Universiteti "tasdiqlayman"

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tarixda yuqoridagi kabi shafqatsiz tajribalar ko`p o`tkazilgan. Eramizning 
birinchi asrida yashagan rimlik ritorika o`qituvchisi Kvintilian guvohlik berishicha, 
“o`tkazilgan tajribaga asosan gung enagalar tomnidan kimsasiz joylarda tarbiya 
qilingan chaqaloqlar ba'zi so`zlarni talaffuz qilsalarda, ularni bog`lab gapira 
olmaganlar”. 
Xuddi shunday tajribalarni ba'zi hukmdorlar ham takrorlashgan: XIII asrda 
Germaniya imperatori Fridrix II (natijada bolalar nobud bo`lishgan), XVI asrda esa 
Bobil minorasi haqida afsona 
Afsonada hikoya qilinishicha, Arofat daryosining 
bo`linish joyida bir guruh odamlar o`ranashadi va gil 
tuproqdan g`isht yasashni o`rganadilar, shahar va minora 
quradilar. Farovon hayotga erishganlaridan qoniqmay, 
Xudoga tenglashish maqsadida baland minora qura 
boshlaydilar. Bundan xabar topgan Xudo ularning tillarini 
aralashtirib, yer yuzida turli tillarni yoyadi va odamlarni 
turli tomonlarga tarqatib yuboradi. Minora qurilishi esa 
to`xtab qoladi.
Xudoning bergan ushbu jazosi insonning takabburligi 
oqibati sifatida tushuniladi. Xudo insonlarni turli tilda 
gaplashadigan 
qilgani 
sababli, 
ular 
o`rtasida 
tushunmovchilik kuchayadi. Vaholanki tillar har xil 
bo`lgandan keyin madaniyat, dunyoqarash, shuningdek, 
xarakter ham turlicha bo`ladi. Hozirgi kunda dunyo sahnida 
ro`y berayotgan xalqlar o`rtasidagi urushlar to`g`rirog`i 
tillararo, dinlararo, madaniyatlararo ekanligi mantiqan 
yuqoridagi voqyeani ifodalaydi. 
Ilk tajribalar va ilmiy farazlar. 
Qadimdan Misrda kishilar qaysi til birinchi bo`lganligi 
to`g`risida o`ylanishgan, ya'ni tilning kelib chiqishi masalasini 
ko`tarishgan. 
Psammetix taxtga o`tirgandan so`ng (er.av. 663-10), qaysi 
xalq yeng qadimgi ekanligi to`g`risida ma'lumot yig`a boshlaydi... 
Shoh ikkita chaqaloqni (oddiy ota-onadan) cho`ponga echkilar 
podasi orasida tarbiya qilishga topshiradi. Shohning buyrug`iga 
ko`ra bolalarning oldida hyech kim biror so`zni talaffuz qilmasligi 
kerak edi. Shoh ularning qaysi tilda gapira boshlashiga qiziqadi. 
Chaqaloqlarni hech kim yashamaydigan kulbaga joylashtirishadi, 
ma'lum vaqt oralig`ida esa cho`pon kelib, bolalarga echki suti 
ichirib ketar edi. Oradan ikki yil o`tadi. Cho`pon odatdagidek 
kulbaga kelib eshikni ochib ichkariga kirishi bilan bolalar 
qo`llarini cho`zgan holda uning oyog`iga tashlanib, “bekos” 
so`zini talaffuz qila boshlashadi. Cho`pon zudlik bilan bolalarni 
shoh xuzuriga eltadi. Ushbu so`zni
eshitgan Psammetix “bekos” 
so`zining qaysi xalq tilida bo`lganligini surishtirishni amr etadi. 
Ma'lum bo`lishicha, frigiy xalqi tilida ushbu so`z non ma'nosida 
qo`llaniladi. 
Shunda 
misrliklar 
frigiylar 
o`zlaridan 
ham 
qadimiyroq degan xulosaga keladilar...
Ellinlar 
bundan 
ham 
bo`lmag`ur 
hikoyalarni 
aytib 
kelishadi,... emishki, Psammetix avval ayollarning tilini kesdirib, 
keyin chaqaloqlarni ularning tarbiyasiga topshirgan. (Gerodot. 
Tarix, 2,2).

---

11 
Shotlandiyada Jeyms IV (bolalar qadimgi yaxudiy tilida gapira boshlashgan - 
tajriba sofligi saqlanmaganligi aniq) va Hindistonda Jaloliddin Akbarshoh (bolalar 
imo-ishoralar bilan muloqot qilishgan, ya'ni bir umrga soqov bo`lib qolishgan).