Traktorlar va avtomobillar nazariyasi

2.1.4 Traktor nominal nazariy harakat tezligini va transmissiyani uzatish sonini hisoblash

Traktorning asosiy uzatmalaridagi nazariy tezliklar dvigatel tirsakli valining nominal aylanishlar tezligida hisoblanadi. Ushbu tezliklarda qishloq xo`jaligi texnologik operatsiyalarining aksariyati amalga oshiriladi.

Kurs ishini bajarish uchun aniqlanadigan tezliklar soni z = 4...6 tavsiya qilinadi.
Dastlabki hisob-kitoblarda traktorlarning tezligi q raqamiga teng bo`lgan qiymatli geometrik progressiya prinsipiga asoslanib aniqlanadi. Olingan qator geometrik qator deb ataladi.
U quyidagi ko`rinishga ega:
= …= = (2.15)

bu yerda z – nazariy tezlikning tartib raqamlarini bildiradi.

Eng past asosiy tezlikning qiymati V_p1 va asosiy tezliklarning z soni vazifa topshirig’ida ko`rsatilishi kerak. Qolgan asosiy tezliklar geometrik qatorning belgilangan q qiymatiga qarab hisoblanadi, ya'ni:
V_y2 = V₁ ∙ q ; V_y3 = V_y2 ∙ q ; V_yz = V₁ ∙ (2.16)
q qiymatini traktorning asosiy tezliklarining ma'lum diapazoni aniqlash mumkin:
q= (2.17)

Asosiy tezliklar diapazoni - bu eng yuqori asosiy tezlik V_yz ning eng past V₁ ga nisbati. Uni uzatishlar soni orqali ham ifodalash mumkin:

= = (2.18)
bu yerda: i_tr1 va i_trz mos ravishda pastki va yuqori asosiy uzatmalarda traktor transmissiyasining uzatishlar soni.
Traktorning V_1p kichik ishchi tezligi traktor dvigatelini to`liq yuklanishini ta'minlangan holatda, kryukdagi nominal tortish kuchi P<sub>kr n</sub> ga ega bo`lgan holda aniqlanishi kerak.
Bu holda, traktorning ekspluatatsion massasi maximal m_max ga ega bo`lishi kerak. Traktorning V<sub>pz</sub> kichik ishchi tezligi traktor uchun mo`ljallangan minimal tortish kuchi P_{кр min} = P_n / d_т bilan ishlaganda aniqlanadi.
Traktorning m_min minimal ekspluatatsion massasida esa dvigatelni g_{d min} = 0,85…0,90 qiymatiga yuklanganida aniqlanadi.
Yuqoridagi shartlar bajarilganda:
(2.19)
Amaliy hisob-kitoblar uchun quyidagi formuladan foydalaning:


(2.20)
Ma'lum tortish diapazoni δ_t (2.1.1-band, 1-ifodaga qarang) oralig’ida, ruxsat etilgan dvigatel yuklanishi g_{d min} = 0,85 ... 0,90 va birinchi ishchi tezligi V_n1 bilan (16), (17) va (20) ifodalar bo`yicha hisob-kitoblarni ketma-ket bajararib, traktorning nominal nazariy tezliklarini aniqlanadi. Dvigatelning ma'lum nominal ish rejimida (n = n_n) hisoblangan harakat tezligini amalga oshirish uchun i_tr1, i_tr2 ... i_trz uzatishlar sonini aniqlash talab etiladi. Kurs ishida berilgan uzatmalar soni uchun (4 ... 6), g-ilovada soddalashtirilgan kinematik uzatish sxemalari keltirilgan. Muayyan sxema kurs ishi topshirig'iga muvofiq tanlanadi. Traktor transmissiyasini uzatishlar nisbati quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:


i_tr = i₀ ∙ i_uq (2.21)

bu yerda i₀ - yetaklovchi ko`prigining uzatishlar soni; i_uq - uzatmalar qutisining uzatishlar soni.

i₀ ning uzatishlar soni barcha uzatmalar uchun o`zgarmas bo`lganligi sababli doimiy qiymatdir. Traktorlar uchun uning i₀ ni qiymati 15 … 27 oraliqda tavsiya etiladi. Kurs ishini bajarayotganda i₀ prototip bo`yicha tanlanadi (b ilova). Shundan so`ng, uzatmalar qutisining i_r1, i_r2... i_rz uzatishlar soni hisoblanadi:
= (2.22)

bu yerda n_n - dvigatel tirsakli valining nominal aylanishlar chastotasi, min^-1 (n_dn qiymati mavzu bo`yicha topshiriqda ko`rsatiladi);