Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik

2. Adirlarda hayot kechiradigan hayvonlar haqida ni-
malarni bilasiz?
3. O‘zbekiston adirlarida qanday o‘simliklar o‘sadi?
4. Tipratikanlar tabiatga qanday foyda keltirishadi?
5. Adirlarda qanday foydali o‘simliklar o‘sadi?
O‘zlashtirilgan adirlarda yetishtiriladigan dala 
ekinlari va bog‘ mevalari nomini yozing.
O‘LKAMIZ TOG‘LARI TABIATI
O‘zbekiston hududining sharqiy qismi tog‘lik 
lardan 
iborat. Qishda tog‘larga qalin qor yog‘adi. Ularning 
qalinligi 2–3 metrdan oshadi. Bahorda kun 
lar isishi 
bilan qorlar eriy boshlaydi. Yoz bo‘yi, hatto, kuzda 
ham qorlarning erishi davom etadi.
Shunday baland tog‘ cho‘qqilari borki, unda-
gi qorlar erib tugamaydi. Bunday joylar doimiy 
muzliklarni hosil qilgan.
Tog‘lardagi erigan muz va qorlar jilg‘alarni, ular 
yig‘ilib irmoqlarni hosil qiladi. Irmoqlar bir-biri bilan 
qo‘shilib, daryoni vujudga keltiradi. O‘lkamiz hudu-
didagi barcha daryolar shu tarzda tog‘dagi muz va 
qorlarning erishidan hosil bo‘ladi. Tog‘lar o‘lkamizni 
suv bilan ta’minlab turadigan manbadir.
O‘zbekiston hududidagi tog‘larning etagi turli o‘sim-
liklar bilan qalin qoplangan. Balandlikka ko‘tarilgan 
sari o‘simlik turlari ham o‘zgarib boradi. 
Dengiz sathidan 1 000 – 1 500 m balandlikdagi

---

69
41-rasm.  Tog‘ yonbag‘irlarida o‘sadigan o‘simliklar: 
1 – afsonaklar; 2 – rovochlar; 3 – sariq marmaraklar; 
4 – nor shirach; 5 – kobra shirach; 6 – tog‘beka; 7 – oq 
gulxayri; 8 – sigirquyruq; 9 – tog‘turbid; 10 – sariqbosh; 
11 – dastarbosh; 12 – kallakchali to‘ng‘izbosh; 
13 – kiyiko‘t; 14 – oq tobulg‘i.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
14
13

---

70
42-rasm. Tog‘ yonbag‘irlarida o‘sadigan o‘simliklar (davomi): 
1 – tog‘ kavragi; 2 – oqqaldirmoq; 3 – qomg‘oq; 
4 – piskom piyozlari; 5 – pufanak; 6 – qizil mevali 
singren; 7 – tukli yulg‘un; 8 – qizilcha; 9 – na’matak; 
10 – do‘lana; 11 – bodom; 12 – xandon pista.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

---

71