Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

ÝOKARYLY 
[ýokorly], 
syp., 
gepl.d. 
Türkmenistanyň gündogar sebitleriniň ýaşaýjysy.
ÝOKDURMA [ýokdurmo], iş ady. Ýokdurmak 
ýagdaýy. 
ÝOKDURMAK [ýokdurmok], işl. 1. Kir-kimir 
degirmek, tegmil galdyrmak. Iki sany aýal göz 
monjugy ýalyjak çagalary terbiýeläp, ýüz-gözlerine 
kir ýokdurman ýörler (A. Durdyýew). 2. Iniňe 
siňdirmek. 
Onuň 
iýenini 
ýokduranok 
(B. 
Kerbabaýew). 3. Birinden beýlekä geçirmek, 
keselletmek. Siz öz ýokanç keseliňizi olara-da 
ýokdurýarsyňyz (B. Pürliýew).
ÝOKDURMAKLYK [ýokdurmokluk], iş ady. 
Ýokdurmak ýagdaýy. 
ÝOKDURMAZLYK [ýokdurmozluk|, iş ady. 
Ýokdurman durmak, ýörmek; hözirini görkezmezlik. 
Alan köýnegiňe kir ýokdurmazlyk. 
ÝOKLAMA [ýo:klomo], iş ady. Ýoklamak 
ýagdaýy. 
ÝOKLAMAK [ýo:klomok], işl. 1. Birini ýa-da 
bir zady ýat etmek, ýadyňa düşürmek; ýatlamak, 
küýsemek. Ýanymdan aýrylsa, ogluň ýoklar meni 
(

Saýatly – Hemra

). 2. Ýok etmek, güm etmek. – 
Meniň düýäm barmy ýa-da ogrular ýokladylarmy? – 
diýip, palçydan soraýar (

Türkmen halk ertekileri

). 
3. Sarp etmek,sowmak, harçlamak. Düýnki giden puly 
sen eýýäm, näme, ýoklap ýetişdiňmi? 4. göç.m. 
Ýoguna ýanmak, öldürmek. Iň soňunda ony 
ýoklamak küýüne düşüpdiler (

Myraly

). 5. 
Ýokdugyny ýüze çykarmak. Çopan iki goýnuny 
ýoklady. 
ÝOKLAMAKLYK [ýo:klomokluk], iş ady. 
Ýoklamak ýagdaýy. 
ÝOKLANMAK [ýo:klonmok], işl. 1. Ýat 
edilmek, ýatlanmak, ýada düşürilmek, küýselmek. 
Toýda ýoklanyp, ýasda ýatlanýan adamlar iliň diýýän 
adamlarydyr. 2. Harç edilmek, bolar-bolmaz 
sowulmak, bisarpa harçlanmak. Ýoklanan pullaryň 
öwezi dolduryldy. 3. Ýokdugy ýüze çykarylmak. Bir 
goç, bir urkaçy tokly ýoklandy. 
ÝOKLATMAK [ýo:klotmok], işl. 1. Ýok 
etdirmek, pugta gizlemek. Ol düýeleri derrew 
ýoklatdy. 2. göç.m. Ýok etdirmek, öldürtmek. 3. 
Ýokdugyny ýüze çykartmak, ýokdugy bildirmek. 
Süriniň öňüni çeken erkeç özüni tiz ýoklatdy. 
ÝOKLAÝYŞ [ýo:kloýuş], iş ady. Ýoklamak 
ýagdaýy. 
ÝOKLUK [ýo:kluk], at. Biriniň ýanynda ýa-da 
bir ýerde ýok bolmaklyk, bar bolmazlyk, başga ýerde 
bolmaklyk. Ýolbarsyň ýoklugy Durdy agany has-da 
kösendirdi (J. Akyýew).

 Ýokluk çalyşma dil b.

hiç kim, hiç zat, hiç hili, 
hiç bir

sözlerinden emele gelýän çalyşmalar. Ýokluk 
galyp dil b. söz toparlarynyň belli bir goşulmalar, 
sözler (-ma, -me, -syz, -siz, ýok, däl) arkaly ýokluk 
aňladýan şekili. 
ÝOKMA [ýokmo], iş ady. Ýokmak ýagdaýy. Şu 
hekiň geýime ýokmasy bar. 
ÝOKMAK [ýokmok], işl. 1. Kir-kimir degmek, 
kir, hapa ýokuşmak, tegmil galmak. Gazana 
ýanaşsaň, garasy ýokar, ýamana ýanaşsaň – belasy 
(Nakyl). 2. Iniňe siňmek, ýokumy bolmak; ýaramak. 
Miwe suwy maňa ýokýar. 3. Birinden beýlekä 
geçmek, ýokuşmak (kesel hakynda). Gotur elden 
ýokar, bela – dilden (Nakyl). 4. Täsir etmek, sözüň 
ötmek, maslahatyň ýer tutmak. It gargyşy gurda 
ýokmaz (Nakyl).