0- 
rasmda ko'rsatilgan. Ay- 
taylik, o ‘ng to m o n d ag i 
z a n jirn in g m a ’lu m b ir 
v a q td a g i te z lig i Vi ga 
teng, u holatda traktor­
ning b u rilish p ay tid ag i 
tezligi Vt' gacha kam a­
yadi. D e m a k , b u rilis h