Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

ÝERLEŞDIRMEK III, işl. 1. Durmuşa 
çykarmak. Onuň gyzy akyllydy. Ýöne ol kemsiz 
ýetişipdir-dä. Ony ýerleşdirmeli boljak-da (R. 
Allanazarow). 2. Birini işe salmak. 
ÝERLEŞDIRMEK IV, işl. 1. Adamlary, 
kärhanalary we ş.m. belli bir ýerde ornaşdyrmak, 
mekan tutdurmak. 2. Ýerbe-ýer goýmak, sygdyrmak. 
Ony jaýa ýerleşdirdim. 3. Orun bermek. Gazetde 
şahyryň iki goşgusy ýerleşdiripdirler. 
ÝERLEŞIKLI, syp.1. Gowy ýerleşdirilip goýlan, 
jaýba-jaý, tagaşykly. 2. Ornaşykly, jaýly. Öýüň 
içindäki zatlaryň goýluşy örän ýerleşikli. Ýerleşikli 
oturmak. 
ÝERLEŞMEK I, işl. Täze ýere öwrenişmek. 
ÝERLEŞMEK II, işl. Harydy satmaga 
kömekleşmek. 
ÝERLEŞMEK III, işl. Aradan çykany depin 
etmäge gatnaşmak, bilelikde depin etmek. 
ÝERLEŞMEK IV, işl. Gyzy durmuşa çykarmaga 
ýardam etmek. 
ÝERLEŞMEK V, işl. 1. Bir ýerde mesgen 
tutmak, orun tutmak. Dermanhana şu ýerde ýerleşýär. 
2. Sygmak, ornaşmak, jaýlaşmak. Myhmanhanamyza 
segsen adam ýerleşýär. 3. Işe, okuwa girmek, kabul 
edilmek. Işe ýerleşmek. Okuwa ýerleşmek. 

---

490 
ÝERLETMEK I, işl. 1. Ýerlemegini üpjün 
etmek. 2. Ýerlemäge mümkinçilik bermek. 
ÝERLETMEK II, işl. Harydy başga birine 
satdyrmak. 
ÝERLETMEK III,işl. Aradan çykany jaýlatmak. 
ÝERLI, syp. 1. Ekin ekmäge ýeri bar bolan. Ýerli 
adam özüni eklär. 2. Belli bir ýere, sebite mahsus 
bolan, degişli bolan. Ýerli däp. Ýerli gepleşik. 3. 
Ozaldan şol bir ýerde, sebitde ýaşap ýören, önüp-
ösen. Ýerli halk. 

Ýerli wagt gije-gündiziň belli bir ýerde kabul 
edilen wagt hasaby. Ýerli wagt bilen sagat on ikide 
Watana uçduk. 
ÝERLIK, at. 1. Mata, haly dokar ýaly we ş.m. 
üçin erişlik, argaçlyk sapak, ýüp, ýüplük.  Ýerligiň 
bolsa, dokmany ýüwürdäýmeli ekeniň-dä. 2. Ata-
babasynyň ýaşan ýeri, ýurdy.
ÝERLIKLI, syp.1. Öz ýerinde, jaý ýerinde, öz 
wagtynda. Iş wagtyndan ýerlikli peýdalanmak. 2. 
Degerli, esasly. Meniň pikirimçe, munuň birnäçe 
ýerlikli sebäpleri bar (

Edebiýat we sungat

). 3. 
Gowy häsiýetli, parahat (adam hakynda). Özi ýerlikli 
adam eken. 
ÝERLIKLILIK, at. Ýerlikli bolmaklyk. Berlen 
jogabyň ýerlikliligini hemmeler makullady. 
ÝERLIKSIZ, syp. Ýerlikli bolmadyk. Ýerliksiz 
sorag. 
ÝERLIKSIZLIK, at. Ýerlikli dällik, ýerliksiz 
bolmaklyk. 
 ÝERLI-ÝERDEN, hal. Hemme ýerden, dumly-
duşdan, her kim bir ýandan, töwerek-daşdan.
ÝERLI-ÝERINDE [ýerli-ýerinne], hal., ser. 
Ýerbe-ýer. Çopanlaryň oýluklary, tüňçe-käseleri, 
goş-golamlary ýerli-ýerinde rejeli durdy (B. 
Seýtäkow).  
ÝERLI-SUWLULYK [ýerli-suwluluk], at. Ýeri-
suwy barlyk, ýer we suw bilen üpjün edilen ýagdaýda 
bolmaklyk. Ýerli-suwlulyk bu hojalygy galkyndyrdy. 
ÝERLI-SUWLY, syp. Ýeri-suwy bar bolan, ýer 
hem-de suw bilen üpjün edilen. 
ÝERSIZ, syp. 1. Ekin ýeri bolmadyk, ýerden 
mahrum. 2. Ýeri belli bolmadyk, görkezilmedik, 
orunsyz. Hiý-de, bileti ýersiz satyp bormy?! 3. göç.m. 
ser. Ýerliksiz. Ýersiz gaharyň gowulygyň üstünden 
eltmeýänini saňa men öwretmelimi näme? (B. 
Kerbabaýew).