Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
Tabiatshunoslik. 4-sinf (2017, A.Bahromov, Sh.Sharipov)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Nurota tog‘-yong‘oq davlat
|
Samarqand viloyati
Turkiston va Zarafshon tog‘ tizmalarining g‘arbiy yonbag‘rida joylashgan. Viloyat- 95 ning shimoliga Nurota tog‘ tizmasi va Oqtog‘ kirib kelgan. Samarqand viloyatining maydoni – 16 800 kv. km, aholisi – 3 million 583 ming kishidan ortiq. Viloyatning asosiy daryosi – Zarafshon. Shuning- dek, Darg‘om, Narpay, O‘ng qirg‘oq, Chap qirg‘oq, Markaziy magis tral, Zarafshon, Eski anhor kanallari, Katta qo‘rg‘on suv ombori mavjud. Viloyatda oltin, volfram, neft, tabiiy gaz, marmar, granit, ohaktosh kabi foydali qazilma konlari mavjud. Viloyat markazi – dunyoga tanilgan qadimiy Samar- qand shahridir (58-rasm). Viloyatda Katta qo‘rg‘on, Ur- gut, Oqtosh va boshqa shaharlar ham bor. Sirdaryo, Jizzax va Samarqand viloyatlarida yoz- da havo issiq va quruq bo‘ladi. Havo harorati iyul oyida +38°C atrofi da, ba’zida harorat +42°C gacha ko‘tariladi. Yanvarda o‘rtacha harorat −4°C ni tashkil etadi. Ayrim kunlari harorat −20°C gacha pasayadi. Bu viloyatlar hududining bir qismi cho‘llarga to‘g‘ri keladi. Mirzacho‘l va Qarnobcho‘lda sho‘ro‘zak, 57-rasm. Aydarko‘l (1), uning atrofi da yashovchi laylaklar (2) va fl amingolar (3). 1 2 3 96 qorabosh, shuvoq, chalov, sho‘ra, yulg‘un, yantoq kabi o‘simliklar o‘sadi. Qarnobcho‘lning qumli joylari- da oq va qora saksovul, juzg‘un, cherkez, quyonsu- yak, selin, iloq va boshqa o‘simliklar uchraydi. Cho‘llarda qo‘shoyoq, yumronqoziq, qumsichqon, tipratikan, quyon, tulki, kaltakesak, ilon, bo‘rsiq, fa- langa, qoraqurt uchraydi. Qushlardan laylak, to‘r- g‘ay, so‘fi to‘rg‘ay, qirg‘ovul, loyxo‘rak kabilar makon topgan. Tog‘li hududlarda archa, na’matak, yong‘oq, irg‘ay, zirk, xandon pista, bodom, do‘lana kabilar o‘sadi. Bu yerlarda kiyik, tog‘ echkisi, bo‘ri, ayiq, to‘ng‘iz, beda- na, bulbul, kaklik, kalxat, lochin, burgut uchraydi. Cho‘llarning katta qismi o‘zlashtirilgan. Bu yerlar- dan mo‘l hosil olinadi. Tabiatni muhofaza qilish maqsadida Jizzax va Samarqand viloyatlarida 3 ta qo‘riqxona tashkil etilgan (59-rasm). Nurota tog‘-yong‘oq davlat Download 5.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|