Universiteti d. J. Urakov, R. N. Tursunov a. A. Biykuziyev

Falsafa - Yunoncha “filo” sevish “sofiya“ donishmandlik 
tushunchalarini anglatadi.
Sofist - Dastlab biron-bir kasbning mohir ustasi, ya’ni shoirlar, 
musiqachilar, qonunshunoslar, donishmandlarga nisbatan ishlatilgan 
atama. Sofistlaming dastlabki maktablari Sitsiliya shaharlarida yuzaga 
kelgan. mil. a w . VasrdaAfinada demokratiyaning rivojlanishi hamda 
Yunonistondagi boshqa polislar bilan har tomonlama aloqalar taraqqiy 
etishi natijasida sofistlaming ta ’siri kuchayadi. Sofistlar ikki guruhg 
aboiingan: Katta guruh sofistlari; Kichik gurup sofistlari; Katta guruh 
sofistlariga: Protogor, Gorgiy, Gippiy va Prediklar; Kichik guruh 
sofistlariga Likkafron va Alkidamantlar kirgan.
Oykumena - yer yuzining odamlar yashaydigan qismi, chegarasi.
210

---

Mavzu: Qadimgi Rim tarixiga kirish 
Reja:
1. Italiyaning geografik o‘m i va tabiiy sharoitlari.
2. Aholisi.
Italiyaning geografik o‘rni va tabiiy sharoitlari. Zamonaviy 
Rim shahri hozirgi kunda Italiya Respublikasining poytaxti, G'arbiy 
Yevropaning yirik shaharlaridan biridir. Lekin qadimgi davr uchun 
Rim mil. a w . VI asrda vujudga kelgan madaniylashgan davlat va 
jamiyatni bildiradigan tarixiy term in hisoblanadi. Dastlab Apennin 
yarimorolida yuzaga kelgan, keyinchalik butun 0 ‘rtayer dengizi 
havzasini egallagan “Qadimgi Rim” atamasi Rimda sivilizatsiya 
boshlangan davr bilan b o g iiq . Lekin undan oldin esa rimlik yoki 
italyan bo ‘lmagan markazlar, y a’ni Sitsiliya va Janubiy Italiya 
hududlaridagi, etrusk shaharlarida sivilizatsiyalarning vujudga kelishi 
mil. a w . VIII-VI asrlarga to‘g‘ri keladi
Apennin yarimoroli o‘zining ko‘rinishi bilan etikchani eslatadi. 
Uning geologik davomiyligi Sitsiliya oroli, Italiyadan 3 kilometrlik 
Messin quruqligidan ajralib chiqish bilan bog‘liq. Sitsiliyaning 
shimolida kichkina Lipar (Eoliya) orolchasi joylashgan. Italiyaning 
g ‘arbiy qirg‘og‘ida Sardiniya va Korsika orollari, qirg‘oqqa yaqin 
joyda Elba va Kapri orollari joylashgan. Uning hamma tarafida Tirren 
dengizi toiqinlanib, janub tarafdan Ioniya, sharqdan Adriatika dengizi 
suvlari yuvib turadi. Italiyaning Tirren dengizidan ajralgan va janubiy 
hududlarida dengizchilik rivoj topgan. Sharqiy qirg‘oq liniyasi 
dengizdan ajralgan b o iib , bu yerda dengizchilik bilan shug‘ullanish 
noqulaylik tug'diradi. Italiyaning shimolida mustahkam Alp to g ia ri 
qad rostlagan, markazda uncha baland b o im a g a n yosh Apennin tog‘i, 
harakatdagi Vezuviy vulqoni b o ig an . Italiyaning maydoni va 
hududlari Yunonistonga o‘xshaydi. Farqli tomonlari Etruriya va uning 
qizil yerlari, Kampaniya va uning bir qismi hisoblangan Latsiyaning 
vulqonli tu p ro g i, Apuliyaning qora yerlaridir. Italiya Yunonistonga 
qaraganda suv resurslariga boy. Yirik suv tarmoqlaridan biri -Padus 
b o iib , o ‘z suvini Adriatika dengiziga quyib, tarmoqlanadi. Padusning 
irmoqlari chapdan Titsin, katta va kichik Duriya, o 'n g tarafdan