Turar joy binolari

5. YoNG‘IN XAVFSIZLIGI, EVAKUATSIYA YO‘LLARI
5.1. Turar-joy binolarni loyihalashda ushbu me’yorlar va ShNQ 2.01.02 talablarini, shu jumladan
funksional yong‘in xavfi bo‘yicha binolar klassifikatsiyasi hisobga olinishi kerak.
f1.1 — qariyalar va nogironlar uy-internatlari;
f1.2 — yotoqxonalar;
f1.3 — ko‘pkvartirali turar-joy uylar, shu jumladan qariyalar va nogironlar uchun kvartirali uylar;
f1,4 — birkvartirali va bloklashtirilgan turar-joy uylar.
Kvartirali turar-joy binolarning yo‘l qo‘yilgan balandligi va yong‘inga oid bo‘linma
chegarasidagi qavat yuzasi o‘tga chidamlilik darajasi va konstruktiv yong‘in xavfi klassiga qarab 
4-
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2

---

jadvalga
 muvofiq qabul qilinadi.
4-jadval
Binoning o‘tga chidamlilik
darajasi
Binoning konstruktiv
yong‘in xavflilik klassi
Binoning yo‘l qo‘yilgan eng
katta balandligi, m
Qavatning yong‘inga oid
bo‘linmasining yo‘l qo‘yilgan eng
katta yuzasi, m
I, II
SO
50
2500
II
SI
28
2200
III
SO
SI
22
16
1800
1600
IV
SO 
CI 
C2
5
3
5
3
5
3
1000
1400
800
1200
500
900
V
me’yorlanmaydi
5
3
500
800
Izohlar:
1. Binoning isitilmaydigan juftlangan imoratlari o‘tga chidamlilik darajasini, binoning isitiladigan qismining o‘tga
chidamlilik darajasi bo‘yicha qabul qilish lozim.
2. Shamolning oylik o‘rtacha tezligi 4 m/sek va undan yuqori hududlarda, jadval ko‘rsatkichlari 0,7 koeffitsiyent
bilan qabul qilinadi.
Bino balandligi, ustki texnik qavat hisoblanmaganda, yuqorigi qavatning joylashish balandligi
bilan aniqlanadi, qavatni joylashish balandligi esa, o‘t o‘chirish mashinalari yuradigan yuza sathi
bilan, tashqi devordagi ochiladigan deraza tagi sathining farqi bilan aniqlanadi.
5.2. Qariyalar va nogironlar oilasiga mo‘ljallangan kvartirali uylar, qariyalar va nogironlar uy-
internatlarini o‘tga chidamlilik darajasi II dan past bo‘lmasligi kerak.
5.3. Yotoqxona binolarida yong‘inga qarshi devorlar oralig‘idagi qavatning yuzasi va binoning
eng katta balandligi o‘tga chidamlilik darajasi va konstruktiv yong‘in xavfliligi klassiga qarab: seksiya
tipidagi turar-joy binolardagi yotoqxonalar uchun — 
4-jadval
bo‘yicha, yo‘lakli tipdagi binolardagi
yotoqxonalar uchun esa — 
5-jadval 
bo‘yicha qabul qilinishi kerak.
5-jadval
Binoning o‘tga chidamlilik
darajasi
Binoning konstruktiv yong‘in
xavflilik klassi
Binoning yo‘l qo‘yilgan eng
katta balandligi, m
Qavatning yo‘l qo‘yilgan
eng katta yuzasi, m
I, II
CO
SI
28
16
2500
1000
III
CI
CI
15
9
1000
1200
IV, V
Me’yorlanmaydi
3
400
2 
2 

---

IV va V o‘tga chidamlilik darajasiga ega yotoqxona binolarining yong‘in bo‘linmalarini,
ikkitadan ortiq yong‘in bo‘linmalari to‘silganda, 2-tipdagi yong‘inga qarshi devor bilan ajratishga yo‘l
qo‘yiladi.
5.4. I, II va III olovbardoshlik darajasidagi binolarda yuk ko‘taruvchi elementlarning talab
qilinadigan olovbardoshlik chegarasini ta’minlash uchun konstruktiv yong‘indan himoyalashni
qo‘llashga yo‘l qo‘yiladi.
I, II va III olovbardoshlik darajasidagi binolarda seksiyalararo devor va pardevorlar, boshqa
xonalardan umumiy yo‘lakni ajratuvchi pardevorlar kamida EI45, IV olovbardoshlik darajasidagi
binolarda — kamida EI15 olovbardoshlik chegarasiga ega bo‘lishlari kerak .
I, II va III olovbardoshlik darajasidagi binolarda kvartiralararo yuk ko‘taruvchi devor va
pardevorlar kamida EI30 olovbardoshlik chegarasiga va KO yong‘in xavfi klassiga, IV olovbardoshlik
darajasidagi binolarda — kamida EI15 olovbardoshlik chegarasiga va K1 dan past bo‘lmagan yong‘in
xavfi klassiga ega bo‘lishlari kerak.
Xonalararo pardevorlarning (shu jumladan shkafli, yig‘ilib-ajraluvchi, eshikli va suriladigan)
yong‘in xavfi klassi me’yorlanmaydi.
5.5. I, II va III olovbardoshlik darajasidagi galereyali (binoning old tomonida uzun umumiy
yo‘lakli) uylar galereya (uzun ayvon, yo‘lak)lari konstruksiyalarining R belgisi bo‘yicha olovbardoshlik
chegarasi binoning qavatyopmalari uchun qabul qilingan qiymatlarga mos bo‘lishi va KO yong‘in
xavfi klassiga ega bo‘lishi kerak. IV olovbardoshlik darajasidagi binolarda galereyalar
konstruksiyalari kamida R15 olovbardoshlik chegarasiga va KO yong‘in xavfi klassiga ega bo‘lishlari
kerak.
5.6. IV olovbardoshlik darajasidagi ikki qavatli binolar yuk ko‘taruvchi elementlari kamida R30
olovbardoshlik chegarasiga ega bo‘lishlari kerak
5.7. Yuqori zichlikka ega kamqavatli qurilishlarda (1-2 qavatli uylar bilan) yashash bloklari
o‘rtasidagi uzilish ShNK 2.07.01 bo‘yicha qabul qilinishi kerak. Bunda yong‘inga qarshi devorlar
oralig‘idagi yuza 600 m dan oshmasligi kerak.
5.8. I, II va III olovbardoshlik darajasidagi binolar ustiga 
4-jadvalda
o‘rnatilgan binoning
balandligidan qat’iy nazar, R 45dan kam bo‘lmagan olovbardoshlik chegarasiga va KO yong‘in xavfi
klassiga ega yuk ko‘taruvchi elementlari bo‘lgan bitta mansarda qavatini qurishga yo‘l qo‘yiladi.
Ushbu qavat tashqi devorlari, ustiga qurilayotgan quyi qavat konstruksiyalariga qo‘yiladigan
talablarga mos kelishi kerak.
5.9. Binolarda 150m oraliqda transport o‘tadigan eni 3,5 m dan, balandligi 4,25 m dan kam
bo‘lmagan yo‘laklar ko‘zda tutilishi kerak. Zinapoya bo‘lmalarida o‘tish yo‘laklari har 100 m masofada
joylashgan bo‘lishi kerak.
Transport o‘tish yo‘laklarini ikki qarama-qarshi tomonida o‘t o‘chirish gidrantlari o‘rnatilganda,
zinapoya bo‘lmalarida o‘tish yo‘laklari bo‘lmasligi mumkin.
5.10. 3 va unda ortiq qavatli binolarda lodjiya va binolarni o‘rash (oynavand konstruksiyalardan
tashqari) yonmaydigan materiallardan bajarilishi kerak.
5 va undan ortiq qavatli I, II va III olovbardoshlik darajasidagi binolarda tashqi soyabonlar
yonmaydigan materiallardan bajarilishi kerak. Bunda soyabon konstruksiyasi o‘t o‘chiruvchilar va
qutqaruvchilarni kvartiraga kirishi va undan yashovchilarni evakuatsiya qilish imkoniyatini
ta’minlashi kerak.
5.11. Ichiga — yopishtirib qurilgan qismi tomining yuk ko‘taruvchi konstruksiyalarining
olovbardoshlik chegarasi R45 dan kam bo‘lmasligi va yong‘in xavfi klassi KO bo‘lishi kerak. Turar-joy
uyda, binoning ichiga — yopishtirilgan qismiga qaralgan derazalar bo‘lganda, tutashgan joyda tom
sathi, asosiy binoning yuqori qavatlarida joylashgan yashash xonalari poli sathidan baland
bo‘lmasligi kerak; tom yopma isitgichi (uteplitel) yonmaydigan bo‘lishi kerak.
5.12. Chordoqli tomlarda tomqoplamasi, stropillar va obreshetkalarni yonadigan
materiallardan qilish mumkin. Chordoqli binolarda (V olovbardoshlik darajasidagi o‘tga chidamli
binolardan tashqari) stropillar va obreshyotkalar yonuvchi materiallardan qilinganda, tomqoplama
yonmaydigan bo‘lishi, stropillar va obreshyotkalarga esa, o‘tdan himoyalash ishlovi berilishi kerak.
2

---

Bu konstruksiyalarni konstruktiv himoyalash ta’minlanganda, ular yonishni ichkaridan tarqalish
imkonini vujudga keltirmasliklari kerak.
5.13. Jamoat xonalari yashash qismi xonalaridan 1-tip pardevor va 3-tip teshiklarsiz qavatyopma
bilan, I olovbardoshlik darajasidagi binolarda 2-tip qavatyopma bilan ajratilishi kerak.