U. ǴAfurov, Q. Sharipov

18-TEMA
KÁRXANA QÁREJETLERI
ÓNDIRIS QÁREJETLERI
 
Isbilermenlik xızmetiniń nátiyjesi qárejetlerdi durıs rejelestiriw hám 
ámelge asırıwǵa baylanıslı. Máselen, siz qanday da bir ónimdi islep 
shıǵarıw ushın shiyki zat, tiykarǵı hám járdemshi materiallar, janılǵı 
hám energiya, amortizaciya, is haqı hám sociallıq qamsızlandırıwǵa 
ajıratpalar, procent tólemleri hám basqa qárejetler menen dus 
keliwińiz múmkin. Ónimdi islep shıǵarıw hám onı tutınıwshılarǵa 
jetkeriw boyınsha barlıq sarplawlar ulıwma qárejetler delinedi.
Ulıwma qárejetler ekige bólinedi:
— óndiris qárejetleri;
— aylanıs qárejetleri. 
Óndiris qárejetleri — ónimdi tikkeley óndiris ushın jumsalatuǵın 
sarplawlar.
Olar quramına joqarıda keltirip ótilgen is haqı, shiyki zat hám 
material sarplawları, amortizaciya hám basqaların kirgiziw múmkin. 
Aylanıs qárejetleri — ónimlerdi islep shıǵarıwshıdan alıp, tutı-
nıwshıǵa jetkeriw menen baylanıslı sarplawlar.
Aylanıs qárejetleri eki toparǵa bólinedi: qosımsha aylanıs qárejetleri 
hám sap aylanıs qárejetleri.
Qosımsha aylanıs qárejetleri — ónimlerdi oraw, upakovkalaw, 
saralaw, transportqa tiyew, tasıw hám saqlaw menen baylanıslı 
sarplawlar. Aylanıs qárejetleriniń bul túrleri óndiris qárejetleriniń 
dawamı esaplanıp, ónim qunı quramına kiredi hám onı arttıradı. 
Qárejetler tovarlar satılǵannan keyin alınǵan pul túsimi summasınan 
qaplanadı.
Sap aylanıs qárejetleri — satıwshınıń aylıǵı, marketing, reklama 
hám usı sıyaqlılar menen baylanıslı sarplawlar. Sap aylanıs qárejetleri 
ónimniń bahasın asırmaydı. Olar ónim satılǵannan keyin alınǵan 
payda esabınan qaplanadı.

---

86
BUXGALTERIYA HÁM EKONOMIKALÍQ QÁREJETLER
Kárxana óndiris procesinde óz resursları yamasa qatnastırılǵan 
resurslardan paydalanıwı múmkin. Usınnan kelip shıǵıp, qárejetler 
ishki yamasa sırtqı qárejetlerge bólinedi.