Uslubiy ko‘rsatma t oshkent 2020 Tuzuvchilar: Mamarasulova F. S., Karimov R. Ch. «Elektr ta’minoti ishonchliligi»

2-AMALIY MASHG‘ULOT
MURAKKAB HODISALARNING EHTIMOLLIK QONUNI

Reja:
2.1.Nazariy qism.

2.2.Mаsаlаlаrni yechish uchun misоllаr.
2.3.Mustаqil bajarish uchun misоllаr.


Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: Talabalarga murakkab hodisalarning ehtimollik qonunlari haqida ma‘lumot berish. Murakkab hodisalarning ehtimollik qonunlari haqida talabalarda amaliy ko‘nikma hosil qilish.


2.1.NAZARIY QISM
1. Mustaqil va qarama-qarshi hodisalar ko‘paytmasining ehtimollik qonuni. Bir vaqtning o‘zida ikki mustaqil va qarama-qarshi hodisalarning yaqin-lashish ehtimolligi nolga teng.

2. Mustaqil va qarama-qarshi hodisalar uchun tuzilgan qonun. Mustaqil va qarama-qarshi hodisalarning ikkisidan birining ehtimollik kirishi hodisalarning ehtimollilik summasiga teng.

3. Mustaqil bir-biriga mos hodisalar uchun ehtimollikning ko‘payish qonuni. Bir vaqtning o‘zida ikki mustaqil va bir biriga mos hodisalar o‘tish ehtimoli ushbu hodisalarning ehtimolligiga teng.

Ushbu qoidani n ning mustaqil va bir-biriga mos hodisalarga tarqatish mumkin:

4. Mustaqil va mos keladigan hodisalar uchun qo‘shish qonuni. Mustaqil va mos keladigan hodisalardan biri kirishish ehtimolligi bilan ehtimollik summasini minus ikkisidan birining kirishish ehtimolligiga teng.

5. Qarama-qarshilik hodisasi ehtimolligi qonuni. Ikki qarama-qarshi hodisalarni ehtimollik summasining yig‘indisi bir teng.

bu yerdan, qarama-qarshilik hodisasi orqali ma‘lum A hodisasining ehtimollik kirishishini aniqlash mumkin.



2.2. Mаsаlаlаrni yechish uchun misоllаr.
2.3.Mustаqil bajarish uchun misоllаr.
1-misol. 1. Topshiriqning ushbu variantida harakatlanayotgan sxemaning ishonchliligini aniqlash kerak. T ayrim vaqtga to‘xtamaslik holatlari ehtimolligi bo‘lib, qiymatlari 2.1-jadvalda keltirilgan.
2. 4 element to‘xtovsiz ishlash sharti bilan ishonchlilik sxemasini hisoblash.
Masalaning berilishi: Sxema N. Variant N.

; ; ; ; ; ; ; ;


Masalaning yechilishi:
1. Sxemani keltirilgan qismining 1 va 2-elementlarini ko‘rib chiqamiz:

Agar keltirilgan element (1 va 2) lardan bittasi ish holatida bo‘lsa, sxemaning ko‘rilayotgan qismi ish holatida bo‘ladi. Shunga ko‘ra, elementlarning ishlash holati ehtimolligi uchun, soqit qilish qonuni ehtimolligini qabul qilamiz:

Sxemani keltirilgan qismining 6 va 7-elementlarini ko‘rib chiqamiz:

Agar keltirilgan element (6 va 7)lardan bittasi ish holatida bo‘lsa, sxemaning ko‘rilayotgan qismi ish holatida bo‘ladi. Shunga ko‘ra, elementlarning ishlash holati ehtimolligi uchun, ko‘paytirish qonuni ehtimolligini qabul qilamiz:

Analogik holatda sxemani keltirilgan qismining 6 va 7-elementlarini ko‘rib chiqamiz:

Agar keltirilgan element (3 va 5)lardan bittasi ish holatida bo‘lsa, sxemaning ko‘rilayotgan qismi ish holatida bo‘ladi. Shunga ko‘ra, elementlarning ishlash holati ehtimolligi uchun, ko‘paytirish qonuni ehtimolligini qabul qilamiz:

Endi sxemani keltirilgan qismining 9 va 10-elementlarini ko‘rib chiqamiz:

Agar keltirilgan element (9 va 10) lardan bittasi ish holatida bo‘lsa, sxemaning ko‘rilayotgan qismi ish holatida bo‘ladi. Shunga ko‘ra, elementlarning ishlash holati ehtimolligi uchun, soqit qilish qonuni ehtimolligini qabul qilamiz:

Analogik holatda sxemani keltirilgan qismining 4 va 11-elementlarini ko‘rib chiqamiz:

Agar keltirilgan element (4 va 11)lardan bittasi ish holatida bo‘lsa, sxemaning ko‘rilayotgan qismi ish holatida bo‘ladi. Shunga ko‘ra, elementlarning ishlash holati ehtimolligi uchun, soqit qilish qonuni ehtimolligini qabul qilamiz:

Sxemaning alohida qismlari uchun ehtimollikni hisoblashlaridan so‘ng, ekvivalent sxemani qabul qilamiz hamda bu yerda keltirilgan 12, 13 va 8-elementlar ketma-ket ulangan, deb hisoblaymiz.

Bu yerda, qachonki 3-ta elementlar (12, 13 va 8)ning barchasi ish holatida bo‘lsa, sxema ish holatida turadi. Shunga ko‘ra, elementlarning ish holatidagi ehtimolligi uchun ko‘paytirish ehtimolligi qonunini qabul qilamiz.

Sxemaning ishdan chiqish ehtimolligi:

2. Endi 4-chi elementning uzluksiz ishlash shartiga ko‘ra, sxemaning ishonch-liligini hisoblaymiz. Shunga ko‘ra .
Sxemaning yuqorida ko‘rilgan qismlari uchun ish holatidagi ehtimollik to‘g‘ri keladi, bundan tashqari 4 va 11-elementlarni o‘z ichiga oladi va shunday ekan ekvivalent sxema uchun 12, 13 va 8-elementlar saqlanib qolgan.
Yuqorida keltirilgan hisoblashlardan quyidagini olamiz:

Shunday ekan, sxemaning ish holatidagi ehtimolligi teng bo‘ladi:

Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, yuqorida aniqlangan hisoblashlardan bilamizki, 13-element uzluksiz ishlaydi hamda sxemaning uzluksiz ishlash ehtimol-ligi oshiradi.