Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI
Download 12.69 Mb. Pdf ko'rish
|
Türkmen diliniň düşündirişli sözlügi II (K-Z)-2016`Ylym
- Bu sahifa navigatsiya:
- MEDENIÝETSIZLIK
- MEGEREM
- MEHANIKI
- MEJALSYZLYK
- MEJBURLYK [mejvu:rluk], at. Mejbury bolmaklyk, alaçsyz, çäresiz, çykgynsyz ýagdaýda bolmaklyk. MEJBURY
- MEJIME
- MEJNUN
- MEJNUNLYK
- MEKAN
- MEKANLY
MEDENIÝETLEŞDIRMEK
[medenýetleşdirmek], işl. Medeniýeti ornaşdyrmak, medeniýetli etmek. Olar çagany zamana görä terbiýelemek, aň-bilim bermek, medeniýetleşdirmek isleýärler (B. Kerbabaýew). MEDENIÝETLEŞMEK [medenýetleşmek],işl. Medeniýetli bolmak,düşünjeliligi, medeniýeti artyp başlamak. MEDENIÝETLI [medenýetli], syp. 1.Medeni, ylmy derejesi ösen, medeni durmuşy ýokary, medeniýete eýe bolan. Medeniýetli halk. 2. Edep- ekramly, terbiýeli, sypaýy. Medeniýetli ýigit. MEDENIÝETLILIK [medenýetlilik], at. Medeniýetli bolmaklyk (ser. Medeniýetli: 1 we 2 manylary boýunça). MEDENIÝETSIZ [medenýessiz], syp. 1.Medeni, ylmy derejesi ösmedik, medeni durmuşy pes. 2. Edep-ekramsyz, terbiýesiz, sypaýyçylyksyz. Medeniýetsiz adam. MEDENIÝETSIZLIK [medenýessizlik], at. Medeniýetli dällik, medeniýeti ýokluk (ser. Medeniýetsiz: 1 we 2 manylary boýunça) Medeniýetsizligimiz üçin welin sag bol aýtmazlar (A. Nazarow). MEDET, at, 1. Kömek, goldaw, kuwwat, ýardam. Düýä haýt diýmek hem medetdir(Nakyl). Bir ejiz men, kim eşider bu dadym? Meger, medet berse pirim, ussadym (Mollanepes). 2. Oglana dakylýan at. MEDETKÄR [medetkä:r], at, k.d. Kuwwat, güýç, kömek beriji. Görogly aýdar ýa jepbar, şahymerdan bol medetkär ( Görogly ). MEDETKÄRLIK [medetkä:rlik], at, k.d. Medet berijilik, kömek, güýç berijilik. MEDISINA [medisi:na], at, ser. Lukmançylyk 2. Köpden bäri lukmançylyk bilen meşgullanmaýan- dygyma garamazdan, häzirkizaman lukmançylygyn- daky özgerişlikler, medisina tehnologiýalary bilen tanşyp durmagy dowam etdirýärin (Gurbanguly Berdimuhamedow, Garaşsyzlyga guwanmak, Watany, halky söýmek bagtdyr). MEDIWAN [meduwa:n], at, gepl.d. Myhmany kabul edýän öý eýesi. MEDIWANLYK [meduwa:nlyk], at, gepl.d. Mediwanyň ýagdaýy. MEDRESE [medirese], at. Musulmanlaryň orta we ýokary bilim berýän dini mekdebi; şol mekdebiň jaýy. MEGER [meğer], Belki , ähtimal , ahmal , mümkin , megerem ýaly many aňladýan ugrukdyryjy söz. Älemi ýandyrar bilbiliň zary, Meger, bäs eýlemiş gyzyl gül bile (Kemine). MEGEREM [meğerem], ser. Meger. Megerem, bize bu gün enem geler. MEGES [meğes], at, k.d., ser. Siňek. Bu eýýamda deň bolupdyr, Meges, peşe pil biläni (Zelili). MEHANIK [meha:nik], at. Maşynlaryň, mehanizmleriň işleýşine, bejerilişine esewan bolýan, mehanizmlerden başy çykýan hünärmen. MEHANIKA [meha:nika], at. Fizikanyň jisimleriň giňişlikdäki hereketini öwrenýän bölümi. MEHANIKI [meha:niki], syp. Mehanizmler arkaly hereket edýän. MEHANIZM [meha:nizim], at. Maşynlary, enjamlary herekete getirýän içki gurluşlar. MEHANIZMLEŞDIRME [meha:nizimleş- dirme], iş ady. Mehanizmleşdirmek ýagdaýy. MEHANIZMLEŞDIRMEK [meha:nizimleş- dirmek], işl. Zähmetiň el bilen işlenýän serişdelerini mehanizmler we maşynlar bilen çalyşmak, adamyň dürli ugurlarda alyp barýan işine tehniki serişdeleri ornaşdyrmak. MEJAL [meja:l], at. Ysgyn, güýç-kuwwat, ragbat.Gelene garşy çyk, bolsa mejalyň, Ýagşy tutawergil niýetiň-päliň! (Magtymguly). Nurgeldiniň bolsa urnup-urnup, ysgyny gidip, agzy-burny gurap, geplemäge mejaly galmandyr (A. Durdyýew). MEJALSYZ [meja:lsyz], syp. Mejaly bolmadyk, güýçsüz, kuwwatsyz, gurpsuz, ragbatsyz. Ukusyzlykdan bolsa gerek, gojanyň kellesi güwläp, başy aýlandy, özüni mejalsyz duýdy (O. Ödäýew). MEJALSYZLYK [meja:lsyzlyk], at. Mejaly ýokluk. Ol aýalynyň sagat däldigini, mejalsyzlygyny bilýär (G. Kulyýew). MEJBUR [mejvu:r], hal. Çykgynsyzlyk, bialaçlyk, alaçsyzlyk, çäresizlik, çykalgasyzlyk sebäpli döreýän ýagdaý. Mejbur etmekbir hereketi, işi mejbury suratda etdirmek. Onuň bu sözi myhmany oýlanmaga mejbur etdi (B. Pürliýew). 88 MEJBURLYK [mejvu:rluk], at. Mejbury bolmaklyk, alaçsyz, çäresiz, çykgynsyz ýagdaýda bolmaklyk. MEJBURY [mejvu:ry], syp. Hökmany, çäresiz, alaçsyz, çykalgasyz ýagdaýda. Mejbury iş. MEJBURYÝET [mejbu:ryýet], at, k.d. Mejbury, hökmany ýagdaý, zerurlyk. Hamana diýeli, mejburyýet hem bolman, ýönekeý – size şeýle hödürleýäris diýilse, şoňa nähili gararsyňyz? (B. Kerbabaýew). MEJIME, at. Üstünde nahar goýmak üçin ullakan ýalpak gap. MEJLIS [mejli:s / mežli:s], at. 1.Ýurduň iň ýokary kanun çykaryjy edarasy, guramasy, parlamenti. 2. Edaranyň ýa-da guramanyň, kärhananyň bir meseläni ara alyp maslahatlaşmak maksady bilen geçirýän ýygnagy, maslahaty. 3. ser. Meýlis. Birniçe deň-duş ýigitleri Hemra bilen bir mejlisde saz-söhbet edip oturar erdiler ( Saýatly – Hemra ). Magtymguly aýdar, ýigitler başy, Mejlisde köp bolar onuň syrdaşy(Magtymguly). MEJLISLIK [mejli:slik / mežli:slik], syp. Mejlise degişli, dahylly, mejlisde ara alyp maslahatlaşmaga degişli. Bu mesele diňe mejlislik meseledir, ony ýeke bolup çözmek bolmaz. MEJNUN [mejnu:n / mežnu:n], syp. 1. Däli, diwana, telbe. Haýran, mejnun bolup çyksam çöllere, Baryp mesgen tutsam sizi, daglar, heý (Magtymguly). 2. at, göç.m. Yşk ýoluna düşen aşyk. Meýdandaky gülälekleň daşynda, Pyrlanyp ýör mejnun bolan perwana (M. Seýidow). 3. Oglana dakylýan at. MEJNUNLYK [mejnu:nluk / mežnu:nluk], at. 1. Däli-diwanalyk, telbelik. 2. göç.m. Yşk ýoluna düşenlik, aşyklyk, bir zadyň yşkynda bolmaklyk. Şunuň ýaly mejnunlykda, Ötdi niçe ýaşyň seniň (Ç. Aşyrow). MEKAN [meka:n], at. 1. Ýaşalýan ýer, ýurt, watan. 2.göç.m. Bir zadyň dörän ýeri: köp, bol ýeri. 3. Oglana dakylýan at. Mekan tutmak 1) belli bir ýerde oturymly ýaşamak. Çandybile baryp tutaryn mekan, Duşman garşylaşsa, bermerin aman ( Görogly ). 2) belli bir ýerde, kärde orun alyp işlemek, ornaşmak, ýerleşmek. MEKANLY [meka:nly], syp. 1. Mekany, ýurdy, ýaşaýan ýeri bar bolan. Menikli, mekanly agzybir dogan, Ilimde tanymal, işde bekişen (N. Pomma). 2. göç.m. Ugry bar bolan, ugurly, subutly. Ol mekanly zat aýtmady. Download 12.69 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling