Türkmenistanyň Bilim ministrligi Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersiteti

 
Soraglar we ýumuşlar: 
1.Deňeşdirme-taryhy usul näme üçin peýdalanylýar ? 
2.Dilleriň garyndaşlygy kesgitlenilende deňeşdirmek üçin 
sözleriň haýsy toparlary saýlanylyp alynýar? 
3.Yzygiderli ses barabarlygy näme? 
4.Deňeşdirme-taryhy usuly peýdalanmazdan dilleriň 
garyndaşlygyny kesgitläp bolarmy? 
Dilleriň gurluş taýyndan (morfologik) toparlara bölünişi 
Dünýädäki diller diňe bir gelip çykyşy, kök dilden 
ýaýraýyşy taýyndan toparlara bölünmän, özleriniň gurluşy, 
ýagny morfologik aýratynlyklary tarapyndan hem 
toparlara bölünýär. Şunuň ýaly bölünişe dilleriň 
morfologik bölünişi diýilýär. Morfologik bölünişe 
laýyklykda, dünýädäki diller öz aralarynda dört görnüşe 
bölünýärler. 
Birinji görnüşe amorf dilleri degişlidir. Beýle 
diller üçin söz üýtgedişiň doly ýa-da tas doly derejede 
bolmazlygy mahsusdyr. Olarda sözleriň tertibiniň 
grammatik manysy uly ähmiýete eýedir. Sözler asyl söz, 
kök we goşulmalara bölünmeýärler. Amorf dillerinde 

---

25 
düşüm, san, degişlilik, zaman ýaly grammatik düşünjeler 
ýörite goşulmalaryň üsti bilen aňladylmaýar. Beýle dillere 
hytaý, wýetnam, dungan, myong we ş.m diller 
degişlidir.Häzirki zaman iňlis dili özüniň ösüş ugry 
boýunça amorf dillerine ýakynlaşýar. 
Dilleriň ikinji görnüşine flektiw ýa-da fuzion dilleri 
girýär. Flektiw dillere slawýan, baltiý, italiý dilleri, şeýle-
de, eýran dilleriniň käbirleri degişlidir. Bu görnüşdäki 
diller üçin söz üýtgeýşiň ösen ulgamy häsiýetlidir. Şeýle-
de, bu görnüşdäki dillerde dürli grammatik manyny 
bermek hem gabat gelýär. Meselem, “дома” rus sözündäki 
“-a” goşulmasy şol bir wagtda köplük sanyň, baş düşümiň 
goşulmasy bolup bilýär.
Dilleriň 
üçünji 
görnüşine