Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

6. Qo‘l choklarining turlarini sanab bering.
7. Qo‘l choklarini tikish qoidalarini aytib bering.
8. Baxyaqator deb nimaga aytiladi?
Amaliy mashg‘ulot. 
Qo‘l choklaridan namunalar
tayyorlash. Ushlagich tayyorlash. Dazmol lash usullari
Qo‘l choklarini bajarish. Asbob va materiallar: ish quti-
si, namuna tayyorlash uchun gazlama, maxsus chizg‘ich, bo‘r, 
qaychi, igna, ip. 

---

143
Qo‘l choklarini bajarish uchun 5x8 sm o‘lchamdagi gazla-
ma bo‘laklari 7 dona bichib olinadi. Bunda chizg‘ich, bo‘r, 
qaychidan foydalaniladi. Bu ishni bajarishda qo‘l choklarini 
6-jadvalda ko‘rsatilgan tarzda amalga oshiriladi va bajarilgan 
ishlar albomga yopishtiriladi.
Qo‘l choklarining bajarilish texnologiyasi
6-jadval
Nomla-
nishi 
Qo‘llanish sohasi
Chizmasi
Baxyaning 
bajarilish 
tartibi
1.Vaqtin-
cha 
birlashti-
rish uchun 
to‘g‘ri 
ko‘klash 
qavig‘i
Osongina so‘kiladigan bo‘lib, 
kiyim bo‘laklarini vaqtin-
cha ko‘klashda, bo‘laklarda 
burma hosil qilishda, yo‘l-
yo‘l yoki katak gazlama guli 
to‘g‘ri tushishi uchun ishlati-
ladi. Ki 
yimlarning yon, yelka 
qirqim 
larini ulash, yenglarni 
yeng o‘miziga o‘tkazishda 
qo‘llaniladi. 
Qaviq 
uzunligi 
ko‘klaganda 
L
q
2–3 sm ga 
teng
2. Yo‘rma 
qaviq 
Bo‘laklar qirqimlarini titilish-
dan saqlash uchun ishlatiladi. 
Yo‘rma qaviqni bajarishda 
igna gazlamaning orqa tomoni-
dan sanchilib, gazlama ust to-
moniga chiqariladi. Qaviqni 
tarang tortmasdan gazlama 
qirqimidan aylantirib o‘tkazib, 
o‘ngdan chap tomonga qiya 
qilib joylashtiriladi. Yo‘rma 
qaviqning yirikligi gazlama 
zichligiga bog‘liq.
Igna sanchil-
gan joydan 
gazlama 
qirqimigacha 
bo‘lgan 
masofa 
0,5–0,7 sm

---

144
3. Salqi 
(nusxa-
lama) 
qaviq
Bir bo‘lakdan bo‘r yoki belgi 
chiziqlarini ikkinchi bo‘lakka 
ko‘chirish uchun ishlatiladi. 
Salqi qaviqni bajarish uchun 
belgi chiziq bo‘ylab to‘g‘ri 
sirma qaviq singari qaviq 
tushirilib, iplarni tortmay bo‘sh, 
ya’ni salqi qilib qoldiriladi. 
Salqi ipning uzunligi 0,5–
0,7 sm, qaviq takrorligi esa 5 sm 
da 4–5 tadan bo‘ladi. So‘ngra 
bo‘laklarni so‘rib, qaviq ipla-
ri tortiladi. O‘ngi ichka 
ri to- 
monga qaratib qo‘yilgan detal-
lar orasida ko‘ringan sol qi qa-
viq iplari qaychi bilan qir qiladi. 
Salqi ipning 
uzunligi 0,5–
0,7 sm, qa-
viq uzunligi 
1,0–1,5 sm
4. Iroqisi- 
mon birik-
tirma 
qaviq
Titiladigan gazlamadan tikila-
digan bo‘laklar chetini hamda 
bo‘laklar chetini bukib tikishda 
qo‘llaniladi. Iroqisimon qaviq 
chapdan o‘ngga qarab tikiladi, 
igna o‘ngdan chapga qadaladi. 
Ustki bukilgan bo‘lak to‘la 
teshi 
lib, ostki asosiy bo‘lak 
gaz lamasi yarim qalinlikda ilib 
olinadi. Gazlama zichligiga 
qarab, qaviq yirikligi 0,5 dan 
0,7 gacha. 
Qaviq yirikli-
gi 0,5–0,7 
sm, qaviq qa-
tor kengligi 
esa 0,3–0,7 
sm bo‘ladi.