Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
Tabiatshunoslik. 4-sinf (2017, A.Bahromov, Sh.Sharipov)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 63-rasm.
- Qizilqum davlat qo‘riqxonasi
|
62-rasm.
Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlari tabiiy xaritasi. ? 1 sm – 26 km 103 BUXORO VA NAVOIY VILOYATLARI TABIATI Buxoro viloyati hududining maydoni – 39 400 kv. km, aholisi – 1 million 815 ming kishidan ortiq. Vi- loyat markazi – Buxoro dunyoga mashhur bo‘lgan qadimiy shahardir (63-rasm). Buxoro viloyatida Kogon, Romitan, Vobkent, G‘ijduvon, Qorako‘l, Olot kabi shaharlar ham bor. Viloyatning asosiy daryo la ri – Amudaryo va Za- rafshon. Bu daryolardan chiqadigan kanal va ariqlar Buxoro viloyatini suv bilan ta’minlaydi. Viloyat hududida oltin, neft, tabiiy gaz, marmar, granit, ohaktosh, gips kabi foydali qazilma konlari mavjud. 63-rasm. Buxoro. Minorai Kalon. 104 Navoiy viloyati da Quljuqtog‘, Yetimtog‘, Tom di- tog‘, Qozoqtog‘, Ovminzatog‘, Bo‘kantog‘ tog‘lari bor. Viloyat hududining maydoni – 111 000 kv. km, aholisi – 927 ming kishi, markazi – Navoiy shahri (64-rasm). Zarafshon, Nur ota, Uchquduq kabi sha- harlar ham mavjud. Asosiy suv manbayi – Zarafshon daryosi. Viloyat- ni suv bilan ta’minlashda Quyi mozor, To‘dako‘l suv ombor lari, Konimex kanalining ahamiyati katta. Viloyat hududida oltin, kumush, volfram, neft, tabi- iy gaz, marmar kabi foydali qazilma konlari bor. Buxoro va Navoiy viloyatlarining katta qismini Qi- zilqum cho‘li egallagan. Cho‘lning gilli taqir yerlari- da bahorda qo‘ng‘irbosh, chuchmoma, boyche chak, yaltirbosh, lola, kavrak kabilar barq urib rivojlanadi. Yoz boshlanishi bilan quriydi. So‘ngra qora saksovul, yantoq, yulg‘un, baliqko‘z, shuvoq kabi o‘simliklar o‘saveradi. Qumli joylarida juzg‘un, oq saksovul, qu- yonsuyak, qandim, selin kabi o‘simliklar uchraydi. Adirlar bahorda anzur piyozi, qo‘n g‘irbosh, chuch- moma, boyche chak, lola, lolaqizg‘aldoq, bug‘- doyiq, kavrak kabi o‘simliklar bilan qoplanadi. Tog‘ yonbag‘ir larida bodom, na’matak, do‘lana o‘sadi. Qizilqumda kaltakesak, qo‘sh oyoq, yumronqoziq, falanga, qoraqurt, o‘rgimchak, qumsichqon, tiprati- kan, turli ilonlar, jayron, tulki, bo‘rsiq, bo‘ri kabi joni- vorlar uchraydi. Adir va tog‘larda kiyik, silovsin, tulki, kaklik, lochin, qirg‘iy, burgut, kalxat makon topgan. Tabiatni muhofaza qilish maqsadida Qizilqumning Amudaryo sohilida Qizilqum davlat qo‘riqxonasi 105 barpo etilgan. Qo‘riqxonada xongul, jayron, barxan mushugi, burgut, shuningdek, chiyabo‘ri, yovvoyi cho‘chqa (to‘ng‘iz), cho‘l mushugi, tulki, Amudaryo tustovug‘i, qora qarg‘a, bulbul, lochin, qora kalxat kabilar muhofaza qilinadi. «Qizil kitob»ga kiritilgan jayronlarni muhofaza qi- lish maqsadida Buxoro shahriga yaqin joyda «Jay- Download 5.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|