Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

1. Gazlama bilan ishlash xonasida texnika xavfsizligining asosiy 
qoidalarini ayting.
2. O‘quv xonalarida qanday sanitariya-gigiyena talablariga rioya 
qilinadi?
3. Gazlama bilan ishlash xonasidagi ichki tartib-qoidalarni ayting.
4. O‘quvchining ish o‘rni qanday yoritiladi?
5. Tabiiy tolali gazlamalarga nimalar kiradi?
6. O‘simlik tolasidan (paxta va zig‘ir) tayyorlangan gazlamalar, 
ularning xususiyatlari haqida ma’lumot bering.
7. Paxta tolali gazlamaning zig‘ir tolali gazlamadan farqini tushunti-
ring.
8. Sanoatimizda ishlatiladigan iplar haqida ma’lumot bering.
1
3
2
4

---

132
Amaliy ish. 
Sarja va polotno to‘qish. Gazlamaning 
o‘ng va teskari tomonlarini, bo‘ylama va ko‘ndalang 
iplarini aniqlash
 
Gazlamani to‘qish. Bo‘ylama va 
ko‘ndalang iplar chatishib gazlamalar ho-
sil bo‘ladi. Eng oddiy to‘qish polotno 
to‘qilishidir (18-rasm). Polotno to‘qili- 
shi – gazlamalarning to‘qilishi ichida keng 
tarqalgan bo‘lib, bunda bo‘ylama (tanda) 
va ko‘ndalang (arqoq) iplari navbatma-
navbat keladi, gazlama o‘ngiga bir gal ar-
qoq ipi, bir gal tanda ipi chiqadi. Iplar har 
bir yo‘nalishda o‘rin almashadi. Bunday 
to‘qishda gazlamaning o‘ngi va teskarisi 
bir xil bo‘ladi.
Polotno to‘qilishi keng tarqalgan gazlama to‘qilishlaridan 
bo‘lib, u deyarli hamma tolali tarkibdagi gazlamalarda uch-
raydi. Masalan, paxta ipidan to‘qilgan gazlamalardan: chit, 
bo‘z, surp, markizet, batist, maya va hokazolar; zig‘ir tola-
li gazlamalardan: polotno, bortovka, brezent va hokazolar. 
Polotno to‘qilishida ishlab chiqarilgan gazlamalar, boshqa 
to‘qilishdagi gazlamalarga nisbatan pishiq, gazlamaning tuzi-
lishi zich, to‘qilganda qattiq bo‘ladi.