Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

1. Kashtachilik haqida nimalarni bilasiz?
2. Kashtachilikning ahamiyati haqida to‘xtaling.
3. Kashtachilikda xavfsizlik texnikasi qoidalarini izohlang.
4. Kashta tikishda qanday asbob va moslamalardan foydalaniladi?
Kashtachilikda ishlatiladigan chok namunalarini tikish
Kashtachilikda quyidagi chok turlari ishlatiladi. Qaytma 
chok (49-rasm, a). Bu chok bir xil yiriklikdagi qaviqlarning 
uzluksiz qatoridan iborat bo‘ladi. Ignani o‘ngdan chapga yuri-
tib, birinchi qaviq bilan shu qaviq yirikligidagi oraliq hosil 
qilinadi. Ikkinchi qaviqni tushirish uchun ip chapdan o‘ngga 
49-rаsm. Qаytmа chоk.
a
b

---

174
yotqizib birinchi qaviq tugagan joydagi nuqta ga igna sanchila-
di-da, qaviq yirikligida o‘ngiga chiqariladi. Uchinchi va undan 
keyingi qaviqlarni tushirishda, ularning o‘zidan oldingi qaviq 
tugagan joyga igna sanchiladi. Qaytma chokni (49-rasm, b) 
qaviqlar orasida ochiq joy qoldirib tiksa ham bo‘ladi. 
Suv chok (50-rasm). Bir-biriga zich joylashgan qator qiya 
qaviqlar 
dan iborat bo‘ladi. Bu chokni chapdan o‘ngga tomon 
yoki o‘zidan oldinga qaratib yo‘naltirib tikish mumkin. Suv 
chokni tikayotganda ip doimo bir tomonda – chapda yoki 
o‘ngda bo‘lishi kerak. Tikayotganda ip yo‘nalishini o‘zgartirib 
bo‘lmaydi, chunki chokning tuzilishi buzilib qoladi. 
Iroqisimon chok (51-rasm). Gazlamadan sug‘urib chiqaril-
gan ikkita ip izi bo‘ylab yoki ixtiyoriy konturli kashta guli-
ning chizig‘idan tikiladi. Bunda kashta gulining goh u, goh 
bu tomoniga navbatma-navbat igna sanchib, qaviqlar chapdan 
o‘ngga tomon joylashtirib boriladi. Gazlamaga igna sanchil-
gan joylar oralig‘i bir xil bo‘lishi kerak. 
Yo‘lning o‘rtasi bo‘ylab qaviqlar chali-
shib boradi. Har bir yangi qaviq oldingi 
qaviq ustiga tushadi.
Yo‘rma chok (52-rasm). Ba’zan ziy 
chok ham deyiladi, chunki bu chok bilan 
gazlamaning chetlari tikiladi. Gazlamani 
teskari tomoniga 3–4 sm bukib, gazla-
ma rangidagi ip bilan ko‘klab chiqiladi.