U. ǴAfurov, Q. Sharipov

Tovarlardı satıwdan túsken dáramat
Tovarlar túri
Jaz máwsimi
Qıs máwsimi
Muzqaymaq
600 mln. sum
100 mln. sum
Muzqaymaqlı tort
100 mln. sum
600 mln. sum
Firma óziniń óndirisin diversifikaciya etip, jaz ayında ekinshı 
túr tovar esabınan joq etetuǵın dáramatın birinshi túr tovardı 
kóbirek satıw esabınan qaplaydı. Tap sonday qıs máwsimindegi 
joǵaltıwlar ekinshi tovar esabınan qaplanadı. Firma diversifikaciya 

---

132
jolı menen táwekelshilikti azaytǵanı kórinip tur. Biraq diversifikaciya 
táwekelshilikti tolıq joq etpeydi, ol tek azaytadı tek.
RISKLERDI QAMSÍZLANDÍRÍW
Risklerdi qosıw — bul usıl kútilmegen (tosattan) joǵaltıwlardı 
turaqlı qárejetlerge aylandırıw arqalı táwekelshilikti azaytıwǵa 
qaratılǵan. Múlktiń urlanıwı, shaxstıń awırıp jumısqa shıqpawı, 
tábiyiy apatlardıń bolıwı tosattan bolıp olar júdá úlken qárejetlerge 
alıp keliwi múmkin. Usı qolaysız hádiyselerdiń aqıbetlerin azaytıwda 
qamsızlandırıwdıń áhmiyeti úlken.
Qamsızlandırıwda táwekelshilikti qosıw nátiyjeliligi usı menen 
belgilenedi, qamsızlandırılǵan shaxslardıń táwekelshiligi bir-birine 
baylanıslı bolmawı kerek.
BILIMIŃIZDI SÍNAP KÓRIŃ!
1. Isbilermenlik riski degende neni túsinesiz?
2. Isbilermenlik riski qanday túrlerge bólip úyreniledi?
3. Isbilermenlik riskin bahalawdıń qanday usılların bilesiz?
4. Itimallıq risk tiykarında kútiletuǵın muǵdar qalay anıqlanadı?
5. Isbilermenlik riskin azaytıwdıń qanday túrlerin bilesiz?
TEMA BOYÍNSHA ÁMELIY TAPSÍRMA HÁM
SHÍNÍǴÍWLAR
1. Aytayıq jas isbilermen Nigara Abdirazzaqovanıń qálewinde 
aqshanı kóbeytiwdiń eki túrli tańlaw variantı bar. Birinshiden, eger 
ol ózinde bar artıqsha 100 mln. sum qarjısın bankke amanatqa 
qoysa, jıllıq 20% kórinisinde kepillik berilgen qosımsha dáramat 
aladı. Ekinshiden, ol qosımsha óndiris penen shuǵıllanıwı múmkin. 
Onıń islep shıǵarǵan ónimi bazarda nátiyjege erisse, isbilermenniń 
qosımsha alatuǵın dáramatı 40 mln. sumdı, eger nátiyjege erise 
almasa 10 mln. sumdı quraydı. Ónimniń bazarda nátiyjege erisiw 
itimalı 0,4 ga teń. Ónimdi islep shıǵarıwdan kútiletuǵın dáramat 
muǵdarın anıqlań. Isbilermen qaysı varianttı tańlaydı?

---

133