Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

OWSARLAMAZLYK [owsorlomozluk], iş ady.
Düýä owsar salmazlyk. 
OWSARLANMAK [owsorlonmok], işl. 1. Düýä 
owsar salynmak. Düýeler owsarlandy. 2. göç.m. Biri 
tarapyndan boýun egdirilmek, tabyn edilmek.
OWSARLAŞMAK [owsorloşmok], işl. 1. 
Düýäni owsarlamaga kömek etmek. Men ýoldaşymyň 
adamçy düýesini owsarlaşdym. 2. Birnäçe bolup 
owsarlamak. 
Oglanlar 
düýelerini 
owsarlaşyp 
durdular. 
OWSARLATMAK 
[owsorlotmok], 
işl. 
Owsarlamak 
işini 
başga 
birine 
etdirmek; 
owsarlamaga mümkinçilik döretmek, mümkinçilik 
bermek. – Kaka, şu düýäni maňa owsarladaýsana! – 
Näbileýin-dä saňa owsarladaýsa. 
OWSARLAÝYŞ 
[owsorloýuş], 
iş 
ady. 
Owsarlajak bolmak ýagdaýy. Düýäni owsarlaýşyň 
maňzyma batanok. 
OWSUN, at. 1. Möý, ýylan-içýan we ş.m. 
çakanda okalýan doga. 2. göç.m. Biriniň ýa-da bir 
zadyň özüne çekiji güýji, jadysy, gudraty, täsiri. 
Mehinliniň owsuny şol niýetini bir bada gowşatdy (B. 
Kerbabaýew).

Owsun atmak möwç almak, batlanmak, 
haýbatlanmak. Dag, dereler lerzan urar, Owsun atyp, 
sil biläni (Magtymguly).  
OWSUNÇY, at. Owsun atyjy, owsun bilen özüne 
çekiji, bendi ediji. Örüm-örüm saçlaryň owsunçy 
mara ogşar, Nagt bereýin puluňy, bir-birden sana 
zülpüň (Kemine). Ylgadym görmäge gözel ýarymy, Ak 
ýüzde owsunçy zülpi-tarymy (A. Kekilow).
OWSUNLAMA 
[owsunlomo], 
iş 
ady. 
Owsunlamak ýagdaýy. 

---

154 
OWSUNLAMAK [owsunlomok], işl. Owsun 
atmak, möwç almak, batlanmak, haýbatlanmak, 
galkynmak. Şol oýunçy gözler ony özüne bakan 
owsunlaýardy (B. Kerbabaýew).
OWSUNLANMAK [owsunlonmok], işl. Owsuna 
düşmek, owsuna uçramak.
OWSUNLATMAK [owsunlotmok], işl. Owsuna 
düşürmek, jadylap özüne çekmek. Ol ony özüne 
bakan owsunladýardy. 
OWSUNLAÝYŞ 
[owsunloýuş], 
iş 
ady. 
Owsunlamak ýagdaýy. 
OWSUNLY, syp. Özüne çekiji, jadylaýjy, täsirli. 
Bagşy bir gulakdan düzülen üç dutaryň owazyna 
özüniň owsunly sesini goşup aýdyp başlady 
(

Edebiýat we sungat

). 
OWSUNMA [owsunmo], iş ady. Owsunmak 
ýagdaýy. 
OWSUNMAK [owsunmok], işl. 1. Möwç almak, 
batlanmak, haýbatlanmak, güýçlenmek. Deňiz 
tolkunlary 
owsunyp, 
kenara 
urulýardy. 
2. 
Galkynmak, islemek, höwes etmek. Çaga kakasyna 
barjak bolup owsunýar. 
OWSUNMAKLYK [owsunmokluk], iş ady. 
Owsunmak ýagdaýy. 
OWSUNYBERMEK 
[owsunuvermek], 
işl. 
Owsunup ugramak, batlanybermek; galkynybermek. 
OWSUNYŞ [owsunuş], iş ady. Owsunmak 
ýagdaýy. 
OWŞANAKLAMA [owşonoklomo], iş ady. 
Owşanaklamak ýagdaýy. 
OWŞANAKLAMAK [owşonoklomok], işl. 
Aýaklaryň arasyny giň açyp hereket etmek, 
ýöremek. Ileri tarapdan bir adam owşanaklap 
gelýärdi. 
OWŞANAKLATMAK [owşonoklotmok], işl. 
Owşanak-owşanak edip ýöretmek. 
OWŞANAKLAÝYŞ [owşonokloýuş], iş ady. 
Owşanaklamak ýagdaýy. 
OWUÇ, at, ser. Ýanowuç. Aslyň owuç gumdur, 
dem bir nepesdir, Özüňe bir dolan, işiň hebesdir 
(Magtymguly). Bir owuç däne. 
OWUÇLABERMEK [owuşla:vermek], işl. 
Owujyňy dolduryp alybermek. 
OWUÇLAMA [owuşlomo], iş ady. Owuçlamak 
ýagdaýy. 
OWUÇLAMAK [owuşlomok], işl. 1. Owujyňy 
dolduryp almak ýa-da bermek. Owuçlap duz almak. 
2. Owujyň bilen bir zady, mysal üçin, sakgaly 
gysymlamak. 
OWUÇLANMAK [owuşlonmok], işl. Owujyň 
doldurylyp alynmak, berilmek. 
OWUÇLATMAK [owuşlotmok], işl. Owuç 
bilen aldyrmak, berdirmek. 
OWUÇLAÝYŞ 
[owuşloýuş], 
iş 
ady. 
Owuçlamak ýagdaýy. 
OWULMAK [owulmok], işl. Owkalanyp, 
mynçgylanyp ezilmek, ýenjilen ýaly bolmak. 
Saçlary dagynykdy, tozan siňen solgun ýüzi çytykdy, 
gamçy degen, symsyklanan göwresi owlupdy (B. 
Kerbabaýew).
OWUNJAK [owunjok], syp. Örän ownuk. 
OWUNTYK [owuntuk], at. Bir zadyň ownuk 
bölejigi. Bir damja suwy, bir owuntyk iýmiti şol 
ölçelen ryskdan artyk-da, kem-de iýibem bolmaz, 
içibem (H. Derýaýew). 
OWURT, at. 1. Iki ýaňagyň iç we daş ýüzi. 
Owurtlary içine gidip, çekgeleri tümmeripdir (R. 
Gelenow). 2. Agyz boşlugy, agyz. Siz küýzäni 
göterip, ilki owurtlanyňyzda el ýaly gaýmak 
owurdyňyzy doldurar (H. Ysmaýylow).

Owurdyna suw alan ýaly gürlemän, geplemän 
oturan (adam hakynda). 
OWURTLABERMEK [owurtla:vermek], işl. 
Suwy, suwuk zady owurtlap içip başlamak. 
OWURTLAMA 
[owurtlomo], 
iş 
ady. 
Owurtlamak ýagdaýy. 
OWURTLAMAK [owurtlomok], işl. Suwy, 
suwuk zady owurdyňa alyp içmek. Ol iki 
owurtlanda, içi çally käsäni boşatdy. 
OWURTLANMAK 
[owurtlonmok], 
işl. 
Owurdyňa suwuklyk alnyp içilmek. 
OWURTLATMAK [owurtlotmok], işl. Birine bir 
zady owurtlap içmäge mümkinçilik bermek. 
OWURTLAÝYŞ 
[owurtloýuş], 
iş 
ady. 
Owurtlamak ýagdaýy. 
OWUŞ, iş ady. Owmak ýagdaýy. 
OWUŞMAK [owuşmok], işl. 1. Birine owmaga 
kömek etmek. Gurt owuşmak. 2. Köpçülik bolup 
owup oturmak. 
OWUZ, at. Täze guzlan malyň ilkinji sagymynyň 
süýdünden bişirilen iýmit. 

Owuz süýdi täze guzlan malyň ilkinji 
sagymynyň süýdi. Owuz süýdüni halaýar, Garagolja 
gölejik (M. Garryýew). 
OÝ [o:ý] I, at. Pes ýer, çöket, çöketlik, peslik. 
Marynyň golaýynda, Amaşanyň oýunda, Murgabyň 
boýunda mydama göge bürenip oturan bir uly oba 
bar (H. Ysmaýylow). 
OÝ [o:ý] II, at. Biri ýa-da bir zat hakynda 
edilýän pikir, küý. Bu gaflat ukusyna gidip baky 
dynçlyga batan guburlar adamyny oýa gark edýär (T. 
Gurbanow).

Oýa batmak çuň pikire gitmek, biri ýa-da bir 
zat hakynda köp pikir etmek. Oýa çümmek ser. Oýa 
batmak. Çuňňur oýa çümdi Çoýan, Bir ýagty 
ýyldyza bakyp (R. Seýidow). Oýa gitmek ser. Oýa 
batmak.  – Şeýle diýsene – diýip, Öwezmyrat batyr 
oýa gitdi (A. Gowşudow). Oý kölüne batmak (gark 
bolmak) pikir kölüne gark bolmak, bar zatdan 
bihabar pikir edip oturmak. 
OÝA [oýo], syp. Ukuda däl, uka gitmedik, 
uklaman ýatan. – Oýa nämişlesin, samraýa-la – 
diýip, kakasy bilmediksirän boldy (A. Durdyýew).
OÝ-ALADA [o:ý-alada], at. Oý-pikir, ünji. Ýa-da 
başga 
aýratyn 
oý-aladasy 
barmydy? 
(B. 
Kerbabaýew).
OÝALYK [oýoluk], at. Ukuda dällik, oýa halda 
bolmaklyk, uklaman ýatmaklyk. Bilmen oýalykda, 
bilmen düýşümde, Pereňde Gyratyň owazy geldi 
(

Görogly

). 

---

155 
OÝALY-UKULY 
[oýol(y)-ukuly], 
hal. 
Alasarmyk ýagdaýda, ýarym ukuda, kä oýa, kä ukuly. 
Öýüň gapysynda Gurban oýaly-ukuly ýatyr (A. 
Durdyýew). 
OÝAN-BUÝAN [oýa:n-muýa:n], hal. 1. Eýläk-
beýläk, ol tarapa, bu tarapa, iki ýana. Oýan-buýan 
urunýar, Dözmeýärdi malyna (A. Alamyşow). Şol 
ýerde biraz durup, Oýan-buýan garadym (A. 
Kekilow). 2. Eýle-beýle, ol zat-bu zat, ol-bu. Bir 
salym oýan-buýan, durmuş-dünýä gürrüňinden söz 
açyp, gürleşip oturdylar (A. Gowşudow).
OÝANDYRMAK [oýonnurmok], işl. 1. ser. 
Oýarmak.Horazlaryň sesi olary ir oýandyrdy. 2. 
göç.m. Gözüni açmak, janlandyrmak, döretmek, 
oýarmak. Şol duşuşyk Aýsoltanyň kalbynyň näzik 
ýerinde bir duýgy oýandyrdy (B. Kerbabaýew).
OÝANMA [oýonmo], iş ady. Oýanmak ýagdaýy. 
OÝANMAK [oýonmok], işl. 1. Ukudan 
açylmak. Waka şu ýere ýetende, Göwher hopugyp 
oýandy (T. Taganow). 2. göç.m. Ýüze çykmak, peýda 
bolmak, janlanmak, döremek.
OÝANMAKLYK 
[oýonmokluk], 
iş 
ady. 
Oýanmak ýagdaýy. 
OÝANYŞ [oýonuş], iş ady. Oýanmak ýagdaýy. 
OÝANYŞMAK [oýonuşmok], işl. Birnäçe adam
oýanmak. Adamlar oýanyşdy öýdýän. 
OÝARMA [oýormo], iş ady. Oýarmak ýagdaýy. 
OÝARMAK [oýormok], işl. 1. Ukudan açmak, 
turuzmak. Näzli ýar erkin ýatandyr, Oýarmaga
gyýmaz gözüm (Magtymguly). 2. göç.m. Ýüze 
çykarmak, janlandyrmak, döretmek. Bu ýeňiş 
adamlarda täze zähmet joşgunyny oýardy. 3. göç.m. 
Janlandyrmak, oýandyrmak. Gara gyşyň sowlup, 
ýazyň gelmegi dumly-duşy oýardy. 
OÝARMAKLYK 
[oýormokluk], 
iş 
ady. 
Oýarmak ýagdaýy. 
OÝARYBERMEK [oýoruvermek], işl. Uklap 
ýatanlary oýaryp başlamak. 
OÝARYŞ [oýoruş], iş ady. Oýarmak ýagdaýy. 
Ýatan adamy ukusyndan oýaryşyň gaty gödek-le, eliň 
bilen egnine eliňi degrip, çalaja yralaýmazlarmy?! 
OÝATDYRMAK 
[oýotdurmok], 
işl., 
ser. 
Oýartmak. Otla ýetişäýer ýaly edip oýatdyraryn 
(

Edebiýat we sungat

). 
OÝATMAK [oýotmok], işl., ser. Oýarmak 1, 2. 
Süýji ukuda ýatany oýatmaga ýürek edip bilmedi (B. 
Seýtäkow). Ah, juwan gyz, onuň yşkyn oýadan, Sen 
dälmidiň bagryn gana boýadan? (M. Seýidow). 
OÝDURMAK [o:ýdurmok], işl. Oýular ýaly, oý 
bolup durar ýaly etdirmek. 
OÝ-HYÝAL [o:ý-hyýa:l], at, ser. Oý-pikir. 
OÝJARYLMAK [o:ýjorulmok], işl. Hondanbärsi 
bolup, ornaşykly oturmak (köplenç, aýallar hakynda). 
Bossan mürähede mähetdel, öýüň oňaýly ýerine 
geçdi, oýjarylyp oturdy (B. Kerbabaýew).