Тупроқшунослик-ўқув қўлланма-лотин
Download 305.09 Kb. Pdf ko'rish
|
EDlmz6vk9u6yqgN3DYxf7G4SMYJr5CBRzY39cKb1
- Bu sahifa navigatsiya:
- Suv eroziyasi turlari.
Tarqalishi.
Rossiyaning Dnepr, Volga, Don, Desna, Dnestr daryolarining o‘ng qirg‘og‘i va bu daryolarining tarmoqlari oqadigan maydonlar O‘rta Rus, Volino - Podolsk, Donetsk, Volga bo‘yi, Klinsko, Dimitrov, Stavropol baland tekisliklari, Zavoljyening yuqori qismlari, Sibir daryolari - Ob, Irtish mintaqalari, Qrim, Karpat, Kavkaz, Ural, O‘rta Osiyo tog‘liklari va tog‘oldi qirlaridagi tuproqlar suv eroziyasiga uchrab turadi. Sug‘oriladigan maydonlar va ularning atrofidagi tuproqlar jarlik eroziyasi shaklida, suv eroziyasiga uchragan. Rossiyaning Yevropa qismining o‘zidagina eroziya ta’siridan 500 mln. gektar yer, jumladan, 5 mln. gektar yer jarliklar tufayli zararlangan. Qurg‘oqchil o‘lkalardagi, ayniqsa, cho‘l va chala cho‘l tuproqlari shamol eroziyasiga uchraydi. Shamol eroziyasiga uchragan tuproqlar Kremenchuk, Poltava, Xarkov. Balashov, Kuybishev, Ufa, Novotroitsk, Magnitogorsk va Omskda keng tarqalgan. Shimoliy Qozog‘iston, Boshqirdiston, Stavropol va Krasnoyarsk o‘lkalarida, Sharqiy - janubiy Ukraina, Zavoljye. G‘arbiy va Sharqiy Sibir, O‘rta Osiyoning cho‘l mintaqasi va qumli sahrolarining tuproqlari shamoldan eroziyalanib, qishloq xo‘jaligiga katta zarar keltirgan. Bahzan shamol eroziyasi Qozog‘iston va Ukraina yerlarining 40-50 % maydoniga zarar yetkazgan. Suv eroziyasi turlari. Tuproqning suv ta’sirida yemirilishi ikki xil - yoppasiga va uzunasiga bo‘ladi. Tuproqning yoppasiga yemirilishi eng ko‘p tarqalgan bo‘lib, nishab yerlarda yomg‘ir, qor suvlari tuproqning unumdor qatlamidan, har bir qatlamlikdagi tuproq zarrachalari bilan birga oziqaviy moddalarni ham past va tekis joylarga keltirib yotqizadi. Tuproqning ana shunday yemirilgan qismida oziqaviy moddalar yetishmasligi sababli, o‘simliklar nimjon bo‘lib, notekis o‘sadi va hosildorlik keskin kamayadi. Kuchli eroziyalangan maydonlarda esa, bahzan o‘simlik mutlaqo o‘smaydi. Nishabi past yerlarda va yemirilish natijasida, oziqaviy moddalarning nihoyatda ko‘p to‘planishi sababli, o‘simlik g‘ovlab o‘sadi va hosili kam bo‘ladi yoki hosili bo‘lsa ham pishib yetilishiga ulgurmaydi. Uzunasiga yemirilishda esa suv ta’sirida tuproq bo‘ylamasiga chuqur o‘yilib, tuproqning unumdor qatlami bilan birga, hatto tuproqning ona jinsi ham yemirilib ketadi. Natijada, har xil chuqurlik va jarliklar paydo bo‘ladi. Download 305.09 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling