Universiteti "tasdiqlayman"
Tilning paydo bo'lishi, shakllanishi va rivojlanishi
Download 5.09 Kb. Pdf ko'rish
|
Ma\'ruza matni. Tilshunoslik. 1-kurs (40soat) kechki
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bu qiziq! Bu qiziq!
- Tilning paydo bo`lishi haqidagi diniy qarashlar
|
3. Tilning paydo bo'lishi, shakllanishi va rivojlanishi.
Til – inson hayotidagi buyuk jumboqlardan biridir. Nima uchun insonlar yer yuzidagi boshqa jonli mavjudotlardan farqli o`laroQ, til vositasida muloqot qila oladi? Til qanday paydo bo`lgan? 9 Evolyutsionistlar ko`p yillar davomida ushbu masalaning yechimini topishga urinib kelsalarda, maqbul javob topolmadilar, ammo qator farazlar (gipotezalar)ni ilgari surdilar. Bugun biz ulardan ayrimlarini ko`rib chiqamiz. Ba'zi evolyutsionistlar tilni ibtidoiy odamlarning tovush va imo-ishoralaridan paydo bo`lgan deya ta'kidlasa, boshqalari tilni inson o`z ongi va taqlid qilish qobiliyati tufayli “kashf qildi” deydilar. Shunga o`xshash qator ta'limotlar mavjudligiga qaramay, tilning paydo bo`lishi to`g`risidagi yagona mantiqiy model - tilning Xudo tomonidan yaratilganligini tasdiqlovchi kreatsion (ilohiy) faraz bo`lib qolaverdi. Inson tili: u hayvonlarning oddiy tovushlaridan paydo bo`lganmi yoki Xudo tomonidan insonga in'om qilinganmi? Olimlar, tilshunoslar va faylasuflar ushbu savol ustida Darvinning evolyutsion nazariyasi (1859 y.) paydo bo`lgandan beri bosh qotirmoqdalar. Bu qiziq! Bu qiziq! Tilning paydo bo`lishi to`g`risidagi asosiy farazlar: Inson farzandi 4 yoshgacha og`zaki nutq ko`nikmalarini egallaydi, agarda u shu yoshgacha gapirmasa, demak, bu tug`ma yoki orttirilgan patalogiyadan darak beradi. Tilning paydo bo`lishi haqidagi diniy qarashlar: Tilning paydo bo`lishi tўg`risida qator farazlar (gipotezalar) mavjud bo`lib, ularning birortasi ham asoslanmagan, zero ushbu hodisaning uzoq o`tmishda sodir bo`lgani va uni tiklab, qaytadan tadqiq qilishning iloji yo`q. Turli xalqlar dinlarida tilning Xudo yoki ilohiy donishmandlar tomonidan yaratilgani qayd qilinadi. Hind vedalariga murojaat qiladigan bo`lsak (er.av. XX asr), bosh xudo boshqa xudolarga nom berganini, narsalarni esa avliyo donishmandlar bosh xudo yordamida nomlaganini bilib olamiz. Injilning ikkinchi bobida (Eski ahd) shunday deyiladi: “Xudo o`zi yaratgan insonni saqlash uchun Eram bog`iga joylashtirdi. Va Xudo dedi: insonning yolg`iz bo`lishi yaxshi emas, unga mos bo`lgan yordamchini yaratamiz. Parvardigor tuproqdan hayvonu qushlarni yaratdi va insonning oldiga keltirdi hamda inson ularni qanday atasa, shunday nomga ega bo`lishini ko`rmoqchi bo`ldi. Va inson barcha hayvon, qushlar, jamiki jonzotlarga nom berdi, biroq uning o`ziga mos yordamchi topilmadi. Shunda Xudo uni chuqur uyquga ketkazib, bir qovurg`asini oldi va u yerni et bilan yopdi. Parvardigor ushbu olingan qovurg`adan inson uchun juftni yaratdi va uning oldiga keltirdi” (Bo‘tiye, 2, 15-22). Qur'on Karimga ko`ra Odam Olloh tomonidan “ovoz chiqaruvchi tuproqdan” yasalgan. “Olloh unga jon ato etib, barcha narsalarni nomlashni o`rgatib, uni farishtalardan ustun qo`ydi ” (2:29). Biroq keyinchalik Xudo Odamning avlodlarini osmonga yetuvchi minora qurishga uringani uchun turli-tuman tillarni tarqatib jazolaydi. |
