Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

15 – 18 ёшдаги гандболчиларни тайёрлашни о`зига хос хусусиятлари.
15-18 ёшлилар. Бу ёшдаги гандболчиларни тайёрлашда техника, тактика ва о`йин маҳоратини то`хтовсиз такомиллаштиришга интилиш керак. Буни қо`лланилаётган усулларни ко`пайтириш, уларнинг бажарилиш сифатини яхшилаш, о`заро рақобатни кучайтиришга бо`лган талабларни юксалтириш ҳисобига амалга ошириш мумкин. Ушбу даврда аниқ масалалар ҳал етилади:
А) жисмоний тайёргарлик воситаларини кенг қо`ллаш ва гандболчи учун зарур бо`лган махсус жисмоний сифатларни такомиллаштириш ҳисобига спортчиларнинг ҳаракатли тайёргарлигини ко`пайтириш;
Б) янги техникани егаллаш, турли усулларни еркин равишда аралаш қо`ллаш, спортчининг якка хусусиятларига техникани мослаштириш, муайян тактик масалаларига техникани бо`й сундириш ҳисобига техникани такомиллаштириш;
В) о`йин функсияларини мустаҳкамлаш ва муайян вазифаларини енг яхши бажарилишини таъминловчи ко`никмаларини ҳар тамонлама такомиллаштириш;
Г) турли миқёсдаги мусобақаларда мунтазам иштирок етиш ё`ли билан о`йин тажрибасини егаллаш;
Д) техниканинг самарадорлигини юксалтириш ва тактик о`заро таъсири яхшилаш.
15-18 ёшда биринчи навбатда қизларда жинсий етилиш даври тугайди. Бу жараён ро`й беришининг якка суръатлари шунга олиб келадики, паспортдан ко`растилагн ёш организмнинг амалдаги имкониятлари билан мос келмайди.
Жисмоний ривожланишнинг бир қатор ко`рсаткичлари бо`йича йигитлар қизлардан олдиндан боради. Масалан, 17 ёшдан йигитлар бо`йига ко`ра қизлардан о`рта ҳисобда 10 смга биланд бо`лади, вазни ко`ра – 5 кг га, о`пканинг ҳаётий сиг`имига ко`ра 1000 кубга ко`проқ бо`лади. Қизларнинг гавдаси бо`йига о`сиб боради, умумий ог`ирлик маркази пастроқда жойлашади. Белининг яссилиги ортиб боради. Ко`проқ ёг` то`плана боради.
Йигит ва қизларда феъл атвори ҳам о`згаради. Асаб фаолиятининг типологик хусусиятлари янада аниқроқ намаён бо`лади. Бу ёшдаги йигит ва қизлар ҳар доим ҳам о`зини қо`лга ола билмайди. СҲу билан бирга бу даврда ирода мустаҳкамланади, мусобақалар ва г`алабага интилиш, ёрқин намаён бо`лади.
Гандболчиларни жисмоний тайёргарлигида жисмоний тайёргарликка ё`налтирилган машқлар билан бир қатор махсус сифатларни ривожлантиришга қаратилган машқларнинг хиссаси тобора ортиб борамоқда. Епчиллик, тезкорлик устидаги ишлар давом етмоқда. Куч ва чидамлиликни ривожлантиришга алохида еътибор қаратилмоқда. Бунга еришишнинг ё`лларини танлашда тезлик-куч тавсифларидаги машқларга каттароқ о`рин берилади. Чидамлилик оширишга қаратилган машқлар уйин фаолиятига о`хшаш тавсифга ега бо`либ қолади. Бундай машқларнинг жадаллиги жуда тез ортиб боради, лекин улар қисқа муддатли бо`лади ва кучни танлаб олиш учун етарли бо`лган дам олиш дақиқаларига ега бо`лади. СҲу мақсадда техник ва тактик ҳаракатларда барча машқларни қо`ллаш мумкин, лекин уларни имкон бо`лган енг катта тезликда, жойдан-жойга тез ко`чиш ва акс таъсирлар шароитида бажариш керак.
Техникани такомиллаштириш учун жуда ко`п восита ва услублар ишлатилади, хусусан:
А) усул ва усуллар мажмуасини айнан бир хил шароитларда ко`п маротаба такрорлаб бажариш;
Б) ҳар бир машқдан кейин дам олиш оралиқлари бо`лган о`згариб турадиган шароитларда (бунда ҳолат ёки шароитнинг олдиндан усуллар мажмуасини бажариш);
В) о`шанинг о`зи, лекин шароит кескин о`згариб туради;
Г) ко`пайиб борувчи қарши ҳаракатлар шароитида усуллар бажариш.
Тактик тайёргарлик кичик гуруҳларда ва умуман бутун жамоада о`заро келишиб бажариладиган барча тактик харакатларни егаллаб олишга асосланган. Умумий о`йин режаси заминида тактик ташаббусни ривожлантиришга асосий еътибори қаратилади. Шериклар ва рақиблар ҳаракатини таҳлил қилиш жуда муҳимдир.
О`қув-машг`улот ишларида жамоадаги функсиялар буйича ҳар бир спортчи малакасини якка тарзда такомиллаштиришга ҳамда бо`г`инлар ва жамоларнинг о`заро келишиб ҳаракат қилишига катта еътибор берилади.
Машг`улотларга ажратиладиган вақт хафтасига 12-14 соатга қадар ошириб борилади. Гуруҳдаги кишилар сони 12-15 кишидан ошмаслиги керак. Жамоа бо`либ бажариладиган машқларга ҳам, якка машқларга ҳам самарали режалар тузишдан иборат иш шакли қо`лланилади. Мусобақалар салмог`и анча катта: бир йил мобайнида камида 30-40 мусобақа о`тказилади.
Юксак спорт маҳоратига ериши вазифасини ҳал қилишга қаратилган воситалар ва услубларнинг анча катта бо`лишига қарамасдан, бу ерда педагогик ё`налишга риоя етилиши шарт.