Қурилиш индустриясининг технологик

Лаборатория иши натижасида кўрсаткичлар бўйича олинган 
қийматларни қайд этиш 
№ 
Кўрсаткичлар 
Белги-
ланиши
Ўлчов 
бирлиги
Натижалар
паспорт 
бўйича
ҳисоблаш 
бўйича
1 
2 
3 
Хулоса:
 
5-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ 
Валикли майдалагичда қамраш бурчагини, вал диаметри ва 
тушаётган бўлаклар ўлчамлари ўртасидаги ўзаро нисбатни аниқлаш 
Лаборатория ишининг мақсади: Валикли майдалагичда қамраш 
бурчагини, вал диаметри ва тушаѐтган бўлаклар ўлчамлари ўртасидаги 
ўзаро нисбатни аниқлашдан иборатдир. Аниқлаш натижалари асосида 
валикли майдалагичнинг афзалликлари ва камчиликлари тўғрисида хулоса 
қилиш.
Асбоб–ускуналар: Валикли майдалагич ва унинг қисмлари.

---

Валикли майдалагич конструкцияси  
Валикли 
майдалагичда 
материалларни 
майдаланиши 
иккита 
цилиндрикли валиклар ўртасида, бир–бирига учрашиб сиқилиши ва юк 
ишқаланиб ейилиши ҳаракати остида горизонтал (ѐтиқ) ўқ атрофида 
айланишида содир бўлади. Валикли майдалагичлар силлиқ, рифелли 
(бирор нарса сиртидаги тарам-тарам ботиқ чизиқлар ѐки ариқчалар), 
қовурғали ва тишли юзали валиклар билан бир, икки ва тўрт валикли 
бўлади. Ўртача мустаҳкамликдаги жинслар учун (150 МПа гача) силлиқ ва 
рифелли юзали, юмшоқ ва мўрт, синувчан жинслар учун (80 МПа гача) 
тишли юзали валиклар ишлатилади. Ҳозирги кунда икки валикли 
майдалагич энг кўп тарқалган ҳисобланади.
Валикли майдалагич конструкцияси икки валикли, уларнинг бири силлиқ, 
иккинчиси эса рифелли билан 1–расмда кўрсатилган. 
1–расм. Валикли майдалагич чизмаси. 
Қўзғалмайдиган валик (7) подшипниклари майдалагич корпусига (6), 
бошқасининг подшипниклари шарнирли (4) корпус билан бириктирилган 
қўзғалувчан рамага (3) маҳкамланади. Корпус ва раманинг юқори қисми 
бири–бирига тортишиш кучи ва пружинадан, майдаланмайдиган 
нарсаларни тушишида уларнинг нарига кетишини таъминловчи валиклар 
ўртасидаги оралиқни бошқаришга имкон берувчи сақлайдиган қурилма (1) 
билан ўзаро боғланган. Бу ҳолатда валик қўзғалувчан рама билан 
биргаликда ва унга ўрнатилган электродвигател (2) шарнир атрофида 
бурилади ва юк тушириш тирқиши эни катталашади. Майдаланмайдиган 
нарсаларни ўтишидан кейин валик бошланғич ҳолатига қайтади. Материал 
майдаланиши учун дастлаб пружина қисилишида зарур кучланиш 
таъминланади. Ҳар бир валик пона тасмали узатма орқали 
электродвигателдан мустақил равишда айланишига келтирилади. Валдаги 
мавжуд ҳар бир валик шкиви (5) уларнинг тенг меъѐрда қўшимча 
силкиниш лаҳзаси хабари ҳисобидан кўпроқ айланишида кўмаклашади. 

---

Валиклар алоҳида секторлардан ташкил топган бандажлар билан 
футерланган (ўтга чидамли материал), бу эса уларни алмаштириш 
жараѐнини тезлаштиради ва яхшилайди. Бандаж марганецли пўлатдан 
тайѐрланади.
Валикли майдалагичларнинг валик диаметри D=200....1500 мм ва 
узунлиги L=0,4....1,0 диаметрга (охирги йилларда майдалагичларнинг 
узунлиги диаметридан катта L>D ишлаб чиқарилмоқда) эга. Бошланғич 
материалнинг йириклиги силлиқ валикларда 1/17....1/20, рифелли ѐки 
тишли валикларда 1/2....1/6 валик диаметридан ташкил топган.
Валикли 
майдалагичларнинг 
афзалликлари 
конструкциясининг 
оддийлиги ва ишончли ишлаши, электр энергиясининг паст солиштирма 
сарфланиши, тайѐр маҳсулотга қайта майдаланган материалнинг унча 
катта бўлмаган таркиби ҳисобланади. Камчиликларига паст ишлаб 
чиқариш самарадорлиги, унча юқори бўлмаган даражада майдаланиши, 
тайѐр маҳсулот сифати пастлиги (таркиби катта фоизли донадор), материал 
майдаланишининг 
мустаҳкамлиги 
чегараланганлиги, 
майдаланиш 
жараѐнида юқори динамиклиги, бу эса пойдеворда ва корпусда юкларни 
ошириши киради.
Ҳозирги вақтда валикли майдалагичлар кўпинча ѐпишишга мойил ѐки 
қўшилиши ѐпишқоқ таркибли материалларни майдаланиши учун 
қўлланилмоқда.