Тупроқшунослик-ўқув қўлланма-лотин

Sug‘orish 
(irrigatsion) 
eroziyasi 
sug‘orilib, 
dehqonchilik 
qilinadigan baland-pastliklarda, ekinlarni sug‘orish texnikasiga yetarli 
rioya qilmaslik natijasida kelib chiqadi. Bunday eroziya tufayli suv 
jo‘yaklarini yuvib, daladan juda ko‘p miqdorda mayda zarrachalarni oqizib 

---

H.
Х.Тursunov. Тuproqshunoslik 
151 
ketadi, natijada, tuproq unumdorligi pasayadi hamda bunday yerlarda 
o‘simlik yaxshi o‘sa olmay, uning hosili kamayadi.
Suv eroziyasi tashqi va ichki omillar ta’sirida kelib chiqadi. 
Tashqi omillarga 
yog‘in miqdori, uning tez yoki sekin yog‘ishi, yil 
fasllarida taqsimlanishi, iqlim sharoitiga bog‘liq holda, qor va 
muzliklarning erish sur’ati, yerning nishabligi, tuproq betining o‘simliklar 
bilan qoplanish darajasi kiradi. 
Tuproq eroziyasi o‘rmon va daraxtzorlarning mavjudligi, ularning 
zichligi, yaylovlardan foydalanish, yerni ishlash va boshqa ko‘pgina 
sabablarga bog‘liq. Tuproqning kuchli yoki kuchsizroq eroziyalanishi 
yog‘inning ko‘p va kuchli yog‘ishi, yerning nishabligi, o‘t va daraxtlar 
bilan 
yaxshi 
qoplanganlik 
darajasiga, 
yaylovlardan 
to‘g‘ri 
foydalanmaslikka hamda yerni ishlash agrotexnikasiga yetarli amal 
qilmaslikka bog‘liq. 
Ichki omillarga 
tuproqning xossalari, jumladan, strukturasi, 
mexanik tarkibi, suv o‘tkazuvchanligi, namlik darajasi, kimyoviy tarkibi, 
ayniqsa, chirindi miqdori va boshqalar kiradi. 
Agar 
tuproq 
strukturali, 
serchirindi 
hamda 
uning 
suv 
o‘tkazuvchanligi yaxshi bo‘lsa, suvda oson eruvchi tuzlar yerda qancha 
kam bo‘lsa, eroziya ham shuncha kam rivojlanadi. Shuning uchun 
sergumus va strukturasi yaxshi qora va o‘tloqi tuproqlar kashtan va bo‘z 
tuproqlarga nisbatan eroziyaga ancha chidamli bo‘ladi.